Η εμπειρία από την εφαρμογή των μνημονίων είναι πολύτιμη τόσο για την Ελλάδα όσο και για τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες που ενεπλάκησαν στην διαδικασία της δημοσιονομικής προσαρμογής.
Παρόλο που σε κάθε περίπτωση ο στόχος ήταν παρεμφερής, αυτός της αποκατάστασης της δημοσιονομικής ισορροπίας, μπορούμε να εντοπίσουμε πολλές διαφορές σχετικά με την στάση της κοινωνίας, της πολιτικής ηγεσίας, του συνδικαλιστικού κινήματος απέναντι στα μέτρα σταθεροποίησης.
Μια από τις πιο εντυπωσιακότερες διαφορές εντοπίζεται στην πολιτική και κοινωνική συναίνεση που επέδειξε το σύνολο των φορέων. Σε όλο αυτό το διάστημα ο βαθμός της κοινωνικής και πολιτικής συναίνεσης ποικίλει από χώρα σε χώρα με την Ελλάδα και την ελληνική κοινωνία να κατέχει τα πρωτεία της πολιτικής έντασης και του κοινωνικού ριζοσπαστισμού. Αναμφισβήτητα είναι πολλές οι διαφορές των οικονομικών και κοινωνικών δομών της Ελλάδας, της Πορτογαλίας, της Κύπρου και της Ιρλανδίας. Ωστόσο πρέπει να επισημάνουμε μια εμπειρική κανονικότητα που προέρχεται από την παρατήρηση. Στις χώρες που συντμήθηκε ο μνημονιακός χρόνος και τα προγράμματα προσαρμογής παρουσίασαν τα μεγαλύτερα αποτελέσματα είναι εκεί όπου επετεύχθη και η μεγαλύτερη κοινωνική και πολιτική συναίνεση.
Ο βαθμός της πολιτικής διαφοροποίησης αλλά και της κοινωνικής έντασης αποτελεί ένα γενικότερης πολιτικής και κοινωνικής ανάλυσης ωστόσο θεωρώ ότι ένα λόγος που συνέβαλλε σ’ αυτή την πόλωση στη χώρα μας ήταν η έλλειψη αξιoπιστίας των διακηρυγμένων οικονομικών στόχων και η συνεχής διάψευση των υπεσχημένων. Στην Πορτογαλία, στην Ιρλανδία ακόμα και στην Κύπρο αποφεύχθηκαν οι ακρότητες διότι επικεντρώθηκε η κεντρική επιχειρηματολογία και τελικά ο πολιτικός λόγος στο εφικτό και όχι στο ιδεατό. Απεφεύχθη η ωραιοποίηση της κατάστασης και οι μεγαλόστομες αναφορές περί συντόμου τέλους της κρίσης και απογείωσης της οικονομίας ή πολύ περισσότερο για την επίλυση του προβλήματος του χρέους. Έγινε κατανοητό ότι για να επιτευχθεί η πολιτική και κοινωνική συναίνεση χρειάζεται αξιοπιστία και η αξιοπιστία επιτυγχάνεται μόνο μέσω της αλήθειας για την οικονομική πορεία της κάθε χώρας.
Σήμερα η ελληνική οικονομία βρίσκεται μπροστά από το ενδεχόμενο μιας κρίσης πανδημίας να μετατραπεί σε μακροχρόνια ύφεση. Η κρίση του 2020 μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε κρίση της δεκαετίας του 2020. Η ωραιοποίηση των προοπτικών και η αφελής αισιοδοξία εμποδίζει τον γόνιμο διάλογο και περιορίζει τους βαθμούς ελευθερίας της οικονομικής πολιτικής. Το χειρότερο απ’ όλα είναι ότι δεν προετοιμάζει την κοινή γνώμη για τα δύσκολα που έρχονται. Με αυτό τον τρόπο ο εξωραϊσμός των οικονομικών προοπτικών εμποδίζει την ζητούμενη πολιτική συναίνεση αφού πολύ σύντομα οι διαψεύσεις και οι απογοητεύσεις θα αναζητήσουν τον δικό τους πολιτικό τους καταλογισμό.
Οι προβλέψεις για την ανάπτυξη του 2021 στηρίζονται σε επιδόσεις της ελληνικής οικονομίας που δεν σημειώθηκαν ποτέ στο παρελθόν. Όταν όλες οι έρευνες επιχειρηματικότητας (βλέπε τελευταία αυτή της ICAP) καταλήγουν στην προοπτική περιορισμένων επενδύσεων για το 2021 πώς θα προέλθει η αύξηση των επενδύσεων κατά 30,4 %; Θεωρώ ότι το πιο πιθανό σενάριο για την πορεία του ΑΕΠ το 2021 κινείται μεταξύ της ύφεσης και της οριακής ανάπτυξης. Ως εκ τούτου είναι λάθος η προσπάθεια εγκαθίδρυσης στην κοινή γνώμη μιας ατεκμηρίωτης αισιοδοξίας. Η πολύ σύντομη διάψευση των προσδοκιών και των θετικών προβλέψεων αφενός εγκλωβίζει τις δυνάμεις που μπορούν να υποστηρίξουν ένα σχέδιο σταθεροποίησης και ανάταξης της οικονομίας και αφετέρου υποσκάπτουν την αξιοπιστία δυναμιτίζοντας τον δημόσιο διάλογο. Η ζητούμενη πολιτική και κοινωνική συναίνεση δεν μπορεί να επιτευχθεί σε μια βάση αλληλοαναιρέσων και διαδοχικών διαψεύσεων για ένα από τα κυριότερα θέματα της πολιτικής ζωής που δεν είναι άλλο από αυτό της οικονομικής ανάπτυξης. Η στοίχιση των κοινωνικών δυνάμεων και η διαδικασία του κοινωνικού διαλόγου με τις κοινωνικές δυνάμεις υποσκάπτεται όταν η βάση συζήτησης πάσχει από συμπτώματα σκοπιμότητας παραπλάνησης.
Και τέλος δεν πρέπει να μας διαφεύγει το γεγονός ότι η ελληνική κοινωνία πλέον είναι πολύ επιφυλακτική στις υποσχέσεις για ανάπτυξη και για βελτίωση του βοιωτικού επιπέδου. Η τραυματική εμπειρία των τελευταίων δέκα ετών με τις αλλεπάλληλες διαψεύσεις σχετικά με την επάνοδο στις αγορές το 2013, με την επαναφορά στην ανάπτυξη κάθε έξι μήνες αλλά και στην επίλυση του θέματος του χρέους κάθε χρόνο δεν αφήνει πολλά περιθώρια αποδοχής αφελών διαψεύσεων.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
