Η πρόσφατη απόφαση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, (65581/12-7- 23) για την προστασία των εργαζομένων από τις συνθήκες ακραίου καύσωνα περιλαμβάνει μια σημαντική Ευρωπαϊκή καινοτομία, καθώς καθιερώνει θεσμικά για πρώτη φορά τον βιοκλιματικό δείκτη (θερμοκρασία υγρού βολβού και μαύρου σφαιριδίου, ΘΥΒΜΑΣ), διεθνώς γνωστό ως «Wet-Bulb Globe Temperature» ή «WBGT»).

Ο βιοκλιματικός δείκτης επινοήθηκε από τον Έλληνα μηχανικό-ερευνητή Κωνσταντίνο Πρόδρομο Γιάγκλου και τον Αμερικανό φυσιολόγο David Minard για λογαριασμό του Αμερικανικού Στρατού το 1957.

Ο δείκτης ΘΥΒΜΑΣ εκτιμά τη θερμική καταπόνηση που δέχεται ένας άνθρωπος, η οποία είναι συνάρτηση των παραμέτρων του περιβάλλοντος και της θερμότητας που παράγεται εντός του σώματος από τη μεταβολική δραστηριότητα, όπως καθορίζεται από το διεθνές πρότυπο ISO 7243:2017, για εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους και αναφέρονται:

1. Στη φυσική θερμοκρασία υγρού βολβού (στην αγγλική γνωστή ως «natural wet-bulb temperature»), η οποία αξιολογείται με ένα υγρό θερμόμετρο εκτεθειμένο στη θερμική ακτινοβολία και τον άνεμο.
2. Στη θερμοκρασία μαύρου σφαιριδίου (στην αγγλική γνωστή ως «globe temperature»), η οποία αξιολογείται μέσα σε μια μαύρη σφαίρα.
3. Στη θερμοκρασία αέρα, η οποία αξιολογείται με ένα τυπικό θερμόμετρο υπό σκιά. Συνεπώς ο δείκτης ΘΥΒΜΑΣ εξαρτάται και διαμορφώνεται άμεσα από τη θερμοκρασία, την υγρασία, την ταχύτητα του ανέμου, τη νέφωση και την ηλιακή ακτινοβολία.

ΕΜΥ και Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Επισημαίνεται ότι η πρόβλεψη του δείκτη ΘΥΒΜΑΣ για εξωτερικούς χώρους παρέχεται από την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία (ΕΜΥ), σύμφωνα με το μοντέλο που διαμορφώθηκε από τη Διεύθυνση Υγείας και Ασφάλισης στην Εργασία της Γενικής Διεύθυνσης Εργασίας, της Γενικής Γραμματείας Εργασιακών Σχέσεων του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και την ΕΜΥ.

Στο πλαίσιο της ανωτέρω συνέργειας, της ΕΜΥ, του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης και του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, δημιουργήθηκε κοινή ομάδα εργασίας με εκπροσώπους των κοινωνικών εταίρων που συνέταξε μετά από επίμονη διεπιστημονική και μεθοδική εργασία, ειδική εφαρμόσιμη μελέτη για την πρόληψη της θερμικής καταπόνησης των εργαζομένων.

Ο δείκτης θερμικής καταπόνησης

Ο δείκτης της θερμικής καταπόνησης, γενικότερα εκφράζει την ικανοποίηση ή μη του ανθρώπου από το περιβάλλον και τις επικρατούσες συνθήκες και είναι πάρα πολύ σημαντικός για τις ευπαθείς ομάδες, τα ηλικιωμένα άτομα, τα παιδιά και τους ανθρώπους με πνευμονικές παθήσεις.

Ο βιοκλιματικός δείκτης είναι ιδιαίτερα σημαντικός για τους εργαζόμενους, καθώς ο εργοδότης είναι υποχρεωμένος με βάση τον νόμο πλαίσιο 3850/2010, να λάβει προληπτικά μέτρα για την προστασία των εργαζομένων σε περιπτώσεις ακραίων περιβαλλοντικών συνθηκών, όπως είναι ο καύσωνας, με βάση την εκτίμηση του επαγγελματικού κινδύνου.

Με βάση τον βιοκλιματικό δείκτη ΘΥΒΜΑΣ που είναι διαθέσιμος μέσω μιας έξυπνης εφαρμογής,(πχ. κινητό τηλέφωνο ή συγκεκριμένο θερμόμετρο) ο εργοδότης, έχει σε πραγματικό χρόνο τα πραγματικά δεδομένα για την θερμοκρασία και την υγρασία σε κάθε περιοχή, ώστε να λάβει τα προσήκοντα μέτρα, στα οποία περιλαμβάνεται και η διακοπή των εργασιών.

Στον πίνακα απεικονίζονται οι βαθμοί του δείκτη ΘΥΒΜΑΣ, με βάση τους οποίους η έκθεση των εργαζομένων σε τέτοιες περιβαλλοντικές συνθήκες μπορούν να προκαλέσουν κίνδυνο για την υγεία των εργαζομένων.

Η υπουργική απόφαση 

Με βάση το ανωτέρω πλαίσιο και στη βάση της αρχής της ευθύνης του εργοδότη για την προστασία της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων, εξεδόθη η απόφαση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, λαμβάνοντας υπόψη τα δεδομένα της επιστήμης και εν προκειμένω του βιοκλιματικού δείκτη.

Έτσι σχεδιάστηκαν τα μέτρα προστασίας που περιλαμβάνουν προληπτικά και υποχρεωτικά μέτρα όπως η παύση εργασιών σε συγκεκριμένες δραστηριότητες για τους εργαζόμενους που είναι περισσότερο εκτεθειμένοι στον κίνδυνο για την υγεία τους.

Σύμφωνα με την Υπουργική Απόφαση, με βάση την εκτίμηση της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας (ΕΜΥ), ο κίνδυνος θερμικής καταπόνησης καθίσταται εξαιρετικά υψηλός όταν:

1.  η τιμή βιοκλιματικού δείκτη WBGT, είναι ανώτερη του 32,2 ή
2. η θερμοκρασία διαμορφώνεται σε τιμή άνω των 42οC και ταυτόχρονα η τιμή του δείκτη υγρασίας διαμορφώνεται σε τουλάχιστον 14%, ή
3. η θερμοκρασία διαμορφώνεται σε τιμή άνω των 40ο C και ταυτόχρονα η τιμή του δείκτη υγρασίας διαμορφώνεται σε τουλάχιστον 20%.

Στις ανωτέρω περιπτώσεις για τους εργαζόμενους με σχέση εξαρτημένης εργασίας στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας και σε επιχειρήσεις όπου παρατηρούνται οι ανωτέρω θερμοκρασίες, καθίσταται υποχρεωτική η παύση εργασιών κατά το χρονικό διάστημα 12.00΄- 17.00΄ σε χειρωνακτικές εργασίες που εκτελούνται σε εξωτερικό χώρο, σε ενδεικτικά αναφερόμενες εργασίες όπως είναι τα τεχνικά και οικοδομικά έργα, τα εργοτάξια, η διανομή και μεταφορά προϊόντων και αντικειμένων με δίτροχο όχημα (delivery).

• Ειδικά για εργασίες σε ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη η υποχρέωση της διακοπής ισχύει για θερμοκρασία που να διαμορφώνεται σε τιμή άνω των 38οC.
• Σε περίπτωση μη τήρησης των υποχρεώσεων της παρούσας διάταξης επιβάλλεται από την Επιθεώρηση Εργασίας, σύμφωνα με τα άρθρα 23 και 24 του ν.3996/2011 (170 Α’), χρηματικό πρόστιμο δυο χιλιάδων ευρώ ανά εργαζόμενο της επιχείρησης.

Σημειώνεται ότι η εφαρμογή των ανωτέρω μέτρων συμβάλλουν καθοριστικά στην προστασία των εργαζομένων, στην μείωση των εργατικών ατυχημάτων, την πρόληψη και την μείωση των επαγγελματικών ασθενειών.

Ταυτόχρονα συμβάλλουν και στην παραγωγικότητα των επιχειρήσεων, καθώς δημιουργούνται κατάλληλες συνθήκες για την εργασία και την παραγωγική λειτουργία και προσελκύονται κατάλληλοι εργαζόμενοι.

Είναι προφανές ότι η κλιματική μεταβολή και η κλιματική κρίση απαιτεί νέες έξυπνες πολιτικές από την πλευρά των επιχειρήσεων που συμβάλλουν στην βιωσιμότητά τους μακροπρόθεσμα.

Ο Κωνσταντίνος Αγραπιδάς είναι Γενικός Διευθυντής Εργασιακών Σχέσεων Υγείας Ασφάλειας και Ένταξης στην Εργασία

Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!