Ο Ουκρανικός πόλεμος ξέσπασε σε μία φάση ανόδου των ενεργειακών τιμών. Η άνοδός τους ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2021 με δύο σημεία κορύφωσης τον Δεκέμβριο του 2021 και τον Αύγουστο του 2022. Παράλληλα οι παγκόσμιες τιμές των τροφίμων βρίσκονταν ήδη σε μία συστηματική άνοδο, ενώ από την έναρξη του πολέμου εκτοξεύτηκαν, με προοπτική να συνεχίσουν και τα επόμενα χρόνια να αυξάνονται ελαφρά, χωρίς να υπάρχει προοπτική να επανέλθουν σε παλαιότερα επίπεδα.
Στο γενικότερο αυτό περιβάλλον ξέσπασε ο Ουκρανικός πόλεμος ο οποίος επέτεινε τα πληθωριστικά φαινόμενα φτωχοποιώντας άμεσα μεγάλες μερίδες πληθυσμού στη Δύση και την Ρωσία.
Να σημειωθεί ότι από το 1700, που διατηρούμε παγκόσμια στοιχεία, οι πόλεμοι ξεκινούν σε ανερχόμενό πληθωριστικό περιβάλλον και σταματούν στην αντίστροφή πορεία των τιμών.
Προσγείωση της οικονομικής δραστηριότητας και ουκρανικό
Ετσι την από μακρόν προαναγγελθείσα τωρινή προσγείωση της οικονομικής δραστηριότητας δεν την αποδίδουμε στο ουκρανικό, αλλά στην μακροχρόνια κυκλική κύμανση η οποία αναμενόταν.
Μάλιστα, η βραδύτερη απόσυρση της δημοσιονομικής και νομισματικής χαλάρωσης του COVID, λόγω της ενεργειακής κρίσης έκανε την «προσγείωση» της παγκόσμιας οικονομίας πολύ ηπιότερη του αναμενόμενου.
Το ουκρανικό προσέθεσε τρία στοιχεία:
- την ένταση του πληθωρισμού,
- την διεύρυνση της αβεβαιότητας η οποία έχει κυρίως γεωστρατηγική προέλευση και εντέλει όμως διευρυμένες οικονομικές επιπτώσεις στις τιμές, και
- την επιβάρυνση της δημοσιονομικής κατάστασης.
Επιτείνεται η στρατιωτικοποίηση της παγκόσμιας οικονομίας
Ομως αν και στο μέλλον και ο πληθωρισμός και η αβεβαιότητα θα μειωθούν (αν δεν επιστρέψει ο γεωστρατηγικός κίνδυνος), δεν θα συμβεί το ίδιο με την νέα οργάνωση των οικονομικών παραγωγικών δομών στην Δύση, την Ρωσία και όλον τον κόσμο.
Είναι εμφανές ότι επιτείνεται η στρατιωτικοποίηση της παγκόσμιας οικονομίας (Γερμανία, ΗΠΑ κλπ) αλλά και της Ρωσίας. Το γεγονός αυτό συνεπάγεται μία καλύτερη πορεία των μακροοικονομικών, αλλά στην πραγματικότητα στερεί, μεσομακροπρόθεσμα, πόρους από τα επίπεδα διαβίωσης των πολιτών. Να σημειωθεί ότι οι στρατιωτικές δραστηριότητες μπορεί να δημιουργούν απασχόληση αλλά συνήθως διογκώνουν τα δημοσιονομικά ελλείμματα και μειώνουν τις δημοσιονομικές δυνατότητες ενώ συγχρόνως φτωχοποιούν του πολίτες.
Συνεπώς οι επιδράσεις του Ουκρανικού έχουν αρνητικές επιπτώσεις και στα μελλοντικά βιοτικά επίπεδα διαβίωσης.
Η τάση απο-παγκοσμιοποίησης
Ομως υπάρχουν ορισμένες θετικές (όσο και αν φαίνεται οξύμωρο) επιπτώσεις που αφορούν στην απομάκρυνση των παραγωγικών συστημάτων και της κατανάλωσης από την χρήση των ορυκτών ενεργειακών πόρων.
Αυτό είναι αποτέλεσμα της απειλής της ενεργειακής κρίσης. Είχε συμβεί ως πρώτο κύμα στην πρώτη πετρελαϊκή κρίση της δεκαετίας του ’70, τώρα θα συμβεί σε πολύ μεγαλύτερη έκταση γιατί δε θα επιδράσει μόνο στην παραγωγή, αλλά επιδρά και στην κατανάλωση.
Συγχρόνως είναι εμφανές ότι οι τάσεις απο-παγκοσμιοποίησης θα έχουν αυξητικές επιδράσεις στα μελλοντικά επίπεδα τιμών, ενώ θα μεγεθύνουν τις τάσεις ενδογενούς ανάπτυξης των οικονομιών (βλέπε π.χ. τις επιδοτήσεις της παραγωγής στις ΗΠΑ και την Ευρώπη) οδηγώντας τον κόσμο σε μία παραγωγική αναδιάταξη, στην οποία εντέλει θα παίξουν καθοριστικό ρόλο:
- το μέγεθος των οικονομιών, (επιτάχυνση ενοποίησης ομάδων κρατών, ΕΕ κ.τ.λ.),
- η παραγωγή τεχνολογίας και εντέλει
- η ποιότητα του ανθρώπινου δυναμικού που διαθέτουν οι οικονομίες με την πολεμική δύναμη να μη είναι σε θέση να επηρεάσει το τελικό αποτέλεσμα.
Ο Παναγιώτης Πετράκης είναι Ομότιμος Καθηγητής ΕΚΠΑ
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
