Οταν τα ρωσικά άρματα μάχης εισέβαλαν στην Ουκρανία πριν από έναν χρόνο, πολύ γρήγορα έγινε αντιληπτό ότι ο πόλεμος που ξεκινούσε στην αυλή της Ευρωπαϊκής Ενωσης θα προκαλούσε πέραν από μία μεγάλη ανθρωπιστική κρίση και πολύπλευρες συνέπειες για την παγκόσμια και ιδιαίτερα την ευρωπαϊκή οικονομία.
Οι φόβοι που είχαν εκφρασθεί πολύ νωρίς για τον αντίκτυπο στην ενεργειακή ασφάλεια, τον πληθωρισμό και την ανάπτυξη επιβεβαιώθηκαν σε σημαντικό βαθμό. Αποφεύχθηκε, ωστόσο, το σενάριο μίας βαθύτερης κρίσης, το οποίο επικρατούσε το περασμένο φθινόπωρο, μετά την εργαλειοποίηση από τη Ρωσία του φυσικού αερίου με στόχο να πλήξει την Ευρώπη και να την αποτρέψει από την ενεργό υποστήριξη της Ουκρανίας.
Διαβάστε επίσης: Ευρωζώνη: Γλίτωσε την ύφεση στο δ' τρίμηνο - Οριακή ανάπτυξη 0,1%
Βαρύ το κόστος από τιμές ενέργειας και πληθωρισμό
Οι Ελληνες, όπως και οι Ευρωπαίοι και το μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη πλήρωσαν και θα συνεχίσουν να πληρώνουν ένα σημαντικό οικονομικό κόστος κυρίως λόγω της αύξησης των τιμών ενέργειας και του υψηλού πληθωρισμού που προκάλεσε μετά από σχεδόν τρεις δεκαετίες που τον είχαμε ξεχάσει.
Εξ άλλου, το δημοσιονομικό κόστος για τις χώρες της ΕΕ, λόγω των επιδοτήσεων των τιμών ενέργειας, υπολογίζεται σε περίπου 1 τρισ. ευρώ, χωρίς να καλύπτει φυσικά πλήρως τις αυξήσεις των τιμών.
Η αλήθεια είναι ότι ο πληθωρισμός είχε αρχίσει να δείχνει τα δόντια του αρκετά πριν τον πόλεμο, από το καλοκαίρι του 2021, όταν είχαν πάρει την ανιούσα οι τιμές της ενέργειας, των τροφίμων και άλλων πρώτων υλών, μετά την άρση των περιοριστικών μέτρων για τον κορονοϊό και την ανάκαμψη των οικονομιών. Τα προβλήματα στις εφοδιαστικές αλυσίδες λόγω της πανδημίας είχαν προκαλέσει επίσης πληθωριστικές πιέσεις.
Ωστόσο, οι αυξήσεις των τιμών δεν θα είχαν φθάσει σε διψήφια επίπεδα και θα μπορούσαν να ελεγχθούν ευκολότερα, αν δεν ήταν ο πόλεμος που εκτίναξε σε αστρονομικά ύψη τις τιμές του φυσικού αερίου, των καυσίμων και βασικών τροφίμων, όπως του ψωμιού ή των κρεάτων μέσω της αύξησης των τιμών του σιταριού και των ζωοτροφών.
Διαβάστε επίσης: Πληθωρισμός: Οριακή μείωση στο 7% τον Ιανουάριο - Επιμένει η ακρίβεια
Η προσαρμογή στα νέα δεδομένα
Από την άλλη πλευρά, ο πόλεμος οδήγησε και στην αλλαγή της ενεργειακής πολιτικής της Ευρώπης στην κατεύθυνση της απεξάρτησης από τη Ρωσία και επιτάχυνσης της πράσινης μετάβασης, η οποία επιτρέπει μεγαλύτερη αισιοδοξία για το μέλλον.
Η τιμή του φυσικού αερίου έχει μειωθεί θεαματικά φέτος και κινείται πλέον κοντά στα 50 ευρώ ανά μεγαβατώρα από τα 300 ευρώ που είχε εκτιναχθεί τον περασμένο Αύγουστο. Επέστρεψε, δηλαδή, στα επίπεδα του Σεπτεμβρίου 2021, αν και παραμένει σχεδόν διπλάσια σε σχέση με τα επίπεδα των προηγούμενων ετών.
Στην εξέλιξη αυτή οδήγησε η μείωση της ζήτησης τόσο από τη βιομηχανία όσο και από τα νοικοκυριά, στην οποία συνέβαλε ο ήπιος χειμώνας, όπως και το σχέδιο της ΕΕ για να γεμίσουν οι αποθήκες με υγροποιημένο αέριο, κυρίως από τις ΗΠΑ, πριν τον χειμώνα. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της Eurostat, η κατανάλωση αερίου στην ΕΕ μειώθηκε 19% το περασμένο εξάμηνο και στη μείωση αυτή συνέβαλαν τόσο τα νοικοκυριά όσο και οι βιομηχανίες.
Διαβάστε επίσης: Σκρέκας: Η Ελλάδα πρωτοπόρα στη στήριξη των καταναλωτών και την πράσινη μετάβαση
H Ρωσία φαίνεται να χάνει τον ενεργειακό πόλεμο
Επομένως, έχει ήδη συντελεστεί σε μεγάλο βαθμό η απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο χωρίς να δημιουργηθεί πρόβλημα επάρκειας στην αγορά. Αρκεί να σημειωθεί ότι σήμερα, οι ροές του ρωσικού αερίου στην ΕΕ αντιστοιχούν μόλις στο 25% του 2021.
Αντίστοιχα, οι τιμές του πετρελαίου έχουν υποχωρήσει στα προ του πολέμου επίπεδα, με το μπρεντ να κινείται εδώ και καιρό μεταξύ 80 και 85 δολαρίων ανά βαρέλι, όταν τον περασμένο Μάρτιο είχε σκαρφαλώσει στα 130 δολάρια. Το εμπάργκο της ΕΕ στο ρωσικό πετρέλαιο δεν είχε κάποιον σημαντικό αντίκτυπο στην αγορά, με τις τιμές να επηρεάζονται περισσότερο από τις προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας, το άνοιγμα της Κίνας και την πολιτική του ΟΠΕΚ.
Με δυο λόγια, η Ρωσία φαίνεται να χάνει τον ενεργειακό πόλεμο που ξεκίνησε κατά της Ευρώπης, όπως δήλωσε ο επικεφαλής του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας, Φατίχ Μπιρόλ.
Επιτάχυνση της πράσινης μετάβασης
Η επιτάχυνση της πράσινης μετάβασης είναι ίσως η πιο σημαντική διαρθρωτική συνέπεια του πολέμου. Σύμφωνα με στοιχεία του Bloomberg, η δυναμικότητα παραγωγής ηλιακής ενέργειας αυξήθηκε κατά 35% το 2022, λόγω κυρίως της εγκατάστασης ηλιακών πάνελ από καταναλωτές προκειμένου να μειώσουν τον λογαριασμό που πληρώνουν για το ρεύμα.
Η παραγωγή της αιολικής ενέργειας αυξήθηκε λιγότερο από τις προβλέψεις, αλλά συνολικά υπήρξε μία επιτάχυνση της δυναμικότητας σε ΑΠΕ, μία εξέλιξη ιδιαίτερα θετική για την παραγωγή φθηνής ενέργειας.
Μείωση των εκπομπών ρύπων κατά 1%
Σημαντικό είναι επίσης ότι η Ευρώπη μπόρεσε να μειώσει πέρυσι κατά 1% τις εκπομπές ρύπων, καθώς η αύξηση της κατανάλωσης άνθρακα κατά 7% αντισταθμίστηκε από τη μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου.
Συνολικά, η παραγωγή ρεύματος από ορυκτά καύσιμα αναμένεται να μειωθεί φέτος κατά 43% λόγω και της επαναλειτουργίας των πυρηνικών εργοστασίων στη Γαλλία μετά τη συντήρησή τους και της παράτασης λειτουργίας τους στη Γερμανία και το Βέλγιο.
Αποκλιμάκωση πληθωρισμού
Η μείωση των τιμών ενέργειας οδήγησε στην αποκλιμάκωση του πληθωρισμού στην Ελλάδα και την Eυρωζώνη στο 7% και 8,6%, αντίστοιχα, τον Ιανουάριο, αλλά οι τιμές των τροφίμων παραμένουν σε διψήφια επίπεδα, ενώ αγκάθι παραμένει και ο δομικός πληθωρισμός.
Απομακρύνεται το ενδεχόμενο ύφεσης
Το σενάριο ύφεσης στην Ευρωζώνη, το οποίο θεωρείτο πολύ πιθανό το φθινόπωρο, έχει απομακρυνθεί καθώς η οικονομία της έδειξε σημαντική ανθεκτικότητα, η οποία προφανώς ενισχύεται από τη μείωση των τιμών του φυσικού αερίου. Το γεγονός αυτό μπορεί να οδηγήσει και σε υψηλότερο από τον προβλεπόμενο ρυθμό ανάπτυξης στην Ελλάδα φέτος, πάνω από το 2%.
Εν κατακλείδι, ο πόλεμος στην Ουκρανία ήταν καταλύτης μεγάλων αλλαγών στην οικονομία με σημαντικό βραχυπρόθεσμο κόστος, ιδιαίτερα για τα νοικοκυριά, το οποίο όμως μπορεί μεσοπρόθεσμα να αντισταθμιστεί από την ταχεία προσαρμογή της Ευρώπης στα νέα δεδομένα και την επιτάχυνση της πράσινης μετάβασης.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
