Τις τελευταίες ημέρες, αφενός μεν ψηφίσθηκε και δημοσιεύθηκε ο νόμος 4921/2022 που πλην άλλων περιλαμβάνει και ρυθμίσεις που στοχεύουν στην απλοποίηση και επιτάχυνση των διαδικασιών συνταξιοδότησης, αφετέρου δε εκδόθηκε από το υπουργείο Εργασίας εγκύκλιος που ρυθμίζει θέματα αιρετών, τα οποία εκκρεμούσαν από την έναρξη εφαρμογής του νόμου Κατρούγκαλου.

Επιτάχυνση διαδικασιών συνταξιοδότησης

Όσον αφορά στην επιτάχυνση των διαδικασιών συνταξιοδότησης, στην ουσία εισάγεται σύστημα έκδοσης συνταξιοδοτικών αποφάσεων με πιθανολόγηση συμπλήρωσης των προϋποθέσεων, που κατά περίπτωση απαιτούνται. Κι αυτό είναι κάτι που αναμφίβολα θα οδηγήσει σε ταχύτερες απονομές, οι οποίες βέβαια μελλοντικά, μετά τον εκ των υστέρων υπηρεσιακό ενδελεχή έλεγχο, μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να ανατραπούν, με δυσμενή αποτελέσματα για τον δικαιούχο των συντάξεων.

Όμως μετά βεβαιότητος θα υπάρξουν ταχύτερες απονομές (ή απορρίψεις). Στις καινούργιες ρυθμίσεις υπάρχουν διατάξεις που είναι θετικές και κινούνται σε μια εκλογίκευση και απλοποίηση της απονεμητικής διαδικασίας.

Επομένως, παρά τις επιμέρους αντιρρήσεις ή επιφυλάξεις που μπορεί να έχει κάποιος, οι νέες διατάξεις εν πολλοίς θα λειτουργήσουν προς όφελος αυτών που πρόκειται να συνταξιοδοτηθούν ή που ήδη εκκρεμεί το συνταξιοδοτικό τους αίτημα.

Επισημάνσεις για τον νέο νόμο

Θα κάνω τρεις μόνο επισημάνσεις σε σχέση με τον νέο νόμο:

1. Η απονομή με πιθανολόγηση θα ξεκινά μετά την πάροδο τριμήνου από την υποβολή της αίτησης. Κατά το γράμμα των διατάξεων μέχρι την συμπλήρωση του τριμήνου, η αίτηση συνταξιοδότησης θα εξετάζεται και θα ελέγχεται με τον μέχρι σήμερα εφαρμοζόμενο παραδοσιακό τρόπο. Κι αυτός ο τρόπος, όπως όλοι γνωρίζουμε, σε πολύ λίγες περιπτώσεις μπορεί να καταλήξει σε πολύ ταχεία έκδοση απόφασης. Αν υπήρχε τέτοια δυνατότητα, θα είχε ήδη υλοποιηθεί. Δεν θα χρειαζόταν ειδική νομοθετική πρόβλεψη για να εφαρμοσθεί. Περίπτωση μαζικής έκδοσης αποφάσεων μέσα στο τρίμηνο από την υποβολή της αίτησης μπορεί να γίνει μόνο εάν μέσα στο τρίμηνο λειτουργήσει σύστημα έκδοσης με πιθανολόγηση των προϋποθέσεων.
2. Το τρίμηνο που θα εκδώσει απόφαση ή θα απορρίψει ο φορέας, στην ουσία, ειδικά για την απόρριψη, θα είναι δίμηνο, αφού κατά νόμο πρέπει να προηγηθεί η απαραίτητη «πρόσκληση σε ακρόαση», που πρέπει να προηγείται τουλάχιστον κατά ένα μήνα της έκδοσης απορριπτικής απόφασης. Είμαι βέβαιος ότι κάτι τέτοιο είναι πολύ δύσκολο να πραγματοποιηθεί.
3. Είναι απόλυτα λογικό αν υπάρχει διαφορά μεταξύ του χρόνου που ελήφθη υπόψη για την απονομή της σύνταξης, με αυτόν που πράγματι διαθέτει ο συνταξιούχος, να παρέχεται δυνατότητα εξαγοράς του διαστήματος που λείπει, όμως θεωρώ ότι η δυνατότητα συμπλήρωσης έως δύο ετών είναι υπερβολική. Είναι λογικό και σύνηθες να προκύπτουν διαφορές, για πολλούς λόγους, διαφορά όμως δύο ετών δεν είναι διαφορά από εσφαλμένο υπολογισμό χρόνου. Είναι διαφορετική συνταξιοδοτική προσέγγιση, η οποία δεν είναι λογικό να καλύπτεται με τέτοιο εύρος. Η διάταξη δεν κάνει διάκριση, επομένως κάποιος που θα στόχευε συνταξιοδότησης στα 62 με 40 έτη ασφάλισης και για να το επιτύχει έχει ήδη, ως έχει δικαίωμα, εξαγοράσει τα επτά από τα 40, θα μπορεί να φθάσει με εξαγορά τα εννέα έτη, σύμφωνα με όσα επιτρέπει η νέα ρύθμιση.

Η ανάγκη για απλοποίηση του συστήματος

Κατά την άποψή μου οι προσπάθειες για επιτάχυνση των απονομών είναι χρήσιμες και μπορούν να βοηθήσουν, όμως δεν αντιμετωπίζουν τον πυρήνα του προβλήματος που είναι το πολυσχιδές, πολύνομο και ανομοιόμορφο ασφαλιστικό μας σύστημα. Η ανάγκη απλοποίησης των ρυθμίσεων που αφορούν τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης, το ποιος θεωρείται χρόνος ασφάλισης, πώς αξιοποιείται ο χρόνος ασφάλισης μετά την συνταξιοδότηση κ.λπ., εμφανίζεται επιτακτικά σε κάθε νέα παρέμβαση.

Ανάγλυφο παράδειγμα γι' αυτό που επισημαίνω είναι η νέα εγκύκλιος για τους αιρετούς που μόλις εκδόθηκε. Η εγκύκλιος απαντά σε διάφορα αιτήματα και ερωτήματα που έχουν υποβληθεί από τις διάφορες υπηρεσίες. Καταδεικνύει όμως, στο δεύτερο μέρος της, την πολυπλοκότητα του συστήματος. Περισσότερες από δέκα σελίδες της αφορούν την απασχόληση των συνταξιούχων και την αξιοποίηση του χρόνου ασφάλισης μετά την συνταξιοδότηση.

Η εγκύκλιος για τους αιρετούς

Εκεί λοιπόν έχουμε τις εξής διακρίσεις:

• Απασχόληση από 28-2-2020 και έπειτα.
• Απασχόληση από 13-5-2016 έως 27-2-2020.
• Απασχόληση με έναρξη πριν τις 13-5-2016 και λήξη μετά τις 13-5-2016.
• Απασχόληση με έναρξη και λήξη πριν τις 13-5-2016.

Οι διακρίσεις αυτές βεβαίως και προέρχονται από διαφορετικές νομοθετικές ρυθμίσεις, δεν ετέθησαν αυθαίρετα. Όμως σε ένα ενιαίο φορέα πλέον, κανείς δεν μπορεί να αντιληφθεί γιατί πρέπει να εξακολουθούν να υπάρχουν οι διαφοροποιήσεις αυτές. Ποιος είναι ο κοινωνικοασφαλιστικός λόγος της διατήρησης της περιπτωσιολογίας αυτής.

Αυτό είναι ένα ενδεικτικό παράδειγμα. Είναι όμως κάτι που το συναντούμε σε πάρα πολλές πτυχές του ασφαλιστικού μας συστήματος. Είμαι απόλυτα βέβαιος ότι όσο και αν το μελετά κάποιος δεν μπορεί να αποσαφηνίσει τα κατά περίπτωση ισχύοντα, ιδίως όταν σ' αυτά εμπλέκεται περιπτωσιολογία. Αυτό το πολύπλοκο σύστημα δεν είναι μόνο ακατανόητο για τον εφαρμοστή του, είναι και ιδιαίτερα δυσχερές για όποιον ματαίως προσπαθήσει να το υποστηρίξει με αντίστοιχο λογισμικό.

Βεβαίως η απλοποίηση του συστήματος μέσω της απλοποίησης ρυθμίσεων και διαδικασιών δεν είναι κάτι απλό. Απαιτεί πλην άλλων έναν νέο Κώδικα Κοινωνικής Ασφάλισης που θα αποτυπώνει ακριβώς αυτό που θέλουμε να σχεδιάσουμε για το ασφαλιστικό μας σύστημα, υπό τα σημερινά δεδομένα. Μέχρι όμως να γίνει αυτό, πρέπει σε κάθε παρέμβαση που γίνεται, να στοχεύουμε προς την κατεύθυνση αυτή, που είναι, κατά την ταπεινή μου άποψη, η μόνη που θα βοηθήσει στην καλή λειτουργία του συστήματος και κατ' επέκταση σε ταχεία απονομή των παροχών.

Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!