Η επιχειρηματολογία είναι γνωστή, στηρίζεται από οικονομολόγους και ιθύνοντες της οικονομικής πολιτικής και έχει εφαρμοστεί σε περιόδους κρίσης. Η μείωση του κατώτατου μισθού μπορεί να οδηγήσει σε δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Αυτό συνεπάγεται μείωση της ανεργίας. Κατά συνέπεια, οι εισφορές στην εφορία και τα ασφαλιστικά ταμεία δεν πλήττονται από αυτή την μείωση, ενώ ταυτόχρονα περισσότεροι άνθρωποι έχουν πρόσβαση στην αγορά εργασίας με αποτέλεσμα να ανεβαίνουν συνολικά οι δείκτες της οικονομίας. Ταυτόχρονα, οι επιχειρήσεις, και κυρίως όσες βρίσκονται σε οριακό σημείο, παίρνουν ενέσεις βιωσιμότητας. Αντίθετα, η αύξηση του κατώτατου μισθού ενδέχεται να οδηγήσει σε απώλεια θέσεων εργασίας, αύξηση της αδήλωτης εργασίας, κλείσιμο επιχειρήσεων, πιέσεις στον πληθωρισμό και τελικά μείωση των ασφαλιστικών εισφορών.
Τα χρόνια της οικονομικής κρίσης, υπήρξε σημαντική μείωση του κατώτατου μισθού και στη χώρα μας. Ωστόσο, τα τελευταία δεδομένα για τα Ελληνικά νοικοκυριά δεν είναι ενθαρρυντικά. Σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η Eurostat, με αφορμή την διεθνή ημέρα για την εξάλειψη της φτώχειας, το 27,5% των Ελλήνων (δηλαδή κάτι περισσότερο από ένας στους τέσσερις) βρίσκεται αντιμέτωπο με τον κίνδυνο της φτώχειας ή του κοινωνικού αποκλεισμού. Το ποσοστό αυτό κατατάσσει τη χώρα μας στην τρίτη υψηλότερη θέση μεταξύ των χωρών της ΕΕ με τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία να καταγράφουν μεγαλύτερα ποσοστά. Η Ελλάδα απέχει 5,6 ποσοστιαίες μονάδες από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (21,9%) και αρκετά από τις χώρες με τα μικρότερα ποσοστά (Τσεχία 11,5%, Σλοβακία 13,8%, Σλοβενία 14,3%, Ολλανδία 15,8%, Φιλανδία 15,9%). Πιο ευάλωτος είναι ο ανήλικος πληθυσμός που αντιμετωπίζει τον κίνδυνο φτώχειας σε ποσοστό 31,5% (έναντι 24,2% στην ΕΕ) και οι οικογένειες με παιδιά (ποσοστό 29,7% έναντι 22,3% στην ΕΕ). Η πιο ευάλωτη ομάδα είναι αυτή των ανέργων, με ποσοστό 67,5% (έναντι 66,2% στην ΕΕ). Τέλος, τον κίνδυνο φτώχειας αντιμετωπίζει το 28,8% των γυναικών και το 26,1% των ανδρών στη χώρα μας (έναντι 22,9% και 20,9% στην ΕΕ).
Αναμφίβολα ο κατώτατος μισθός δεν μπορεί να θεωρηθεί ως αποδιοπομπαίος τράγος για την οικονομική κατάσταση της χώρας και το μεγάλο ποσοστό των συμπολιτών μας που βρίσκονται στο όριο της φτώχειας. Τα δέκα χρόνια της κρίσης και τα δύο χρόνια της πανδημίας που ακολούθησαν έχουν παίξει αποφασιστικό ρόλο. Ωστόσο, τα χρήματα που μπαίνουν στα νοικοκυριά όσων αμείβονται με τον κατώτατο μισθό παίζουν καίριο και καθοριστικό ρόλο για τις συνθήκες διαβίωσής τους, το επίπεδο της ποιότητας ζωής τους και τη συμμετοχή τους στον κοινωνικό ιστό.
Στις 26 Ιουλίου 2021, το υπουργικό συμβούλιο ενέκρινε αύξηση του κατώτατου μισθού κατά 2%, η οποία θα τεθεί σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2022. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ο κατώτατος μισθός από τα 650 ευρώ που είναι σήμερα, θα διαμορφωθεί στα 663 ευρώ το μήνα. Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων «η απόφαση ελήφθη ύστερα από την ολοκλήρωση της διαβούλευσης στην οποία συμμετείχαν οι κοινωνικοί εταίροι, ερευνητικοί και επιστημονικοί φορείς, η Τράπεζα της Ελλάδος κ.α.». Επιπλέον, σύμφωνα με την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου «η αύξηση του κατώτατου μισθού κατά 2% από 1ης Ιανουαρίου 2022 είναι η χρυσή τομή που επελέγη προκειμένου να ενισχυθεί η αγοραστική δύναμη των εργαζομένων χωρίς να τεθεί σε κίνδυνο η βιωσιμότητα των επιχειρήσεων που βρίσκονται σε οριακό σημείο».
Στον αντίποδα όσων επιχειρηματολογούν υπέρ του μειωμένου κατώτατου μισθού βρίσκονται οικονομικές έρευνες και τάσεις στην οικονομική σκέψη, οι οποίες καταδεικνύουν ότι η αύξηση του κατώτατου μισθού έχει μικρή ή μηδενική επίπτωση στην απασχόληση. Μια από τις πρώτες και σημαντικές μελέτες είναι εκείνη των καθηγητών A. Krueger και D. Card (ο οποίος φέτος τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ) από τα πανεπιστήμια του Princeton και του Berkley αντίστοιχα. Η έρευνα διενεργήθηκε στις ΗΠΑ και τα
αποτελέσματα, που δημοσιεύτηκαν το 1995, αντέκρουσαν την άποψη ότι η αύξηση του κατώτατου μισθού οδηγεί σε απώλεια θέσεων εργασίας. Στο ίδιο μήκος κύματος βρίσκεται και η εργασία του καθηγητή S. Machin και των συνεργατών του από το London School of Economics. Η ομάδα μελέτησε τις επιπτώσεις της εισαγωγής κατώτατου μισθού στον κλάδο της κοινωνικής φροντίδας στον οποίο καταγράφονταν οι χαμηλότεροι μισθοί στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η έρευνα διαπίστωσε σημαντική αύξηση των μισθών χωρίς να υπάρχει υποχώρηση της απασχόλησης. Παρόμοιες έρευνες και μελέτες έχουν διεξαχθεί στις ΗΠΑ, το ΗΒ και άλλες χώρες και συνηγορούν στο γεγονός ότι η εισαγωγή ή η αύξηση του κατώτατου μισθού δεν επιφέρει σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην απασχόληση.
Η οικονομική ερμηνεία του φαινομένου αυτού είναι σύνθετη καθώς φαίνεται να οφείλεται σε μια πληθώρα αιτιών. Ενδεικτικά, μπορούμε να αναφέρουμε τους παρακάτω λόγους.
- Η αύξηση του κατώτατου μισθού δημιουργεί κίνητρα στους εργαζόμενους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της παραγωγικότητας και την μείωση των απουσιών. Συνεπώς, το μισθολογικό κόστος είναι τελικά μικρότερο από αυτό που αναμένεται αρχικά.
- Ένα μέρος της αύξησης του κόστους είναι πολύ πιθανό να μετακυλήσει στις τιμές των προϊόντων. Ωστόσο, η αύξηση της τιμής δεν οδηγεί συνήθως σε αντίστοιχο περιορισμό της ζήτησης. Ο λόγος είναι ότι αφενός έχουν αυξηθεί ταυτόχρονα και οι αμοιβές των χαμηλόμισθων και αφετέρου η ελαστικότητα της ζήτησης σε κάποια προϊόντα και υπηρεσίες (κυρίως όσα απευθύνονται σε χαμηλόμισθους) είναι μικρή.
- Οι επιχειρήσεις που απασχολούν χαμηλόμισθους υπαλλήλους και εργάτες έχουν συνήθως υψηλή κερδοφορία. Επομένως, η αύξηση του μισθολογικού κόστους μπορεί σε πολλές περιπτώσεις να καλυφθεί με μια μείωση των κερδών η οποία ωστόσο δεν επηρεάζει την βιωσιμότητα και ανταγωνιστικότητα της εταιρίας.
- Σε πιο μακροχρόνιο ορίζοντα, τα παιδιά των χαμηλόμισθων οικογενειών αποκτούν καλύτερες συνθήκες διαβίωσης και πρόσβαση σε εκπαιδευτικά προγράμματα και δραστηριότητες. Έτσι, αναπτύσσουν δεξιότητες και γίνονται πιο παραγωγικοί ως ενήλικες.
Ποιο είναι το όριο στο οποίο μπορεί να αυξηθεί ο κατώτατος μισθός ώστε να μην υπάρξουν αρνητικές επιπτώσεις;
Αν, λοιπόν, δεχτούμε τα αποτελέσματα των ερευνών σημαντικών επιστημόνων, τα οποία συνηγορούν υπέρ της άποψης ότι η αύξηση του κατώτατου μισθού δεν επηρεάζει αρνητικά την απασχόληση, τότε μένει να λυθεί ίσως ο πιο δύσκολος γρίφος του πάζλ. Ποιο είναι το όριο στο οποίο μπορεί να αυξηθεί ο κατώτατος μισθός ώστε να μην υπάρξουν αρνητικές επιπτώσεις; Αυτό το ερώτημα αποτελεί μια σημαντική πρόκληση στην οποία η οικονομική έρευνα δεν έχει δώσει ακόμη απάντηση.
Επιστρέφοντας στην περίπτωση της Ελληνικής οικονομίας, η εξίσωση γίνεται ακόμη πιο δύσκολη. Από τη μία μεριά, τα στοιχεία της Eurostat κάνουν λόγο για ένα μεγάλο ποσοστό πολιτών το οποίο αντιμετωπίζει τον κίνδυνο της φτώχειας. Από την άλλη, οι επιχειρήσεις έχουν βγει από μια δύσκολη περίοδο κρίσης και πανδημίας και αρκετές αντιμετωπίζουν ακόμη τον κίνδυνο της χρεοκοπίας. Η Ελληνική κυβέρνηση επέλεξε μια συντηρητική αύξηση του 2%, η οποία φαίνεται να είναι ασφαλής και να μην εκθέτει τα οικονομικά δεδομένα σε κίνδυνο, σύμφωνα με τη συμβατική επιχειρηματολογία. Από την πλευρά των χαμηλόμισθων όμως κρίνεται αναγκαία μια πιο γενναία απόφαση.
Λαμβάνοντας υπόψη:
- τα στοιχεία της Eurostat που αναφέρθηκαν προηγουμένως,
- την μακρά περίοδο μείωσης και περικοπών στους μισθούς,
- την αισιοδοξία που υπάρχει, κυρίως από την πλευρά των κυβερνητικών στελεχών, για την ανάπτυξη,
- τις πληθωριστικές πιέσεις, που αναμένεται να πλήξουν τους ασθενέστερους οικονομικά, και
- τις νέες τάσεις στην οικονομική σκέψη σχετικά με τον κατώτατο μισθό,
θεωρούμε αναγκαίο ότι η πολιτική σε αυτήν την κατεύθυνση θα έπρεπε να είναι πιο τολμηρή και επιθετική σε σχέση με την ισχνή αύξηση του 2%. Υπάρχει άμεση ανάγκη για αύξηση του κατώτατου μισθού και στήριξη του εισοδήματος των χαμηλόμισθων.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
