Ανατροπή στο θρίλερ με το φυσικό αέριο καθώς η Ρωσία ανακοίνωσε το μεσημέρι της Τετάρτης πως δεν θα ζητήσει άμεσα από τις «μη φιλικές» χώρες να πληρώνουν σε ρούβλια για το ρωσικό αέριο, υποσχόμενη μια σταδιακή μετάβαση προς αυτή την κατεύθυνση. Η αναδίπλωση του Κρεμλίνου έρχεται μόλις μια ημέρα πριν την εκπνοή της προθεσμίας του τελεσίγραφου Πούτιν.
Υπενθυμίζεται πως ο πρόεδρος της Ρωσίας είχε ζητήσει από την Κεντρική τράπεζα της Ρωσίας και την Gazprom να του παρουσιάσουν έως τις 31 Μαρτίου τις λεπτομέρειες του σχεδίου για την αποπληρωμή του ρωσικού φυσικού αερίου σε ρούβλια από μη φιλικές χώρες.
Καθώς το θρίλερ συνεχίζεται, η Ευρώπη παραμένει σε επιφυλακή. Στην Ελλάδα το κυβερνητικό επιτελείο σήμανε συναγερμό για την επάρκεια εφοδιασμού της χώρας σε φυσικό αέριο. Το φυσικό αέριο αποτελεί μεγάλο κομμάτι του ενεργειακού μείγματος ηλεκτροπαραγωγής της Ελλάδας και όπως γίνεται έυκολα αντιληπτό τυχόν αναταράξεις στον εφοδιασμό θα προκαλέσει απορρύθμιση της αγοράς.
Συγκεκριμένα το φυσικό αέριο αποτελεί το 44,96% του ενεργειακού μείγματος ηλεκτροπαραγωγής της χώρας, το οποίο συμπληρώνεται από τις ΑΠΕ σε ποσοστό 29,71%, εισαγωγές (10,13%) και λιγνίτη (8,42%).
Υπό αυτό το πρίσμα, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστας Σκρέκας συγκάλεσε έκτακτη συνεδρίαση της ομάδας διαχείρισης κρίσεων για σήμερα το απόγευμα. Στο τραπέζι των συζητήσεων θα πέσουν όλα τα εναλλακτικά σενάρια για την επάρκεια εφοδιασμού της χώρας με φυσικό αέριο, σε περίπτωση διακοπής της τροφοδοσίας από τη Ρωσία.
Η χώρας μας προμηθεύεται από τη Ρωσία περίπου το 40% με 45% του συνόλου του φυσικού αερίου που εισάγει. Το ελληνικό σύστημα διαθέτει σήμερα τέσσερα σημεία εισόδου φυσικού αερίου. Είναι το Σιδηρόκαστρο που κάλυψε πέρυσι το 45,5 % των εισαγωγών, η Ρεβυθούσα (31,8 %), η διασύνδεση με τον αγωγό ΤΑΡ στη Νέα Μεσημβρία (17,51 %) και ο ελληνοτουρκικός αγωγός (Κήποι Έβρου) που κάλυψε το 5,17 %.
Το σχέδιο αντιμετώπισης πιθανών ελλείψεων
Σε περίπτωση που συμβεί το απευκταίο και η Ρωσία να κλείνει τη στρόφιγγα, η Ελλάδα θα χρειαστεί να καλύψει τις χαμένες ποσότητες αερίου μέσω:
- Αύξησης των φορτίων LNG από τον Τερματικό Σταθμό Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (LNG) της ΔΕΣΦΑ στη Ρεβυθούσα, όπου «αδειάζουν» τα δεξαμενόπλοια με φορτία LNG από ΗΠΑ, Κατάρ και Αλγερία. Ήδη οι πληροφορίες αναφέρουν πως η ΔΕΠΑ έχει προπαραγγείλει έξτρα φορτία LNG τον Απρίλιο.
- Αύξηση των ποσοτήτων αζέρικου φυσικού αερίου που παίρνει η Ελλάδα μέσω του αγωγού ΤΑΡ. Ο αγωγός ΤΑΡ ξεκίνησε από τον Δεκέμβριο του 2020 να παραδίδει φυσικό αέριο στην ελληνική αγορά και σύμφωνα με τα στοιχεία του ΔΕΣΦΑ κάλυψε πέρυσι το 17,5 % της εγχώριας κατανάλωσης.
- Να λειτουργήσουν με ντίζελ οι πέντε μονάδες ηλεκτροπαραγωγής που λειτουργούν με καύσιμο φυσικό αέριο και έχουν αυτή τη δυνατότητα (μονάδες διπλής καύσης).
- Αξιοποίηση στη μέγιστη δυναμικότητα των λιγνιτικών μονάδων.
Τι ισχύει για τα συμβόλαια προμήθειας στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα ρωσικό αέριο προμηθεύονται τρεις εταιρείες. Το μεγαλύτερο ποσοστό η ΔΕΠΑ Εμπορίας και το μικρότερο η Mytilineos και η Promitheusgas του ομίλου Κοπελούζου. Όπως αναφέρουν πληροφορίες, οι πληρωμές σε ευρώ αποτελούν συμβατική υποχρέωση της Gazprom σε όλη την Ευρώπη και δεν γίνεται να προχωρήσει σε μονομερή αλλαγή της σύμβασης.
Κρίσιμος κρίκος στην αλυσίδα που απειλεί να τινάξει στον αέρα την ενεργειακή επάρκεια της Ευρώπης είναι τι θα γίνει με τα μακροπρόθεσμα συμβόλαια και αν η πληρωμή σε ρούβλι επιβληθεί και σε αυτά μονομερώς από την Μόσχα. Ορισμένοι αναλυτές εκτιμούν πως δεν αποκλείεται η πληρωμή σε ρούβλια να επιβληθεί τελικά στις έκτακτες αγορές αερίου εκτός των μακροπρόθεσμων συμβολαίων, κάτι που ωστόσο δεν είναι καθόλου σίγουρο.
Σε κάθε περίπτωση αυτό που αναφέρουν οι αναλυτές είναι πως τα μακροπρόθεσμα συμβόλαια έχουν "κλειδωμένη" φόρμουλα τιμολόγησης η οποία δεν μπορεί εύκολα να αλλάξει μονομερώς. Σε κάθε περίπτωση, οι θιγόμενοι επικαλούνται την προσφυγή στην Διεθνή Διαιτησία.
Για παράδειγμα, πληροφορίες αναφέρουν πως η ΔΕΠΑ έχει μακροπρόθεσμα συμβόλαια με την Gazprom μέχρι το 2026 με κλειδωμένες ρήτρες πληρωμών σε ευρώ.
Από την άλλη νομικοί κύκλοι αναφέρουν ότι η Gazprom μπορεί να ισχυριστεί ανωτέρα βία, νόμο του κράτους και να αρνηθεί να παραδώσει ποσότητες αερίου αν δεν γίνει η πληρωμή σε ρούβλια.
Νέο άλμα στο φυσικό αέριο
Την ώρα που κορυφώνεται το θρίλερ με τα ρούβλια, η τιμή του φυσικού αερίου στην Ευρώπη (TTF) συμπληρώνει νέο άλμα.
Συγκεκριμένα, το ευρωπαϊκό φυσικό αέριο σημειώνει άλμα ανόδου πάνω από 10% διαμορφούμενο στα 120 ευρώ ανά μεγαβατώρα συνεχίζοντας το ράλι των τελευταίων ημερών.
Σχέδιο έκτακτης ανάγκης στη Γερμανία
Συναγερμός λόγω των τελευταίων εξελίξεων σήμανε και στην Γερμανία, η οποία ενεργοποίησε το πρώτο επίπεδο σχεδίου έκτακτης ανάγκης για την διαχείριση της προμήθειας φυσικού αερίου προς την πρώτη οικονομία της Ευρώπης στο πλαίσιο προετοιμασίας για την διατάραξη ή τον τερματισμό της ροής φυσικού αερίου από την Ρωσία.
Οι ρωσικές εξαγωγές αντιστοιχούν στο 55% των εισαγωγών φυσικού αερίου της Γερμανίας για το 2021, ενώ οι μεγαλύτεροι Γερμανοί πελάτες της Ρωσίας είναι οι Uniper, RWE και VNG της EnBW, που έχουν μακράς διάρκειας συμβόλαια. Αν και το ποσοστό αυτό μειώθηκε στο 40% κατά το πρώτο τρίμηνο του 2022, ο υπουργός Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ δήλωσε ότι η Γερμανία δεν θα επιτύχει πλήρη ανεξαρτησία από τις ρωσικές προμήθειες πριν από τα μέσα του 2024.
Το Σχέδιο Εκτακτης Ανάγκης του Βερολίνου για το φυσικό αέριο προβλέπει τρία επίπεδα συναγερμού. Το πρώτο επίπεδο, που ενεργοποίησε σήμερα η γερμανική κυβέρνηση, εφαρμόζεται όταν υπάρχουν ενδείξεις ότι είναι πιθανόν να υπάρξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης στις προμήθειες φυσικού αερίου. Το δεύτερο επίπεδο σημαίνει συναγερμό όταν η διατάραξη της προμήθειας ή η εξαιρετικά υψηλή ζήτηση επηρεάζουν την συνήθη ισορροπία, αλλά μπορεί να υπάρξει διόρθωση χωρίς παρέμβαση.
Το τρίτο επίπεδο αποτελεί κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης και ενεργοποιείται όταν τα μέτρα της αγοράς δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τις ελλείψεις. Στο επίπεδο αυτό, η ρυθμιστική αρχή του δικτύου, η Bundesnetzagentur, καλείται να αποφασίσει με ποιον τρόπο θα διανεμηθούν τα υπάρχοντα αποθέματα πετρελαίου στην χώρα.
Αν η Γερμανία δεν διασφαλίσει επαρκή προμήθεια φυσικού αερίου, η πρώτη που θα πληγεί θα είναι η βιομηχανία, που αντιστοιχεί στο ένα τέταρτο της γερμανικής ζήτησης.
«Αυτό σημαίνει ότι χάνεται βιομηχανική παραγωγή, χάνονται εφοδιαστικές αλυσίδες», δήλωσε ο Λέοναρντ Μπίρνμπάουμ, διευθύνων σύμβουλος του ενεργειακού ομίλου E.ON στο δίκτυο ARD. «Το βέβαιο είναι ότι μιλάμε για πολύ μεγάλες απώλειες».
Τα νοικοκυριά θα έχουν προτεραιότητα έναντι της βιομηχανίας, ενώ τα νοσοκομεία, τα κέντρα φροντίδας και άλλα ιδρύματα του δημοσίου τομέα με ειδικές ανάγκες θα είναι τα τελευταία που θα πληγούν από την έλλειψη φυσικού αερίου.
Ρωσία σε ΕΕ: Αν θέλετε αέριο, σιτηρά ή μέταλλα «βρείτε ρούβλια»
Παρά το βήμα πίσω από τη Μόσχα για τα συμβόλαια προμήθειας ρωσικού αερίου, ο πρόεδρος της Δούμας Βιάτσεσλαβ Βολόντιν προειδοποίησε σήμερα την ΕΕ ότι, αν θέλει να εισάγει φυσικό αέριο από τη Ρωσία, θα πρέπει να πληρώνει σε ρούβλια, ενώ πρόσθεσε ότι το ίδιο ενδέχεται να ισχύσει και για τις εξαγωγές πετρελαίου, σιτηρών, μετάλλων, λιπασμάτων, άνθρακα και ξυλείας.
«Αν θέλετε αέριο, βρείτε ρούβλια», ανέφερε σε ανάρτησή του σήμερα ο Βολόντιν. «Επιπλέον θα ήταν σωστό, όπου αυτό ωφελεί τη χώρα μας, να επεκτείνουμε τον κατάλογο των προϊόντων που τιμολογούνται σε ρούβλια προκειμένου να περιλαμβάνει: τα λιπάσματα, τα σιτηρά, το πετρέλαιο, το ηλιέλαιο, τον άνθρακα, τα μέταλλα, την ξυλεία κτλ», πρόσθεσε.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
