Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης σε συνέντευξή του στο «Bloomberg» και αναφερόμενος στη επιστολή που έστειλε στην Πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα Φον Ντε Λαίεν με ένα σχέδιο έξι σημείων για την αντιμετώπιση των ανατιμήσεων στην ενέργεια, δήλωσε ότι το αληθινό ζήτημα είναι αν η αγορά λειτουργεί ή δεν αντικατοπτρίζει τις βασικές αρχές προσφοράς και ζήτησης. Είναι σαφές, τόνισε, ότι δεν λειτουργεί πλέον κατάλληλα και μπαίνει το ερώτημα για να κάνουμε πιο δραστική παρέμβαση ώστε ουσιαστικά να επέλθει μια νέα ισορροπία και να αποφύγουμε τις υπερβολικές διακυμάνσεις που δεν έχουν να κάνουν με τα βασικά δεδομένα.
«Αυτό βρίσκεται στην καρδιά της πρότασής μου στην Κομισιόν. Είναι μια τολμηρή πρόταση, καταλαβαίνω, αλλά τουλάχιστον θέτει την ουσία του προβλήματος στην πραγματική του διάσταση», ανέφερε, σημειώνοντας ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα το συζητήσουν αύριο στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
Ο κ. Μητσοτάκης υπενθύμισε πως όταν δημιουργήθηκε το Ταμείο Ανάκαμψης μετά την πανδημία πολλοί ηγέτες το θεωρούσαν αδιανόητο να γίνει. «Αντιμετωπίζουμε τώρα μια πολύ ακραία κατάσταση. Αρκεί να δείτε τις επιπτώσεις στους λογαριασμούς του ρεύματος, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Αντιλαμβάνεστε την πίεση στην οποία βρίσκονται οι πολίτες και οι επιχειρήσεις. Επιδοτούμε φυσικά το ρεύμα. Όλες οι ευρωπαϊκές χώρες το κάνουν αλλά πιστεύω ότι χρειάζεται συστηματική παρέμβαση», υπογράμμισε.
Παράλληλα ανέφερε ότι υπάρχουν και άλλες ιδέες στο τραπέζι όπως από την Ισπανία σε ότι αφορά τη λειτουργία της αγοράς ρεύματος. «Αυτό που εγώ υποστηρίζω είναι μια πανευρωπαϊκή λύση σε ένα ευρωπαϊκό πρόβλημα», συμπλήρωσε.
►Διαβάστε επίσης - Ενεργειακή κρίση: Ερχεται έκτακτη χρηματοδότηση επιχειρήσεων
«Η απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο δεν θα γίνει από τη μια ημέρα στην άλλη»
Ο πρωθυπουργός σημείωσε επίσης ότι η προμήθεια φυσικού αερίου επί της ουσίας δεν έχει αλλάξει και γι' αυτό, είπε, δεν δικαιολογούνται οι δραματικές αυξήσεις.
Σημείωσε ότι η Κομισιόν προχωρά σε ένα σχέδιο που θα επιταχύνει την απεξάρτηση της Ευρώπης από το φυσικό αέριο αλλά αυτή είναι μια διαδικασία που δεν θα προχωρήσει από τη μια μέρα στην άλλη. «Για αυτό υποστηρίζω βραχυπρόθεσμη παρέμβαση στη δομή της τιμολόγησης της αγοράς του αερίου» συνέχισε, ενώ είπε ότι στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα συζητήσουν και για τις αποφάσεις που έχουν ήδη πάρει για την απολιγνιτοποίηση και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. «Το να απομακρυνθούμε από το αέριο με πολύ γρήγορους ρυθμούς οπωσδήποτε απαιτεί περισσότερο χρόνο από αυτό που έχουμε στη διάθεση μας», πρόσθεσε.
Παράλληλα δήλωσε πως είναι ξεκάθαρο στην Ευρώπη ότι θα πρέπει να μειώσουμε την εξάρτηση μας από ρωσικό αέριο το συντομότερο δυνατό, κάτι που δεν θα γίνει από τη μια μέρα στην άλλη. «Να το δούμε και βραχυπρόθεσμα γιατί είναι τόσο έντονο το πρόβλημα το οποίο ρίχνει βάρος στους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις που δεν θα είναι διαχειρίσιμο στο επίπεδο των εθνικών προϋπολογισμών», ανέφερε.
Για το ενδεχόμενο απαγόρευσης της εισαγωγής πηγών ενέργειας από τη Ρωσία, απάντησε ότι δεν είναι μια ρεαλιστική πρόταση ενώ στην περίπτωση που προχωρήσει η Ρωσία πριν από την Ευρώπη σε κάτι τέτοιο, τόνισε ότι αν συμβεί θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι.
Επιπλέον δήλωσε ότι στην Ελλάδα έχουμε σχέδια διαχείρισης και ετοιμαζόμαστε για όλα τα σενάρια. «Αν ρωτάτε αν μπορούμε μονομερώς ως Ευρώπη να απομακρυνθούμε από τη μια στιγμή στην άλλη από το ρωσικό αέριο, αυτό δεν είναι ρεαλιστικό», συμπλήρωσε.
Το «Σχέδιο 6 Σημείων» του Κ. Μητσοτάκη για τη μείωση τιμών φυσικού αερίου
Υπενθυμίζουμε ότι ο πρωθυπουργός με επιστολή προς την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ζητά από την πρόεδρο της Κομισιόν να εξετάσει ένα «Σχέδιο Έξι Σημείων» που συνέταξε ο ίδιος για τη ρύθμιση της χονδρικής αγοράς φυσικού αερίου.
Συγκεκριμένα, ο πρωθυπουργός προτείνει στην Κομισιόν για την αντιμετώπιση της υφιστάμενης κλιμάκωσης που παρατηρείται στη χονδρική αγορά του φυσικού αερίου τα εξής:
- Πλαφόν Τιμών: Πλαφόν στις τιμές του Ταμείου Μεταφοράς Τίτλων, το οποίο θα έχει ως σημείο αναφοράς την ιστορικά υψηλότερη τιμή αερίου πριν από την κρίση
- Ημερήσιο Όριο Τιμών ως Προστατευτικό Μέτρο: Ένα εύρος διακύμανσης στις τιμές του Ταμείου Μεταφοράς Τίτλων, για παράδειγμα της τάξεως του +/- 10%
- Καθορισμός Τιμών σε περίπτωση Έκτακτης Ανάγκης: Καθορισμός τιμών στο Ταμείο Μεταφοράς Τίτλων, ως μέτρο έκτακτης ανάγκης στην περίπτωση που υπάρξουν ανακοινώσεις που αφορούν τις ροές φυσικού αερίου μέσω αγωγών από τη Ρωσία
- Πλαφόν στο Κέρδος: Πλαφόν στο μικτό περιθώριο κέρδους στην χονδρική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, για παράδειγμα της τάξεως του 5%, βάσει της παρακολούθησης του κόστους παραγωγής από τους ρυθμιστές της αγοράς και το Σταθμισμένο Κόστος Παραγωγής Ενέργειας (LCOE) στις μονάδες παραγωγής.
- Εμπόριο με Φυσική Παράδοση: Θα πρέπει να εξεταστεί το ενδεχόμενο να επιτραπεί, η επιλογή για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, που θα επιτρέπει τις συναλλαγές μόνο με φυσική παράδοση.
- Ενίσχυση Ρευστότητας: Αύξηση της ρευστότητας στην αγορά φυσικού αερίου συνδέοντας τις αγορές ΗΠΑ/ ΕΕ/ Ασίας. Για παράδειγμα, ενισχύοντας τη συνεργασία με την Κίνα όσον αφορά τα φορτία Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (LNG), με πιθανό πλαφόν στο κόστος μεταφοράς για να εξουδετερωθούν κίνητρα κερδοσκοπίας.
Ολόκληρη η επιστολή
Αγαπητή Πρόεδρε,
Σας γράφω αυτή την επιστολή σχετικά με την αυξανόμενη οικονομική απειλή που αφορά την χονδρική αγορά φυσικού αερίου, την οποία πιστεύω πως θα πρέπει άμεσα και αποφασιστικά να αντιμετωπίσουμε, ώστε να αποτρέψουμε να επιφέρει επιπλέον κόστος στις ζωές των πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στις οικονομίες των κρατών-μελών και στην επιτυχή εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.
Η εξέλιξη των τιμών αναφοράς στη χονδρική αγορά φυσικού αερίου τους τελευταίους μήνες, και ειδικά από τον Δεκέμβριο του 2021, δεν καθοδηγείται πια από τις κανονικές δυνάμεις της προσφοράς, όπως προκύπτει από πρόσφατη έρευνα του Οργανισμού Συνεργασίας των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER) και της Ομάδας Συντονισμού για το Φυσικό Αέριο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Στην πραγματικότητα, καθοριστικό ρόλο πλέον στη διαμόρφωση των τιμών διαδραματίζουν πολιτικές δηλώσεις και φόβοι που πηγάζουν από τη Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία που οδηγούν σε αβεβαιότητα, τεράστιες διακυμάνσεις τιμών και κερδοσκοπία.
Η κρίση που είναι σε εξέλιξη στην Ουκρανία έχει ουσιαστικά παρακάμψει τους φυσικούς μηχανισμούς διαμόρφωσης των τιμών και δυστυχώς κάθε προσπάθεια εκ μέρους της Ένωσής μας μέχρι τώρα, προκειμένου να αντιμετωπίσουμε αυτό το ζήτημα, δεν κατέστη δυνατόν να αντισταθμίσει το τεράστιο βάρος που επωμίζονται τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις. Το παράδοξο είναι πως ούτε η παραγωγική δυνατότητα ούτε οι εφοδιαστικές αλυσίδες φυσικού αερίου έχουν επηρεαστεί από την τρέχουσα κρίση. Αυτό σημαίνει πως δεν έχουμε πρόβλημα ποσότητας, αλλά έχουμε πρόβλημα στις τιμές.
Σε μεσομακροπρόθεσμο ορίζοντα αυτό μπορεί να αμβλυνθεί, μειώνοντας την εξάρτηση της Ένωσης από το Ρωσικό φυσικό αέριο. Σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, ωστόσο, πιστεύω ότι μία στοχευμένη και χρονικά περιορισμένη παρέμβαση στην αγορά είναι απαραίτητη προκειμένου να ομαλοποιήσουμε την κατάσταση. Όλα αυτά τα μέτρα θα πρέπει να εστιάζουν στις τιμές του φυσικού αερίου και όχι στις ποσότητες, θα πρέπει να εφαρμοστούν για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, και να έχουν σαφώς προσδιορισμένες προϋποθέσεις ενεργοποίησης, αλλά και ρήτρες εξόδου. Με μία τέτοιου είδους παρέμβαση στην αγορά, η Ένωσή μας μπορεί να προστατεύσει τα μέλη της, σταματώντας την “εργαλειοποίηση” του φυσικού αερίου σε βάρος των οικονομιών μας και αποσυνδέοντας την γεωπολιτική απο την ενεργειακή κρίση, χωρίς να επηρεάζεται η παραγωγή και η προσφορά του φυσικού αερίου βραχυπρόθεσμα.
Πρέπει να σημειωθεί ότι είναι απίθανο το πρόβλημα αυτό να εκλείψει μόλις υποχωρήσει η ζήτηση για αέριο θέρμανσης. Αν δεν δράσουμε τώρα,το πρόβλημα θα συνεχιστεί στις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος -που συνδέονται με τις τιμές του φυσικού αερίου στις αγορές χονδρικής- τους επόμενους μήνες της άνοιξης και του καλοκαιριού, θέτοντας ένα τεράστιο βάρος στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.
Κατόπιν προσεκτικής αξιολόγησης των διαθέσιμων επιλογών, θα ήθελα να σας προτείνω ένα «Σχέδιο Έξι Σημείων. Κάθε στοιχείο του Σχεδίου έχει ως στόχο να αντιμετωπίσει την υφιστάμενη κλιμάκωση που παρατηρείται στη χονδρική αγορά του φυσικου αερίου.
- Πλαφόν Τιμών: Πλαφόν στις τιμές του Ταμείου Μεταφοράς Τίτλων, το οποίο θα έχει ως σημείο αναφοράς την ιστορικά υψηλότερη τιμή αερίου πριν από την κρίση
- Ημερήσιο Όριο Τιμών ως Προστατευτικό Μέτρο: Ένα εύρος διακύμανσης στις τιμές του Ταμείου Μεταφοράς Τίτλων, για παράδειγμα της τάξεως του +/- 10%
- Καθορισμός Τιμών σε περίπτωση Έκτακτης Ανάγκης: Καθορισμός τιμών στο Ταμείο Μεταφοράς Τίτλων, ως μέτρο έκτακτης ανάγκης στην περίπτωση που υπάρξουν ανακοινώσεις που αφορούν τις ροές φυσικού αερίου μέσω αγωγών από τη Ρωσία
- Πλαφόν στο Κέρδος: Πλαφόν στο μικτό περιθώριο κέρδους στην χονδρική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, για παράδειγμα της τάξεως του 5%, βάσει της παρακολούθησης του κόστους παραγωγής από τους ρυθμιστές της αγοράς και το Σταθμισμένο Κόστος Παραγωγής Ενέργειας (LCOE) στις μονάδες παραγωγής.
- Εμπόριο με Φυσική Παράδοση: Θα πρέπει να εξεταστεί το ενδεχόμενο να επιτραπεί, η επιλογή για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, που θα επιτρέπει τις συναλλαγές μόνο με φυσική παράδοση.
- Ενίσχυση Ρευστότητας: Αύξηση της ρευστότητας στην αγορά φυσικού αερίου συνδέοντας τις αγορές ΗΠΑ/ ΕΕ/ Ασίας. Για παράδειγμα, ενισχύοντας τη συνεργασία με την Κίνα όσον αφορά τα φορτία Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (LNG), με πιθανό πλαφόν στο κόστος μεταφοράς για να εξουδετερωθούν κίνητρα κερδοσκοπίας.
Όλες αυτές οι επιλογές αποτελούν σημαντικές παρεμβάσεις στην αγορά που έχουν χρησιμοποιηθεί και στο παρελθόν σε έκτακτες περιπτώσεις σε άλλες αγορές, με στόχο την εξισορρόπησή τους, ενώ σε κάποιες άλλες αγορές συνιστούν πάγια χαρακτηριστικά. Πιστεύω ακράδαντα πως οι ασυνήθιστες εποχές επιβάλλουν ασυνήθιστα μέτρα. Οι ενέργειες αυτές αποβλέπουν μόνο στην προστασία της εύρυθμης λειτουργίας της χονδρικής αγοράς αερίου, η οποία έχει υποστεί μεγάλη πίεση εξαιτίας της διαρκώς εντεινόμενης κρίσης στην Ουκρανία, με σοβαρές συνέπειες και στην ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από το αέριο.
Ενώ ο μεσομακροπρόθεσμος στόχος θα πρέπει να είναι η επιστροφή σε μια αγορά που λειτουργεί κανονικά, είναι υποχρέωση των κυβερνήσεων και των ρυθμιστών να παρεμβαίνουν όταν έκτακτες περιστάσεις διαταράσσουν κατά τα άλλα υγιείς μηχανισμούς της αγοράς.
Το Σχέδιο Έξι Σημείων έχει σχεδιαστεί για να προστατεύσει και να επαναφέρει τις αγορές χονδρικής φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και να διασφαλίσει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση, οι πολίτες και οι οικονομίες των κρατών-μελών της, αλλά και η παγκόσμια οικονομία, δεν θα υποφέρουν αδικαιολόγητα σε μια περίοδο που ήδη χαρακτηρίζεται από μεγάλες προκλήσεις.
Ελπίζω ότι θα βρείτε το σκεπτικό μου και την πρότασή μου επίκαιρα και παραμένω στη διάθεσή σας για μια πιο λεπτομερή ανταλλαγή απόψεων πάνω στο ζήτημα.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
