Οι μεταρρυθμίσεις και τα σημαντικά έργα που προγραμματίζει να υλοποιήσει το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας αφορούν τόσο την αξιοποίηση των πόρων του ταμείου Ανάκαμψης, των επενδύσεων και των ιδιωτικοποιήσεων με αναπτυξιακή προοπτική, όσο και το Σχέδιο Δίκαιης Μετάβασης από τον άνθρακα στις πράσινες επενδύσεις αλλά και τη μετάβαση σε ένα νέο μοντέλο διαχείρισης των αποβλήτων.
Ο πρώτος άξονας αφορά στην προώθηση διαρθρωτικών αλλαγών που συμβάλλουν στην προσπάθεια της χώρας για αναπτυξιακή επανεκκίνηση, για προσέλκυση παραγωγικών επενδύσεων και για δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Μεταξύ αυτών, η περαιτέρω απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας, με εμβάθυνση του Target Model, και η ενίσχυση του ανταγωνισμού προς όφελος των πολιτών και των επιχειρήσεων, και με γνώμονα τη μείωση του ενεργειακού κόστους.
Όπως και οι ιδιωτικοποιήσεις για την είσοδο στρατηγικών επενδυτών στους τομείς διανομής και μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας (ΔΕΔΔΗΕ) και φυσικού αερίου (ΔΕΠΑ Υποδομών, ΔΕΠΑ Εμπορίας, Υπόγεια Αποθήκη Φυσικού Αερίου “Ν. Καβάλα”), ώστε να εισρεύσουν τα σημαντικά κεφάλαια που απαιτούνται για τον εκσυγχρονισμό και την επέκταση των υφιστάμενων υποδομών και δικτύων. Παράλληλα, μέσα από την ιδιωτικοποίηση της ΛΑΡΚΟ δίνεται μια ουσιαστική, νομικά στέρεη και συμβατή με τα δεδομένα της αγοράς λύση σε ένα πρόβλημα 35 ετών.
Ο δεύτερος άξονας αφορά την προώθηση της «πράσινης» ανάπτυξης και της μετάβασης στην κλιματικά ουδέτερη οικονομία, όπως προβλέπει η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (Green Deal). Η πλήρης απολιγνιτοποίηση της εγχώριας ηλεκτροπαραγωγής έως το 2028 δημιουργεί σειρά προκλήσεων για το ενεργειακό σύστημα της χώρας αλλά και για τη στήριξη των λιγνιτικών περιοχών και των τοπικών κοινωνιών. Το Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης θα χρηματοδοτηθεί με πόρους πάνω από 5 δισ. ευρώ από κοινοτικές και εθνικές πηγές, ενώ μέσω ειδικών κινήτρων και μέτρων αναμένεται η κινητοποίηση σημαντικών ιδιωτικών κεφαλαίων.
Στην κατεύθυνση της μείωσης της εξάρτησης της οικονομίας από τον άνθρακα και της μετάβασης στην κλιματική ουδετερότητα, επιταχύνονται τα έργα ηλεκτρικών διασυνδέσεων της νησιωτικής Ελλάδας με την ηπειρωτική. Η διασύνδεση είναι μακρόπνοο έργο: της Κρήτης με την Αττική αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2023 (εμβληματικό έργο ΑΡΙΑΔΝΗ ΙΙ), των Κυκλάδων το 2024, και του συνόλου των νησιών το 2030.
Με γνώμονα την αποτελεσματικότερη προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας της χώρας, προωθείται η μετάβαση σε ένα νέο μοντέλο διακυβέρνησης για τις προστατευόμενες περιοχές της χώρας.
Στον ίδιο άξονα εντάσσεται και η μετάβαση σε ένα νέο μοντέλο διαχείρισης των αποβλήτων, με ενίσχυση της ανακύκλωσης και μείωση των ποσοστών ταφής. Η προσαρμογή της εθνικής νομοθεσίας στην ευρωπαϊκή, η ανάπτυξη σύγχρονων υποδομών επεξεργασίας αποβλήτων, η ενίσχυση της ανακύκλωσης και της χωριστής συλλογής, και η αποκατάσταση των άτυπων χώρων απόρριψης (ΧΑΔΑ) οδηγούν στην επίτευξη των εθνικών και ευρωπαϊκών στόχων, και στην εξάλειψη των προστίμων με τα οποία επιβαρύνεται η χώρα λόγω ελλιπούς εφαρμογής του ενωσιακού δικαίου.
Ο τρίτος άξονας, τέλος, αφορά στην ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας της Ελλάδας και της ΕΕ, μέσα από διαφοροποίηση των πηγών εφοδιασμού και μείωση της εξάρτησης από τις εισαγωγές ενέργειας από τρίτες χώρες αλλά και στην αναβάθμιση του γεωστρατηγικού ρόλου της χώρας στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου.
Οι διακρατικοί αγωγοί φυσικού αερίου IGB και EastMed, η υποθαλάσσια ηλεκτρική σύνδεση Κρήτης - Κύπρου - Ισραήλ, το πρόγραμμα εγχώριων ερευνών και εξόρυξης υδρογονανθράκων, και η κατασκευή πλωτού σταθμού υγροποιημένου φυσικού αερίου (FSRU) στην Αλεξανδρούπολη, είναι έργα με σημαντική διεθνή - πολιτική αλλά και ενεργειακή και οικονομική διάσταση, που συμβάλλουν στην επίτευξη γεωστρατηγικών και ενεργειακών στόχων.
Με γρήγορο ρυθμό οι ρυθμιστικές παρεμβάσεις
Το πρώτο τρίμηνο του επόμενου έτους αναμένεται να είναι ιδιαίτερα παραγωγικό για το ΥΠΕΝ σε επίπεδο ρυθμιστικού προγραμματισμού.
Ενσωμάτωση στην εθνική νομοθεσία δύο ευρωπαϊκών οδηγιών (2018/2002 για την ενεργειακή απόδοση και 2018/851 για τα απόβλητα), και θεσμικές παρεμβάσεις για την περαιτέρω απλοποίηση της αδειοδοτικής διαδικασίας για έργα ΑΠΕ, καθώς και διατάξεις για υβριδικά έργα, διαγωνισμούς ΑΠΕ, net-metering και αποθήκευση διαμορφώνουν το πλάνο για την εν λόγω χρονική περίοδο. Ακόμη, για το τρίτο τρίμηνο του 2021 έχει προγραμματιστεί η κωδικοποίηση της δασικής νομοθεσίας.
Ο εκσυγχρονισμός της χωροταξικής και πολεοδομικής νομοθεσίας θέτει βάσεις προκειμένου να γίνει πράξη η βιώσιμη ανάπτυξη, με σεβασμό στο περιβάλλον, το δημόσιο χώρο και την ιδιοκτησία των πολιτών.
Η περαιτέρω απλοποίηση και επιτάχυνση των διαδικασιών αδειοδότησης έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ με στόχο τη μείωση του χρόνου αδειοδότησης ενός νέου έργου ΑΠΕ στα δύο χρόνια έως τον Ιούλιο του 2021.
Οι στόχοι του 2021 με αριθμούς
- Ο προϋπολογισμός του ΥΠΕΝ για το 2021 ανέρχεται σε περίπου 762 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 92 εκατ. αντιστοιχούν στον τακτικό προϋπολογισμό και 670 εκατ. ευρώ στο ΠΔΕ.
- Το Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης θα χρηματοδοτηθεί με πόρους πάνω από 5 δισ. ευρώ από κοινοτικές και εθνικές πηγές, ενώ μέσω ειδικών κινήτρων και μέτρων αναμένεται η κινητοποίηση σημαντικών ιδιωτικών κεφαλαίων.
- Με την επιτάχυνση της διαδικασίας κτηματογράφησης, εκτιμάται πως το ποσοστό επί του συνόλου των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων που θα έχουν συλλεγεί και θα βρίσκονται προς ανάρτηση θα έχει υπερβεί το 90%.
- Το πρόγραμμα «Εξοικονομώ-Αυτονομώ», με προϋπολογισμό ύψους 3 δισ. ευρώ για την περίοδο 2021-2023, θα συμβάλλει στην ενεργειακή αναβάθμιση και αυτονομία δεκάδων χιλιάδων κατοικιών (τουλάχιστον 60.000 ετησίως).
- Θα πραγματοποιηθούν εργασίες αναδάσωσης σε 500.000 στρέμματα δασικών εκτάσεων μέσω του Εθνικού Σχεδίου Αναδασώσεων (2021-2026).
- Σε εφαρμογή της Οδηγίας ΕΕ 2019/904, αναμένεται ότι η διάθεση στην αγορά θα παύσει για δέκα (10) κατηγορίες ρυπογόνων προϊόντων από τον Ιούλιο του 2021.
- Τρεις (3) εγκατεστημένες λιγνιτικές μονάδες της ΔΕΗ προγραμματίζονται να σταματήσουν να λειτουργούν εντός 2021, βάσει του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) και του σχεδίου απολιγνιτοποίησης.
- Τουλάχιστον 2.000 σημεία φόρτισης ηλεκτροκίνητων οχημάτων προσδοκάται ότι θα αναπτυχθούν σε εθνικές και επαρχιακές οδούς, κεντρικά σημεία των αστικών κέντρων και βασικές υποδομές μεταφορών (λιμάνια, αεροδρόμια).
- Τέλος, σύμφωνα με την αρ. 42/30-9-2020 ΠΥΣ, έχει εγκριθεί προγραμματισμός προσλήψεων για την κάλυψη 100 θέσεων.
- Θα μειωθεί ο χρόνος αδειοδότησης ενός νέου έργου ΑΠΕ στα δύο χρόνια έως τον Ιούλιο του 2021.