Οκτώ χρόνια από τη μεταναστευτική κρίση του 2015 οι «27» αγωνίζονται ακόμη να βρουν λύσεις για την αποτελεσματικότερη από κοινού διαχείριση των μεταναστευτικών ροών και τη μεταρρύθμιση του συστήματος παροχής ασύλου.
Το θέμα επανέρχεται στο τραπέζι, καθώς η σουηδική προεδρία δέχτηκε ασφυκτικές πιέσεις από κάποιες κυβερνήσεις για τη διαμόρφωση ενός νέου σχεδίου δεδομένου πως, ήδη από τη χειμερινή περίοδο, είναι σαφές ότι οι εισροές έχουν αρχίσει και πάλι να αυξάνονται δυναμικά.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Frontex, η πίεση στα ευρωπαϊκά σύνορα έχει ανέβει στα υψηλότερα επίπεδα από το 2016, καθώς το 2022 καταγράφηκε η εισροή περίπου 330.000 παράτυπων μεταναστών. Στο νούμερο αυτό δεν υπολογίζονται προφανώς τα περίπου 4 εκατ. προσφύγων που πέρασαν στο ευρωπαϊκό έδαφος από την Ουκρανία, λόγω του πολέμου.
Την Τρίτη η Κομισιόν παρουσίασε μια νέα δέσμη προτάσεων με επίκεντρο κυρίως την αύξηση του ρυθμού των επιστροφών των παράτυπων μεταναστών πίσω στις χώρες τους.
Κοινώς, πριν την υποδοχή των νέων κυμάτων, κυρίως βέβαια από την άνοιξη, προτεραιότητα φαίνεται πως δίδεται στην ανάγκη να επιστραφούν οι παράνομοι μετανάστες κυρίως δε, αυτοί που είχαν υποβάλει αίτημα για άσυλο και το αίτημα τους έχει απορριφθεί.
Οι προτάσεις θα βρεθούν στην κορυφή της ατζέντας της συνόδου των υπουργών Εσωτερικών της ΕΕ, αύριο Πέμπτη, ενώ το Μεταναστευτικό έχει ενταχθεί και στην ατζέντα του επόμενου ευρωπαϊκού συμβουλίου, στις αρχές Φεβρουαρίου.
Το αγκάθι των επιστροφών
Σύμφωνα με τη Eurostat, οι αρμόδιες μεταναστευτικές υπηρεσίες της Ένωσης είχαν ορίσει, σύμφωνα με τα στοιχεία του 2021, πως 314.100 μετανάστες θα έπρεπε να επαναπροωθηθούν πίσω στις χώρες τους. Από το νούμερο αυτό υπολογίζεται πως μόλις το 24% έχει πάρει το δρόμο της επιστροφής. Έτσι, ο πρώτος στόχος είναι ο ρυθμός να επιταχυνθεί.
«Ο αριθμός των επιστροφών είναι απαραίτητο να αυξηθεί» ξεκαθάρισε η αρμόδια επίτροπος εσωτερικών υποθέσεων, Ίλβα Γιόχανσον, στη σχετική συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε από τις Βρυξέλλες, την Τρίτη, εξηγώντας πως ούτε τα κράτη μέλη ούτε η Κομισιόν μπορούν να επιλύσουν μόνοι τους το θέμα. Χρειάζεται από κοινού προσπάθεια και συντονισμένο σχέδιο.
Οι έρευνες δείχνουν πως οι αιτίες για τα χαμηλά αυτά ποσοστά είναι πολλαπλές, από διοικητικά προβλήματα και μεγάλη γραφειοκρατία έως την έλλειψη προσωπικού σε σχέση με τον όγκο των φακέλων. Επίσης δεν υπάρχει καλός συντονισμός ανάμεσα στους διαφορετικούς φορείς, κυρίως αυτούς που διαχειρίζονται οικονομικά και αναπτυξιακά προγράμματα, δεδομένου πως πρακτικά ο πιο εύκολος τρόπος για να πειστούν οι τρίτες χώρες να πάρουν πίσω τους πολίτες τους είναι μέσω οικονομικών κινήτρων.
Κάποιες από τις πτυχές του Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο που είχε διαμορφώσει η Κομισιόν το 2020 έχουν πράγματι σημειώσει πρόοδο. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η διεύρυνση της χρήσης της βάσης δεδομένων του EURODAC, που λαμβάνει και «φακελώνει» τα δακτυλικά αποτυπώματα μεταναστών και αιτούντων ασύλου. Όμως, γενικά το σύστημα παρουσιάζει προβλήματα και χρίζει ανανέωσης και μεταρρύθμισης.
Μια ευρεία μεταρρύθμιση, αν και θα ήταν ιδανική, μοιάζει πολιτικά εξαιρετικά δύσκολη στους κόλπους των «27». Ο χρόνος δε, μάλλον δεν επαρκεί, καθώς υπάρχει γενική συναίνεση πως ότι αποφασιστεί θα πρέπει να γίνει φέτος, πριν δηλαδή τις κρίσιμες εκλογές του 2024 για την ανανέωση των μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, όπου το Μεταναστευτικό/Προσφυγικό θα είναι πιθανότατα ανάμεσα στα θέματα της προεκλογικής καμπάνιας.
Οι προτεραιότητες
Κάπως έτσι η συζήτηση θα ξεκινήσει από στοχευμένα θέματα και επιμέρους… μάχες με πρώτο το ζήτημα των επιστροφών.
Στόχος είναι «να βεβαιωθούμε πως τα κράτη μέλη θα ενώσουν τις δυνάμεις τους και πως θα υπάρχει αδιάλειπτη συνοχή και συνεργασία μεταξύ όλων των μερών για να βεβαιωθούμε πως οι συλλογικές προσπάθειες επικεντρώνονται στην επιστροφή των μεταναστών σε καθορισμένες τρίτες χώρες» ανάφερε χαρακτηριστικά η Κομισιόν στην ανακοίνωση της.
Οι υπουργοί Εσωτερικών στην αυριανή συνάντηση τους θα συζητήσουν, μεταξύ άλλων, την ανάγκη καλύτερης φύλαξης των εξωτερικών συνόρων, την ευθυγράμμιση των πολιτικών τους στο θέμα της βίζας και βέβαια το επίμαχο θέμα των επιστροφών. Στο πλαίσιο αυτό θα συζητηθεί η τακτική τροφοδότηση της Frontex με επαρκή στοιχεία για το ρυθμό των επιστροφών, έτσι ώστε να δρομολογηθεί μια αυτοματοποιημένη ψηφιακή διαδικασία σε όλα τα κράτη μέλη.
Ο στόχος βέβαια δεν θα είναι εύκολος, ούτε γρήγορος και δεν είναι τυχαίο πως η Κομισιόν ζητά να γίνει «όσο το δυνατόν πιο γρήγορα και το αργότερο μέχρι το 2026».
Πάντως, μέχρι τα τέλη της φετινής χρονιάς ελπίζεται να διπλασιαστεί ο αριθμός των τρίτων κρατών που καλύπτονται από το πρόγραμμα επανένταξης της Frontex, το οποίο ουσιαστικά προσφέρει οικονομική βοήθεια, αλλά και υπηρεσίες συμβουλευτικής προς τους μετανάστες για την επιστροφή στις πατρίδες τους και την επανένωση με τις οικογένειες τους.
Περίπου 26 χώρες, ανάμεσα τους το Μαρόκο, η Αλγερία, η Βραζιλία, Ινδία και το Πακιστάν, μετέχουν στο πρόγραμμα.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε η επίτροπος Ίλβα Γιόχανσον, ο αριθμός των αιτήσεων για άσυλο φτάνει τις 924.000 έχοντας αυξηθεί πέρυσι κατά 50%. Οι περισσότερες αιτήσεις για άσυλο έχουν καταγραφεί στη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ισπανία και την Αυστρία.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
