Δραματικά γεγονότα, όπως οι πρόσφατοι τραγικοί σεισμοί στην Τουρκία μπορούν να οδηγήσουν σε αλλαγή νοοτροπιών και η διπλωματία των σεισμών μπορεί να αλλάξει ριζικά την γλώσσα και την επίσημη συμπεριφορά των Τούρκων, τονίζει σε συνέντευξη του στην «Η» ο Δρ. Ian Lesser, αντιπρόεδρος του German Marshall Fund of the US.
Λίγο πριν βρεθεί στην Ελλάδα για να συμμετέχει στο 8ο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών που θα πραγματοποιηθεί 26 με 29 Απριλίου στους Δελφούς, ο κ. Lesser μιλάει στην «Η» για το νέο κεφάλαιο των ελληνοτουρκικών σχέσεων αλλά και για την ενεργειακή διελκυστίνδα στο ανατολικό Αιγαίο. Σχολιάζοντας τις εξελίξεις στο ελληνικό upstream, παρατηρεί με νόημα πως «νέες προσπάθειες για την ύφεση της έντασης στο Αιγαίο θα μπορούσαν να αποδώσουν οφέλη τόσο για τις δύο χώρες, όσο και για άλλες», προσθέτοντας πως η βιωσιμότητα πολλών έργων θα ενισχυθεί μέσω μεγαλύτερης περιφερειακής συνεργασίας.
«Με την σημαντική υποδομή μεταφοράς ενέργειας που ήδη έχει αναπτύξει η Τουρκία, θα μπορούσε να είναι στην πλευρά των ωφελημένων», παρατηρεί ο αντιπρόεδρος του German Marshall Fund of the US, προσθέτοντας πως «υπάρχει πάντα ο κίνδυνος η Άγκυρα να αντιδράσει επιθετικά σε πιθανές γεωτρήσεις ανοιχτά της Κρήτης».
Για το ράλι των εξοπλισμών, ο έμπειρος αναλυτής σημειώνει πως «δεν υπάρχει ισοδύναμη αντίσταση στα F-35 για την Ελλάδα και θα χρειαζόταν μια επαναστατική αλλαγή στην τουρκική πολιτική για να επιτραπεί στην Άγκυρα να επιστρέψει στο πρόγραμμα των F-35».
Για τον πόλεμο στην Ουκρανία ο ίδιος εκτιμά πως «υπάρχουν ελάχιστες ενδείξεις ότι ο πόλεμος θα τελειώσει σύντομα», ενώ επισημαίνει πως πρέπει να σταθμίσουμε τον συσσωρευμένο κίνδυνο ενός ατυχήματος. «Είναι προς το συμφέρον της Τουρκίας να μην ωθήσει στα άκρα αυτόν τον ισορροπημένο ρόλο», σχολιάζει ως προς την τακτική της Τουρκίας να... πατάει σε δυο βάρκες αναφορικά με τον πόλεμο της Ουκρανίας.
Ολόκληρη η συνέντευξη έχει ως εξής:
«Από την οπτική γωνία μιας κοινωνίας, η ασφάλεια δεν αφορά μόνο στην υπεράσπιση των συνόρων, αλλά αφορά επίσης στο είδος της ασφάλειας που αναζητούν οι πολίτες μπροστά σε καταστροφές. Η απάντηση δεν μπορεί να είναι μονομερής: ακόμη και αρκετά ικανές χώρες όπως η Τουρκία χρειάζονται την υποστήριξη συμμάχων, ακόμη και αντιπάλων, για να τις αντιμετωπίσουν». Δικά σας λόγια από πρόσφατος άρθρο σας στους New York Times. Πιστεύετε ότι οι φονικοί σεισμοί θα μπορούσαν να οδηγήσουν τις ελληνοτουρκικές σχέσεις σε ένα πράγματι ολοκαίνουργιο μονοπάτι ή είναι απλώς ένα φρένο στην πολιτική έντασης και αντιπαράθεσης στη νοτιοανατολική Μεσόγειο;
Πιστεύω ότι δραματικά γεγονότα, όπως οι πρόσφατοι τραγικοί σεισμοί στην Τουρκία μπορούν να οδηγήσουν σε αλλαγή νοοτροπιών. Όπως είδαμε με τη διπλωματία του σεισμού του Αιγαίου του 1999, ξαφνικά οι κοινωνίες ανακάλυψαν ξανά κοινές συνδέσεις και μια αίσθηση συγγένειας, ακόμη κι αν τα υποκείμενα γεωπολιτικά ζητήματα παραμένουν άλυτα. Η γλώσσα και η επίσημη συμπεριφορά μπορούν να αλλάξουν. Πέρα από αυτό, υπάρχει πάντα το ερώτημα, πόση ενέργεια απομένει για την περιφερειακή διεκδίκηση, στο πλαίσιο των πιεστικών οικονομικών και ανθρωπιστικών προτεραιοτήτων;
Μετά από χρόνια Ελλάδα και Τουρκία έχουν μπει ξανά σε ένα ράλι εξοπλισμών. Οι Τούρκοι ζητούν αναβάθμιση και νέα F16, ενώ εμείς στοχεύουμε στο πρόγραμμα των F35. Υπό το πρίσμα των νέων εξελίξεων μετά τους καταστροφικούς σεισμούς και τον πόλεμο στην Ουκρανία, πόσο βαθιά επηρεάζει αυτός ο ανταγωνισμός την ισορροπία στην ανατολική Μεσόγειο και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις;
Ως σύμμαχοι του ΝΑΤΟ, είναι γενικά προς το διατλαντικό συμφέρον να δούμε την Ελλάδα και την Τουρκία να αναβαθμίζουν τις αμυντικές τους ικανότητες. Αλλά, προφανώς, αυτό αποκτά αρνητική χροιά στο πλαίσιο της τριβής στο Αιγαίο. Νομίζω ότι η Άγκυρα κατανοεί ότι θα υπάρχει μικρή προθυμία στην Ουάσιγκτον, ειδικά στο Κογκρέσο, να εξετάσει σημαντικές νέες πωλήσεις όπλων στην Τουρκία, εκτός εάν υπάρξει πρόοδος σε μια σειρά διαφορών πολιτικής με την Τουρκία. Δεν υπάρχει ισοδύναμη αντίσταση στα F-35 για την Ελλάδα και θα χρειαζόταν μια επαναστατική αλλαγή στην τουρκική πολιτική για να επιτραπεί στην Άγκυρα να επιστρέψει στο πρόγραμμα των F-35.
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία είναι μια στιγμή καμπής για το ΝΑΤΟ, καθώς έχει προκαλέσει σημαντική επανεξέταση του πλαισίου ευρωπαϊκής ασφάλειας αλλά και της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ. Η Σουηδία και η Φινλανδία επιδιώκουν τώρα να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ. Πρόσφατο άρθρο στους New York Times υποστηρίζει ότι «το ΝΑΤΟ παραμένει ενωμένο, αλλά οι ρωγμές είναι πλέον ορατές». Είναι έτσι και πώς βλέπετε να διαμορφώνονται οι επόμενοι κρίσιμοι μήνες για τη Συμμαχία;
Νομίζω ότι μέχρι στιγμής η πραγματικότητα έχει αποδείξει μια εκπληκτική συνοχή για τον πόλεμο και την πολιτική απέναντι στη Ρωσία. Υπάρχουν κάποιες διαφοροποιήσεις, ιδίως όσον αφορά σε συγκεκριμένες κυρώσεις. Αλλά αν η Ρωσία αναζητά τη φθίνουσα συνοχή της Συμμαχίας, υπάρχουν πραγματικά πολύ λίγα ακόμη να δούμε.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία αναδιατάσσει τον ενεργειακό χάρτη του κόσμου και ιδιαίτερα της Ευρώπης. «Ξαφνικά» οι ενεργειακοί πόροι της ανατολικής Μεσογείου φαίνονται πολύ πιο ελκυστικοί από ό,τι στο παρελθόν, γεγονός που συσσωρεύει και μεγάλη γεωπολιτική ένταση στην περιοχή. Η Κύπρος και το Ισραήλ έχουν ήδη προχωρήσει σε γεωτρήσεις, ενώ η Ελλάδα ολοκλήρωσε πρόσφατα έρευνες στα πολλά υποσχόμενα οικόπεδα δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης. Δεδομένων των χρόνιων διαφωνιών της περιοχής για τις ΑΟΖ με χώρες όπως η Τουρκία και η Λιβύη, πώς βλέπετε να εξελίσσεται το upstream στην περιοχή; Αναμένετε από την Τουρκία να αντιδράσει εάν η Ελλάδα προχωρήσει σε γεωτρήσεις στη δυτική Κρήτη;
Ο πόλεμος έχει σίγουρα αναζωογονήσει τα σχέδια ενεργειακής ανάπτυξης για τον Νότο, τόσο στο μέτωπο των υδρογονανθράκων όσο και στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, καθώς και στο υδρογόνο. Έργα που φάνταζαν πολύ φιλόδοξα στο παρελθόν μπορεί τώρα να φαίνονται «bankable». Γίνεται επίσης αντιληπτό ότι η βιωσιμότητα πολλών έργων θα ενισχυθεί μέσω μεγαλύτερης περιφερειακής συνεργασίας.
Με την σημαντική υποδομή μεταφοράς ενέργειας που ήδη έχει αναπτύξει η Τουρκία, θα μπορούσε να είναι στην πλευρά των ωφελημένων. Νέες προσπάθειες για την ύφεση της έντασης στο Αιγαίο θα μπορούσαν να αποδώσουν οφέλη τόσο για τις δύο χώρες, όσο και για άλλες. Αλλά ναι, εκτός από αυτό, υπάρχει πάντα ο κίνδυνος η Άγκυρα να αντιδράσει επιθετικά σε πιθανές γεωτρήσεις ανοιχτά της Κρήτης.
Έργα όπως ο αγωγός East-Med εγκαταλείφθηκαν λίγο πολύ, μετά από «παρότρυνση» και των ΗΠΑ. Βλέπετε στην παρούσα κατάσταση ευκαιρίες για αναζωογόνηση τέτοιων έργων όπως ο East Med;
Η νέα έμφαση στη διαφοροποίηση των πηγών εφοδιασμού και οι υψηλές τιμές θα μπορούσαν να αναζωογονήσουν ορισμένα ενεργειακά έργα. Η εμπορική βιωσιμότητα παραμένει, ωστόσο, ένα ζήτημα και ορισμένες από τις εναλλακτικές, όπως επενδύσεις για νέες γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, είναι ελκυστικές.
Η Ελλάδα βλέπει μια ευκαιρία στην αναδιάταξη του παγκόσμιου ενεργειακού χάρτη και προσπαθεί να εξελιχθεί σε ενεργειακό κόμβο της Ευρώπης. Το ίδιο προσπαθεί να κάνει και η Τουρκία με το ένα πόδι - ίσως και τα δύο - στη Ρωσία. Τι ελπίδες έχει η Ελλάδα να εξελιχθεί πραγματικά σε ενεργειακό κόμβο για τη νοτιοανατολική Ευρώπη;
Κατά κάποιο τρόπο, η Ελλάδα παίζει ήδη αυτόν τον ρόλο με τη διασύνδεση Ελλάδας - Βουλγαρίας, όπως επίσης και με άλλα έργα.
Έχει ήδη περάσει πάνω από ένας χρόνος από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και ο πόλεμος συνεχίζεται. Είμαστε κοντά ή μακριά από το επίσημο τέλος του πολέμου και πώς πιστεύετε ότι θα εξελιχθεί αυτός ο πόλεμος στην καρδιά της Ευρώπης; Πόσο διαφορετικός θα είναι ο κόσμος μας μετά το τέλος του πολέμου;
Υπάρχουν ελάχιστες ενδείξεις ότι ο πόλεμος θα «τελειώσει» σύντομα. Και οι δύο πλευρές παραμένουν βαθιά αφοσιωμένες στους στόχους τους παρά το τεράστιο ανθρώπινο και οικονομικό κόστος. Είναι πιθανό η σύγκρουση να σταθεροποιηθεί σε γραμμές που κανένας δεν θα βρίσκει πλήρως αποδεκτές, αλλά με την αμοιβαία αναγνώριση ότι το κόστος της περαιτέρω προώθησης είναι απαράδεκτο. Δεν είμαστε σε αυτό το σημείο.
Συνολικά, ο «συσχετισμός δυνάμεων» όπως έλεγαν οι Σοβιετικοί, ευνοεί την Ουκρανία, ειδικά αν ληφθεί υπόψη το ηθικό, πολιτικό και οικονομικό βάρος της Δύσης. Καθώς ο πόλεμος συνεχίζεται, πρέπει επίσης να σταθμίσουμε τον συσσωρευμένο κίνδυνο ενός ατυχήματος, δηλαδή να πάει κάτι στραβά με ένα περιστατικό που θα ξεφύγει από τον έλεγχο και θα οδηγήσει σε επικίνδυνη κλιμάκωση. Αυτό θα μπορούσε να συμβεί στη Βαλτική, στη Μαύρη Θάλασσα ή ακόμα και σε μέρη όπως η Συρία και η Μεσόγειος όπου οι ρωσικές και άλλες δυνάμεις έρχονται σε επαφή.
Η στάση της Τουρκίας στον πόλεμο στην Ουκρανία ήταν εξαρχής μια επικίνδυνη άσκηση ισορροπίας. Πιστεύετε ότι αυτή η στάση που «πατάει σε δύο βάρκες» ωφέλησε ή έβλαψε την Τουρκία και πόσο μπορεί να συνεχιστεί αυτή η διπλή τακτική;
Κατά κάποιο τρόπο, η τουρκική προσέγγιση είναι κατανοητή δεδομένων των οικονομικών δεσμών της χώρας με τη Ρωσία. Αλλά η Τουρκία είναι επίσης πολύ εκτεθειμένη, όσον αφορά στην ασφάλεια, στις συνέπειες της ρωσικής επιθετικότητας. Φανταστείτε στο πλαίσιο του σημερινού πολέμου στην Ουκρανία, το περιστατικό του 2015, κατά το οποίο η Τουρκία κατέρριψε ένα ρωσικό αεροσκάφος. Η Άγκυρα βασίζεται στις εγγυήσεις ασφαλείας του ΝΑΤΟ. Αλλά αυτές οι εγγυήσεις δεν είναι αυτόματες και απαιτούν πολιτικές αποφάσεις. Είναι προς το συμφέρον της Τουρκίας να μην ωθήσει στα άκρα αυτόν τον ισορροπημένο ρόλο. Όσον αφορά στις κυρώσεις, ωστόσο, υπάρχει πολύ μικρή προοπτική ότι η Τουρκία θα ενταχθεί στη δυτική συναίνεση.
Οι οικονομικές επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία είναι εμφανείς σε όλο τον πλανήτη και ιδιαίτερα στην Ευρώπη με την ενεργειακή κρίση και την κρίση πληθωρισμού να έχουν δείξει τα δόντια τους στους Ευρωπαίους. Η πρόσφατη πτώση των τιμών της ενέργειας οδηγεί πολλούς αναλυτές στο συμπέρασμα ότι η ενεργειακή κρίση φτάνει στο τέλος της. Συμμερίζεστε αυτήν την άποψη;
Η ικανότητα προσαρμογής και διαφοροποίησης της Ευρώπης ήταν πολύ πιο εντυπωσιακή από όσο πολλοί νόμιζαν. Δεν υπήρξε per se κρίση εφοδιασμού. Τούτου λεχθέντος, οι τιμές παραμένουν υψηλές και δεν υπάρχει κυβέρνηση σε καμία από τις δυο πλευρές του Ατλαντικού που να μην το θεωρεί αυτό ως βασικό πολιτικό ζήτημα, ειδικά σε εκλογική περίοδο.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
