Ηρθε η ώρα για μια πιο σταθερή, πιο απλή και πιο χαμηλή επιβάρυνση της μισθωτής εργασίας από φόρους και εισφορές διαμηνύει ο Γενικός Διευθυντής του ΙΟΒΕ και καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο της Αθήνας, Νίκος Βέττας, παραχωρώντας συνέντευξη στην «Η» στο πλαίσιο του 10ου Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών.
«Για να διατηρηθεί η δυναμική της ανάκαμψης χρειάζονται αλλαγές στη φορολογία και στον τρόπο διανομής του δημόσιου χρήματος. Αυτό αλλάζει το μείγμα της παραγωγής», ξεκαθαρίζει ο κ. Βέττας, εξηγώντας πως η μεγάλη επιβάρυνση αφορά στα μεσαία εισοδήματα.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι πολύς κόσμος «εγκλωβίζεται», όπως λέει, στο να δηλώνει ή να βγάζει χαμηλά εισοδήματα της τάξης των 900 - 1.200 ευρώ. «Το τεράστιο στοίχημα είναι να φτάσουμε τα 1.400 - 1.700 ευρώ. Χρειάζεται αλλαγή στο μείγμα εργασιών που κάνουμε και στήριξη από τη φορολογική πολιτική».
Αναφορικά με το δημοσιονομικό κόστος των φοροαπαλλαγών, ο καθηγητής του ΟΠΑ εξηγεί πως «δεν είμαι της λογικής “βγάζουμε λεφτά και τα μοιράζουμε‘. Αν αυτά τα μέτρα τα σχεδιάσεις σωστά, δεν έχουν τόσο μεγάλο κόστος».
Άλλωστε ο πληθωρισμός έχει ήδη φέρει πολύ πιο κάτω τη φορολογική κλίμακα. «Το εισόδημα αυξάνεται ονομαστικά, αλλά όχι πραγματικά». Κι έτσι, παρότι έχουν μειωθεί κάποιες εισφορές και κάποιοι φόροι, «λόγω του πληθωρισμού και της προοδευτικότητας της φορολογικής κλίμακας υπάρχει μεγάλη επιβάρυνση από τα μεσαία εισοδήματα και πάνω και αυτό πρέπει να αντιμετωπιστεί».
Το τεράστιο στοίχημα είναι να φτάσουμε από τα 900 - 1.200 ευρώ στα 1.400 - 1.700 ευρώ. Χρειάζεται αλλαγή στο μείγμα εργασιών που κάνουμε και στήριξη από τη φορολογική πολιτική.
Σε επίπεδο δημοσιονομικής πολιτικής, σίγουρα δεν έχουμε τη δυνατότητα να πάμε στην προ μνημονίων λογική, ότι μπορούμε να αναπτυσσόμαστε μέσα από ελλείμματα. «Αυτό έχει τελειώσει».
Οι επιπτώσεις των δασμών
Λόγω των δασμών, η ανάπτυξη του ελληνικού ΑΕΠ δεν φαίνεται ότι θα πέσει κάτω από το 2%. «Αλλά υπάρχουν αβεβαιότητες». Επίσης αναμένουμε και υψηλότερο πληθωρισμό από ό,τι νομίζαμε αρχικά. Αν επιβεβαιωθεί ότι η ανάπτυξη θα είναι χαμηλότερη, θα δούμε αντίκτυπο και στην ανεργία. «Όμως η τάση αποκλιμάκωσης είναι καλή».
Πάντως η συνθήκη με τους δασμούς είναι «τρενάκι του τρόμου», ιδίως από την αμερικανική πλευρά. «Αν αφαιρέσει κανείς τον «θόρυβο», αυτό που μπορεί να ενδιαφέρει ένα μεγάλο μέρος της αμερικανικής οικονομίας είναι ο ανταγωνισμός με την Κίνα», εξηγεί ο κ. Βέττας.
Ο πληθωρισμός έχει ήδη φέρει πολύ πιο κάτω τη φορολογική κλίμακα. Το εισόδημα αυξάνεται ονομαστικά, αλλά όχι πραγματικά
Ο ίδιος πάντως εκτιμά πως μετά από κάποιες αμοιβαίες υποχωρήσεις «με την Ευρώπη θα βρεθεί μια λύση, ο Καναδάς και το Μεξικό αποτελούν έτσι κι αλλιώς ένα είδος οικονομικής ενδοχώρας για τις Ηνωμένες Πολιτείες, και ο Τραμπ θα προσπαθήσει μέσω των δασμών να ενδυναμώσει την ηγεμονική οικονομία των ΗΠΑ επί της Κίνας, που βλέπει να την προσπερνά. Είναι μια επιθετική κίνηση, μια δήλωση ισχύος».
Η περίοδος των 90 ημερών που συμφωνήθηκε, πάντως, ως μορατόριουμ στους δασμούς δεν φέρνει σταθερότητα — το αντίθετο: ενδέχεται να λειτουργήσει ως διακεκαυμένη ζώνη αβεβαιότητας, με κίνδυνο ακόμη και χρηματοπιστωτικής κρίσης, προειδοποιεί ο ίδιος.
Ολόκληρη η συνέντευξη
Θα ήθελα να ξεκινήσουμε με τον εμπορικό πόλεμο των Ηνωμένων Πολιτειών και τους δασμούς του Ντόναλντ Τραμπ. Είδαμε ένα παράθυρο 90 ημερών για διαπραγματεύσεις. Τι μπορεί να σημαίνει αυτό και ποιες θεωρείτε ότι θα είναι οι επιπτώσεις για την ευρωπαϊκή και την ελληνική οικονομία;
Η αλήθεια είναι ότι πρόκειται για «τρενάκι του τρόμου», ιδίως από την αμερικανική πλευρά. Οι δασμοί των τελευταίων ημερών, η αναμονή για την απάντηση της Ευρώπης, η ήδη έντονη αντίδραση της Κίνας...
Υπάρχουν τουλάχιστον δύο αναγνώσεις. Στο ένα άκρο, η πολιτική των ΗΠΑ φαίνεται ανερμάτιστη, χωρίς αρχή, μέση και τέλος. Δύσκολα κατανοεί κανείς πώς θα κερδίσουν μεσομακροπρόθεσμα.
Στο άλλο άκρο, αν αφαιρέσει κανείς τον «θόρυβο», αυτό που μπορεί να ενδιαφέρει ένα μεγάλο μέρος της αμερικανικής οικονομίας είναι ο ανταγωνισμός με την Κίνα. Μετά από κάποιες αμοιβαίες υποχωρήσεις με την Ευρώπη θα βρεθεί μια λύση, ο Καναδάς και το Μεξικό αποτελούν έτσι κι αλλιώς ένα είδος οικονομικής ενδοχώρας για τις Ηνωμένες Πολιτείες, και ο Τραμπ θα προσπαθήσει μέσω των δασμών να ενδυναμώσει την ηγεμονική οικονομία των ΗΠΑ επί της Κίνας, που βλέπει να την προσπερνά. Είναι μια επιθετική κίνηση, μια δήλωση ισχύος.
Άρα, βλέπετε να επικεντρώνεται κυρίως στην Κίνα αυτός ο πόλεμος;
Σήμερα φαίνεται πως η ένταση πηγαίνει προς τα εκεί. Αυτό είναι που ενοχλεί περισσότερο όσους ανησυχούν για το μέλλον της αμερικανικής οικονομίας. Διότι όσον αφορά στο έλλειμμα με την Ευρώπη, υπάρχει, αλλά δεν είναι τόσο ανησυχητικό για τις ΗΠΑ. Στις υπηρεσίες εξάγουν περισσότερα, οι ευρωπαϊκές αποταμιεύσεις στηρίζουν αμερικανικές εταιρείες.
Βέβαια, ο Τραμπ έχει κατηγορήσει πολλές φορές την Ευρώπη ότι εκμεταλλεύεται τις ΗΠΑ. Πώς ερμηνεύετε τέτοιες δηλώσεις;
Αυτές οι δηλώσεις δεν είναι ευχάριστες για εμάς τους Ευρωπαίους, ούτε για έναν οικονομολόγο που γνωρίζει ότι η αβεβαιότητα πλήττει τις αγορές. Όμως θα πρέπει να τις συνηθίσουμε, και μέσω αυτών να διαγνώσουμε αν υπάρχει κάποιο σχέδιο.
Από την άλλη, κάθε σχέδιο πολιτικής έχει και τη διάσταση του μηνύματος προς τους ψηφοφόρους. Ο Τραμπ είχε ήδη από τη δεκαετία του ’80 στο μυαλό του τους δασμούς ως εργαλείο οικονομικής πολιτικής. Είναι μια προσέγγιση παλιάς κοπής.
Να πάμε στην ελληνική οικονομία. Τι επιπτώσεις μπορεί να έχει όλη αυτή η αβεβαιότητα, ειδικά στα δημοσιονομικά; Η κυβέρνηση σχεδιάζει παροχές στη ΔΕΘ τον Σεπτέμβριο. Μπορεί να περιοριστεί η ευελιξία της;
Τρία σημεία εδώ:
- Πρώτον, οι ρυθμοί ανάπτυξης σε σχέση με πριν από έξι μήνες θα είναι λίγο χαμηλότεροι.
Θα πέσουμε κάτω από το 2% φέτος;
Δεν φαίνεται ότι θα πέσουμε κάτω από το 2%, αλλά υπάρχουν αβεβαιότητες. Εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την οικονομία της Ευρωζώνης. Αναμένουμε και υψηλότερο πληθωρισμό από ό,τι νομίζαμε αρχικά. Οι δασμοί και η πολιτική επιτοκίων παίζουν ρόλο.
- Δεύτερον, το χρέος μας είναι ρυθμισμένο, αλλά παραμένει υψηλό και προς εξωτερικό. Οι πληρωμές χρεολυσίων θα σημαίνουν εκροή κεφαλαίων.
Όταν υπάρχει διεθνής αναταραχή, η ελληνική οικονομία δεν μπορεί να είναι ήσυχη.
- Και τρίτον, μας ενδιαφέρει με ποιο ρυθμό θα έρθουν επενδύσεις (άμεσες και χαρτοφυλακίου) και πώς θα ενισχύσουμε τις εξαγωγές μας, τόσο υπηρεσιών όσο και προϊόντων. Όταν η ευρωπαϊκή οικονομία επιβραδύνεται, και τα δύο πιέζονται.
Σε επίπεδο δημοσιονομικής πολιτικής, σίγουρα δεν έχουμε τη δυνατότητα να πάμε στην προ μνημονίων λογική, ότι μπορούμε να αναπτυσσόμαστε μέσα από ελλείμματα. Αυτό έχει τελειώσει. Υπάρχει ανάγκη προσαρμογών και στην πλευρά των δαπανών και στην πλευρά των εσόδων.
Για να διατηρηθεί η δυναμική της ανάκαμψης χρειάζονται αλλαγές στη φορολογία και στον τρόπο διανομής του δημόσιου χρήματος. Αυτό αλλάζει το μείγμα της παραγωγής.
Στην πλευρά των εσόδων, νομίζω ότι ήρθε η ώρα για μια πιο σταθερή, πιο απλή και πιο χαμηλή επιβάρυνση της μισθωτής εργασίας, η οποία παρότι έχουν μειωθεί κάποιες εισφορές και κάποιοι φόροι, λόγω του πληθωρισμού και της προοδευτικότητας της φορολογικής κλίμακας υπάρχει μεγάλη επιβάρυνση από τα μεσαία εισοδήματα και πάνω. Αυτό πρέπει να αντιμετωπιστεί.
Έχουμε εξαντλήσει το πρώτο στάδιο ανάκαμψης: επενδύσεις, ανεργία, σταθερότητα, ταμείο ανάκαμψης. Για να διατηρηθεί η δυναμική, χρειάζονται αλλαγές στη φορολογία και στον τρόπο διανομής του δημόσιου χρήματος. Αυτό αλλάζει το μείγμα της παραγωγής.
Πρέπει δηλαδή να υπάρξει μέριμνα για τα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα;
Ναι, αλλά η προτεραιότητα δεν πρέπει να είναι μόνο στα χαμηλά εισοδήματα. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι πολύς κόσμος «εγκλωβίζεται» στο να δηλώνει ή να βγάζει χαμηλά εισοδήματα, της τάξης των 900 - 1.200 ευρώ. Το τεράστιο στοίχημα είναι να φτάσουμε τα 1.400 - 1.700 ευρώ. Χρειάζεται αλλαγή στο μείγμα εργασιών που κάνουμε και στήριξη από τη φορολογική πολιτική.
Αυτό απαιτεί μεγάλες μειώσεις στους φορολογικούς συντελεστές;
Οι συντελεστές για τα μεσαία εισοδήματα ανεβαίνουν αρκετά νωρίς και φτάνουν περίπου στο 45%. Αν προσθέσουμε και την ασφαλιστική επιβάρυνση, η συνολική πίεση είναι τεράστια. Αυτό πρέπει να βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα.
Δεν έχει μεγάλο δημοσιονομικό κόστος μια τέτοια παρέμβαση; Και η ευελιξία της κυβέρνησης, δεν ενδέχεται να περιοριστεί από τη νέα αβεβαιότητα;
Δεν είμαι της λογικής «βγάζουμε λεφτά και τα μοιράζουμε». Αν αυτά τα μέτρα τα σχεδιάσεις σωστά, δεν έχουν τόσο μεγάλο κόστος. Ο πληθωρισμός έχει ήδη φέρει πολύ πιο κάτω τη φορολογική κλίμακα. Το εισόδημα αυξάνεται ονομαστικά, αλλά όχι πραγματικά.
Χρειάζονται εργαλεία που να οδηγούν σε εμφάνιση και φορολόγηση ενός μεγαλύτερου κομματιού της «γκρίζας» οικονομίας. Πρόκειται για μια διεύρυνση της φορολογικής βάσης, η οποία εξαρτάται και από την παραμετροποίηση της κλίμακας εισοδήματος.
Πρέπει να πληρώνουμε όλοι αναλογικά, και να μη σηκώνουν όλο το βάρος όσοι δεν μπορούν να αποκρύψουν εισοδήματα. Αυτό πρέπει να είναι απόλυτη προτεραιότητα.
Βλέπετε να έχει επιπτώσεις και στην ανεργία η νέα εποχή αβεβαιότητας;
Αν επιβεβαιωθεί ότι η ανάπτυξη θα είναι χαμηλότερη, θα δούμε αντίκτυπο και στην ανεργία. Όμως η τάση αποκλιμάκωσης είναι καλή. Σε πολλούς κλάδους πλέον, για να βρουν οι επιχειρήσεις εργαζομένους, πρέπει να προσφέρουν καλύτερες αμοιβές. Αυτό είναι θετικό και δείχνει διάχυση της ανάπτυξης.
Μπορεί αυτή η περίοδος αβεβαιότητας να κρατήσει πολύ ή περιμένετε εξομάλυνση σύντομα;
Δεν μπορούμε να ξέρουμε, τα πράγματα αλλάζουν καθημερινά. Όμως, μετά την έντονη αντίδραση των αγορών, πιστεύω ότι θα υπάρξει οπισθοχώρηση της ρητορικής από τις ΗΠΑ. Ήδη το μορατόριουμ των 90 ημερών δείχνει μια τέτοια τάση.
Αυτό δεν λύνει το πρόβλημα, γιατί η αβεβαιότητα για το τι θα γίνει μετά δημιουργεί δισταγμό για επενδυτικές αποφάσεις. Μπορεί μέσα σε αυτό το διάστημα, λόγω της αβεβαιότητας να υπάρξουν έντονες κινήσεις στις αγορές, ακόμα και μια κρίση. Παρ’ όλα αυτά, η πιθανότερη εξέλιξη είναι σταδιακή εξομάλυνση.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
