Ανάμεικτες είναι οι αντιδράσεις της Ελλάδας στην έκθεση Μπορέλ, όπως αυτή παρουσιάστηκε χθες στη Σύνοδο των Υπουργών Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην οποία μετείχε από ελληνικής πλευράς ο Νίκος Δένδιας. Η Αθήνα βλέπει πέντε θετικά σημεία, αλλά και δύο αρνητικά, τα οποία αναμένεται να θέσει ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στο τραπέζι των συζητήσεων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, την Πέμπτη και την Παρασκευή.
Τα θετικά σημεία
Όπως αναφέρουν πηγές του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, το πρώτο θετικό της έκθεσης Μπορέλ είναι ότι η έκθεση ακολουθεί την κατεύθυνση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του περασμένου Δεκεμβρίου, όταν ο Έλληνας πρωθυπουργός είχε ζητήσει -και είχε γίνει δεκτό- να υπάρχει διπλή προσέγγιση του θέματος: Από τη μια μεριά να υπάρχει η θετική ατζέντα, ώστε η Τουρκία να γνωρίζει τα οφέλη που θα έχει εάν σεβαστεί τα όσα συμφωνούνται και σταματήσει τις μονομερείς ενέργειες, αλλά και μια προοπτική λήψης περιοριστικών μέτρων, τα οποία μάλιστα αναφέρονται με τρόπο ρητό και μη αμφισβητήσιμο, δηλαδή δεν είναι απλώς ευχολόγια ή γενικόλογες απειλές. Η Αθήνα θεωρεί σημαντική επιτυχία της αυτή την παράμετρο.
Το δεύτερο θετικό στοιχείο στην έκθεση Μπορέλ, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, είναι ότι τα μέτρα περιορισμού και επιβολής κυρώσεων (λέξη που ωστόσο δεν χρησιμοποιείται στο κείμενο) θα μπορούσαν να υιοθετηθούν σε περίπτωση που η Τουρκία παραβιάσει το Διεθνές Δίκαιο και προκαλέσει με τις ενέργειές της αρνητικές επιπτώσεις στα συμφέροντα της ΕΕ και κάποιων κρατών-μελών της. Το ενδεχόμενο αυτό, όπως έχει τονίσει επανειλημμένα η ελληνική πλευρά, αποτελεί κίνητρο για την Τουρκία να επιστρέψει στην οδό της συνεννόησης και της συνεργασίας, προκειμένου να αποφευχθεί μια αρνητική εξέλιξη. Είναι η λεγόμενη «στρατηγική της αποτροπής», πάνω στην οποία βασίστηκε η ειρήνη στη διεθνή κοινότητα στα περίπου 50 χρόνια της περιόδου του Ψυχρού Πολέμου.
Το τρίτο θετικό στοιχείο στην έκθεση Μπορέλ, όπως την αποκωδικοποιεί το διπλωματικό δυναμικό της ελληνικής πλευράς, είναι η πρόβλεψη για τμηματική εφαρμογή της λεγόμενης «θετικής ατζέντας» προς την Τουρκία, δηλαδή των ωφελημάτων της Άγκυρας από μια πορεία καταλλαγής και αποφυγής μονομερών ενεργειών. Δηλαδή, θα λέγαμε «όσο η Τουρκία είναι σύμφωνη με το Διεθνές Δίκαιο και δεν δημιουργεί εντάσεις, τόσο θα εφαρμόζεται η θετική ατζέντα. Δεν θα συμφωνηθούν όλα εξαρχής. Βλέποντας τη στάση της, και κάνοντας». Σημαντικό, επίσης, είναι ότι η θετική ατζέντα θα μπορεί να αναστραφεί εάν η Τουρκία θυμηθεί τον τρόπο που πολιτεύεται ως τώρα στην περιοχή. Οι ίδιες πηγές διαβεβαίωναν ότι αυτές οι θέσεις στην έκθεση Μπορέλ είναι εξαιρετικά σημαντικές, εάν ληφθεί υπόψη η κατάρρευση του τουρκικού χρηματιστηρίου και της τουρκικής λίρας και η βαθιά κρίση στην οποία εισήλθε η τουρκική οικονομία. Υπό αυτές τις συνθήκες η ευρωπαϊκής στήριξη μπορεί να αποβεί σωτήρια για την Τουρκία, οπότε η λογική λέει ότι δεν θα τη θέσει σε κίνδυνο αρχίζοντας πάλι τις πειρατικές πρακτικές της.
Το τέταρτο θετικό στοιχείο της έκθεσης είναι ότι ο Ζοζέπ Μπορέλ είναι απολύτως ξεκάθαρος ως προς το θέμα της οριοθέτησης της ΑΟΖ και της υφαλοκρηπίδας: Αυτές μπορεί να οριοθετηθούν μόνο μέσω διαλόγου στο πλαίσιο του Διεθνούς Δικαίου, συμπεριλαμβανομένης της Σύμβασης του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) και εάν δεν βρεθεί λύση από τα δύο μέρη το ζήτημα θα πρέπει να παραπεμφθεί στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Ουσιαστικά, δηλαδή, εδώ υιοθετεί πλήρως και χωρίς «χαραμάδες» την ελληνική θέση.
Τέλος, ως εξαιρετικά θετικό στοιχείο της έκθεσης Μπορέλ εκτιμάται ότι είναι η αναφορά στο μεταναστευτικό- προσφυγικό πρόβλημα: Εδώ η έκθεση αναφέρεται στα γεγονότα του Φεβρουαρίου του 2020 στον Έβρο, τα οποία ο Ζοζέπ Μπορέλ παρακολούθησε από το ελικόπτερο, μετά από σχετική πρωτοβουλία του Κυριάκου Μητσοτάκη, επισημαίνοντας ξεκάθαρα ότι η Τουρκία ενθάρρυνε μετανάστες και πρόσφυγες κατά τρόπο ενεργό να εισέλθουν βιαίως σε ευρωπαϊκό έδαφος (Θράκη), κάτι που αποτελεί απερίφραστη αναγνώριση ότι τα σύνορα της Ελλάδας είναι και σύνορα της Ευρώπης. Η έκθεση, μάλιστα, υπογραμμίζει ότι όλα αυτά έρχονται σε πλήρη αντίθεση με την Κοινή Δήλωση ΕΕ - Τουρκίας του 2016. Ακόμα, σημαντικό είναι ότι γίνεται αναφορά στη διακοπή των επιστροφών προς την Τουρκία από τα ελληνικά νησιά που είναι υποχρέωσή της με βάσει τη Κοινή Δήλωση του 2016.
Τα δύο αρνητικά σημεία
Από την άλλη πλευρά, η Αθήνα δείχνει ότι δεν είναι ευχαριστημένη με δύο σημεία της έκθεσης Μπορέλ: Πρώτον, σε αυτήν δεν υπάρχει αναφορά στο ότι η Τουρκία έχει επανειλημμένως, όχι μια και δυο φορές, παραβιάσει σαφώς τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας. Δεύτερον, παράλληλα η Άγκυρα απειλεί την Ελλάδα με κήρυξη πολέμου (casus belli) σε περίπτωση που η χώρα μας κάνει χρήση του δικαιώματος που της δίνει σαφώς το Δίκαιο της Θάλασσας για επέκταση των χωρικών υδάτων από τα 6 στα 12 ναυτικά μίλια. Οι ελληνικές διπλωματικές πηγές που μίλησαν στο imerisia.gr θύμιζαν ότι τέτοια επέκταση χωρικών υδάτων έχει κάνει η Τουρκία στα βόρεια θαλάσσια σύνορά της.
Τέλος, η έκθεση αναγνωρίζει ότι η κατάσταση είναι εύθραυστη και ότι απαιτείται χρόνος για να αξιολογηθεί αν η αποκλιμάκωση εκ μέρους της τουρκικής πλευράς είναι διαρκής και αξιόπιστη. Ως εκ τούτου, οι διάφορες επιλογές, τόσο οι θετικές όσο και οι αρνητικές, μπορούν να αντιστραφούν ή να ακυρωθούν, όπως αντίστοιχα μπορεί να ενδυναμωθούν, ανάλογα με τη συμπεριφορά της Τουρκίας στην περιοχή.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
