Ο πόλεμος στην Ουκρανία και η ξεκάθαρη απόφαση της Δύσης - κυρίως της Ευρώπης - να απεξαρτηθεί το συντομότερο από τη ρωσική αγορά ενέργειας δημιούργησαν σε χρόνο- ρεκόρ νέες συνθήκες στο μέτωπο της αξιοποίησης των υδρογονανθράκων στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και την Ανατολική Μεσόγειο.
Η κυβέρνηση αντελήφθη εγκαίρως την ευκαιρία και αμέσως άνοιξε τη συζήτηση - εντός των τειχών της αλλά και δημόσια - για επάνοδο στην κορυφή της πολιτικής ατζέντας του πολύ σημαντικού αυτού θέματος, το οποίο - με διακομματικές ευθύνες - είχε ουσιαστικά εγκαταλειφθεί.
Κυβερνητικοί παράγοντες με αφορμή τα νέα δεδομένα εξέφραζαν την απορία τους για το ότι οι κυβερνήσεις όλων των κομμάτων άφησαν ανεκμετάλλευτο αυτό τον εθνικό πλούτο. Ωστόσο, όταν αυτοί οι κυβερνητικοί παράγοντες άρχισαν να ασχολούνται με το θέμα, ανακάλυψαν ότι δεν ήταν τόσο αναίτια η εγκατάλειψή του στο παρελθόν, καθώς η επιχείρηση «αξιοποίηση υδρογονανθράκων από την Ελλάδα» συναντά δύο κατηγοριών προβλήματα, πολύ δύσκολα στην υπέρβασή τους.
Διαβάστε επίσης ► Η ατζέντα Μπλίνκεν, η συνάντηση Μητσοτάκη - Μπάιντεν και τα κοιτάσματα της αν. Μεσογείου
Τα γεωστρατηγικά προβλήματα
Η πρώτη κατηγορία αφορά κυρίως θέματα γεωπολιτικής και εξωτερικής πολιτικής, δηλαδή τη δυνητική ύπαρξη κοιτασμάτων σε θαλάσσιες περιοχές τις οποίες άλλες χώρες αμφισβητούν. Ειδικότερα στο Ιόνιο, έχουν καταγραφεί 10 θαλάσσια οικόπεδα προς έρευνα και αξιοποίηση, που ξεκινούν από μια περιοχή βορείως της Κέρκυρας και δίπλα στα σύνορα με την Αλβανία, δηλαδή στο τριεθνές σημείο επαφής των ΑΟΖ Ελλάδας, Ιταλίας και Αλβανίας.
Η εκκρεμότητα στο βόρειο Ιόνιο
Ως γνωστόν, η κυβέρνηση Μητσοτάκη ήδη από το 2020 επιχείρησε να ξεκαθαρίσει με τους γείτονές της το θέμα των χωρικών υδάτων, γι' αυτό υπέγραψε μια συμφωνία οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας με την Ιταλία και άλλη μια μερικής οριοθέτησης με την Αίγυπτο.
Ωστόσο οι σχετικές συζητήσεις με την Αλβανία κατέληξαν σε αδιέξοδο, με αποτέλεσμα οι δύο κυβερνήσεις, Αθηνών και Τιράνων, να συμφωνήσουν σε παραπομπή του θέματος στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, το οποίο θα αποφανθεί αυθεντικά για την ακριβή οριοθέτηση των θαλασσίων ζωών μεταξύ των δύο χωρών. Αυτή, όμως η εκκρεμότητα - όσο υπάρχει - επηρεάζει το θαλάσσιο τεμάχιο εντός του οποίου έχουν εντοπιστεί κοιτάσματα, στα βόρεια της Κέρκυρας.
Το μεγάλο αγκάθι της Τουρκίας
Αν, όμως, αυτό είναι μια εκκρεμότητα που σχετικά εύκολα επιλύεται - μόλις αποφανθεί το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης - οι άλλες εκκρεμότητες με την Τουρκία είναι πολύ πιο δύσκολο να επιλυθούν και έτσι να απεμπλακούν οι έρευνες για κοιτάσματα φυσικού αερίου. Όσο οι ΑΟΖ Ελλάδας και Τουρκίας δεν οριοθετούνται, δηλαδή δεν έχει βρεθεί ένας τρόπος (όπως με την Αλβανία) διαιτησίας, τόσο το πρόβλημα θα χρονίζει.
Παράγοντες που γνωρίζουν καλά το θέμα έλεγαν στην «Η» ότι η Τουρκία γι' αυτό τον λόγο επέλεξε να συνάψει με τη Λιβύη (και όχι π.χ. με την Αίγυπτο) το παράνομο «τουρκολιβυκό μνημόνιο», ακριβώς για να αμφισβητήσει μεγάλο μέρος των θαλάσσιων περιοχών νοτίως της Κρήτης (όπου έχουν εντοπιστεί ενδείξεις για υδρογονάνθρακες) αλλά και την περιοχή μεταξύ Κάσου και ανατολικής Κρήτης, όπου επίσης υπάρχουν πολλές ελπίδες εξόρυξης φυσικού αερίου.
Ταυτόχρονα, η Τουρκία έχει προχωρήσει αυθαίρετα και σε αντίθεση με το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) στη χάραξη της δικής της ΑΟΖ στη «Λεκάνη του Ηροδότου», δηλαδή στη θαλάσσια περιοχή που περικλείει το σύμπλεγμα του Καστελλορίζου, με αποτέλεσμα η αυθαίρετη τουρκική ΑΟΖ να εφάπτεται με την αντίστοιχη της Αιγύπτου, «εξαφανίζοντας» την ελληνική ΑΟΖ στην περιοχή.
Διαβάστε επίσης ► Υδρογονάνθρακες: Τα κλειδιά για την αξιοποίηση του ελληνικού θησαυρού - Διεθνές ενδιαφέρον
Συναφώς, η Αίγυπτος επίσης διαφωνεί με την επήρεια που η Ελλάδα (και το Διεθνές Δίκαιο) υποστηρίζει ότι έχει το σύμπλεγμα του Καστελλορίζου και γι' αυτό η οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών με την Ελλάδα είναι μερική, χωρίς να περιλαμβάνονται οι περιοχές ανατολικά του 28ου μεσημβρινού.
Με βάση τα παραπάνω, είναι προφανές ότι εάν δεν βρεθεί ένας τρόπος συνεννόησης με την Τουρκία, είναι σχεδόν αδύνατο να υπάρξει αξιοποίηση των κοιτασμάτων νοτίως της ανατολικής Κρήτης, μεταξύ Δωδεκανήσων και Ανατολικής Κρήτης αλλά και ανατολικά της Θάσου, στο γνωστό «Πρίνο» που βρίσκεται σε ύδατα τα οποία επίσης διεκδικεί η Τουρκία. Οι λύσεις είναι τρεις:
- Μια μορφής διαιτησία, όπως αυτή που βρέθηκε με την Αλβανία,
- απευθείας διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο χωρών ή
- διαιώνιση των εκκρεμοτήτων στις επίμαχες περιοχές.
Η στάση των εταιρειών
Η δεύτερη κατηγορία προβλημάτων που αντιμετωπίζει η κυβέρνηση αφορά τις πολυεθνικές εταιρείες που εμφανίζονται απρόθυμες να αναλάβουν τις έρευνες για τον εντοπισμό των κοιτασμάτων. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης παρακολουθεί από κοντά το πρόβλημα και αυτός είναι ένας από τους λόγους που αποφάσισε τη συμμετοχή της Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων (ΕΔΕΥ) στις έρευνες νοτίως της Κρήτης, γεγονός που έχει τη σημασία του ειδικά μετά την αποχώρηση της Total από τα δύο κοιτάσματα.
Διαβάστε επίσης ► Υδρογονάνθρακες-Κρήτη: Αναζητείται διεθνής όμιλος που θα «διαδεχθεί» την Total
Ασφαλώς η κυβέρνηση αντιλαμβάνεται ότι υπάρχουν προβλήματα που αυξάνουν το ρίσκο και κάνουν διστακτικούς - αν όχι αρνητικούς - τους επενδυτές, ωστόσο η εντολή Μητσοτάκη στη διοίκηση της ΕΔΕΥ είναι να κάνει ό,τι είναι δυνατό ώστε να προωθήσει το project αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες υπέρβασης των δυσκολιών που έχουν να κάνουν με τη λειτουργία του ελληνικού Δημοσίου, ώστε από εκείνο το μέτωπο να ελαχιστοποιηθούν - αν όχι να κλείσουν τελείως - τα προβλήματα.
Το Δημόσιο αναμένεται να χρηματοδοτήσει τις σεισμικές έρευνες, ενώ οι δύο ελληνικές εταιρείες (Εnergean και Ελληνικά Πετρέλαια) είναι προφανές ότι θα λάβουν μέρος στην προσπάθεια. Το πλάνο λέει ότι έως το 2029 θα πρέπει να έχουν αρχίσει οι εξορύξεις στα κοιτάσματα νοτίως της Κρήτης, τα οποία είναι πιθανό να μπορούν να καλύψουν έως το 20% των αναγκών σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
