Έφτασε, όπως όλα δείχνουν, η ώρα του ανασχηματισμού της κυβέρνησης ο οποίος θα είναι ο ευρύτερος που έχει πραγματοποιήσει ο Κυριάκος Μητσοτάκης και, με δεδομένο ότι γίνεται στο μέσον της κυβερνητικής θητείας, είναι πολύ πιθανό να διαμορφώσει τη φυσιογνωμία της κυβέρνησης που θα οδηγήσει τη χώρα στις επόμενες βουλευτικές εκλογές. Το πιθανότερο χρονικό διάστημα για την πραγματοποίησή του είναι μέσα στην προσεχή εβδομάδα, δηλαδή ή αύριο Δευτέρα, ή μετά την Πέμπτη, οπότε ο πρωθυπουργός επιστρέφει στην Ελλάδα από αλλεπάλληλα ταξίδια στο εξωτερικό.
Όπως είναι γνωστό, ουδείς πλην του ιδίου γνωρίζει τι ακριβώς περιέχει το σημειωματάριο του πρωθυπουργού, πολλώ δε μάλλον δεν είναι γνώστης των αλλαγών, του «γράψε - σβήσε», αλλά ούτε και των κριτηρίων με τα οποία ο κ. Μητσοτάκης αποφασίζει για δομές και πρόσωπα. Συνεπώς κάθε προσπάθεια να «μαντέψουμε» ποιος πάει πού, αποτελεί εξαιρετικά παρακινδυνευμένη επιλογή.
Ωστόσο, προκύπτουν μια σειρά από ερωτήματα, τα οποία θα απαντηθούν αυθεντικά από τον ίδιο τον πρωθυπουργό κατά την ανακοίνωση του νέου κυβερνητικού σχήματος. Παρακάτω κωδικοποιούνται δέκα από αυτά:
1. Τι σημαίνει «δομικός ανασχηματισμός»;
Ένας ουσιαστικός ανασχηματισμός σε μια κυβέρνηση δεν σημαίνει μόνο αλλαγή προσώπων, αλλά σε ένα βαθμό και αλλαγή δομών. Και ο επερχόμενος ανασχηματισμός έχει διαφημιστεί ως «δομικός», χωρίς ωστόσο να είναι σαφές το τι σημαίνει εν προκειμένω η λέξη. Για παράδειγμα, θα υπάρξει αλλαγή υπουργείων; Θα γίνει τώρα το περίφημο υπουργείο Κλιματικής Κρίσης, ή έστω μόνο Περιβάλλοντος (τώρα είναι «Ενέργειας και Περιβάλλοντος») ώστε να δοθεί το μήνυμα της σημασίας που δίνει ο κ. Μητσοτάκης στην αντιμετώπιση του περιβαλλοντικού προβλήματος; Επίσης, αποτελεί ερωτηματικό εάν ο πρωθυπουργός θα επιλέξει να συνεχίσει το σημερινό μοντέλο, δηλαδή την επιτήρηση από το Μέγαρο Μαξίμου της πορείας των υπουργείων, ή θα προτιμήσει να δημιουργήσει κύκλο ή κύκλους υπουργείων με έναν υπερυπουργό ως επόπτη. Κλασικά παραδείγματα τέτοιων κύκλων είναι η εν τοις πράγμασι ενοποίηση δράσεων των υπουργείων Εξωτερικών και Άμυνας, παρά το ότι θα παραμείνουν φυσικά διαφορετικά χαρτοφυλάκια, ή των οικονομικών υπουργείων (Οικονομικών, Ανάπτυξης αλλά και Τουρισμού, Ναυτιλίας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης). Αν συμβεί κάτι τέτοιο, είναι πιθανό να δούμε τον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Δένδια επικεφαλής του πρώτου και τον οικονομικό σύμβουλο του πρωθυπουργού Αλέξη Πατέλη του δεύτερου κύκλου.
2. Σε ποια υπουργεία η αλλαγή υπουργών θα σημάνει και αλλαγή πολιτικών;
Αναμφίβολα η ζωή και η πολιτική εξελίσσονται, συνεπώς η λεπτομερής καταγραφή των πολιτικών προτεραιοτήτων της κυβέρνησης όπως αυτές αποτυπώθηκαν στο ξεκίνημά της, οφείλει να αναθεωρηθεί στα σημεία εκείνα που τα δεδομένα και η συγκυρία το επιβάλλουν. Κι εδώ τα παραδείγματα της εξωτερικής πολιτικής και της οικονομίας είναι ενδεικτικά: Κατά την προηγούμενη διετία η εξωτερική μας πολιτική ανέλαβε έναν κύκλο πρωτοβουλιών που άλλαξαν σε μεγάλο βαθμό το τοπίο: Πέραν της εξαιρετικής αντιμετώπισης του πολύμηνου «τσαμπουκά» των Τούρκων σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, οριοθέτησε θαλάσσιες ζώνες με Ιταλία, μερικώς με Αίγυπτο, δρομολόγησε την αντίστοιχη με την Αλβανία, επεξέτεινε τα χωρικά της ύδατα προς Δυσμάς και νότο, ύψωσε το ανάστημά της δια του υπουργού Νίκου Δένδια μέσα στην Άγκυρα ενώπιον του Μεβλούτ Τσαβούσογλου, προώθησε αποτελεσματικά τις «τριμερείς» διασκέψεις, επανήλθε (μετά από ένα λάθος της) στο παιχνίδι της Λιβύης, άνοιξε σημαντικές επαφές με τον Αραβικό Κόσμο κι εμπέδωσε με σταθερότητα και στρατηγικό βάθος τις συμμαχίες της με Ισραήλ, βαλκανικά κράτη και χώρες της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής. Υπήρξε συνεπής και «προβλέψιμος» κατά την πρωθυπουργική έκφραση, σύμμαχος της Δύσης και των ΗΠΑ, ανέλαβε μείζονες πρωτοβουλίες στο πλαίσιο της ΕΕ κλπ. Τώρα, μετά την άτακτη φυγή των Δυτικών από το Αφγανιστάν και τις πρόσφατες εξελίξεις εκεί, αλλά και άλλες μεταβολές στη διεθνή κοινότητα, υπάρχει το διπλό ερώτημα εάν η εξωτερική μας πολιτική πρέπει να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα, αλλά κι αν αυτή η όποια προσαρμογή πρέπει να συνοδευτεί από άλλο πρόσωπο στην κορυφή του υπουργείου Εξωτερικών. Πάντως το δεδομένο είναι ότι εάν δεν παραμείνει ο Νίκος Δένδιας στη σημερινή του θέση -αν και το πιθανότερο είναι πως είναι αμετακίνητος- τότε σίγουρα θα προαχθεί στην κυβερνητική δομή. Παράλληλα ερωτήματα υπάρχουν και για τον πρώτο διετή κύκλο της οικονομίας, όπου ο Θεόδωρος Σκυλακάκης ίσως αναλάβει ευρύτερες αρμοδιότητες κι ο Χρήστος Σταϊκούρας αναλάβει κάποιο άλλο κομμάτι, όπως τις επενδύσεις, οπότε ο Άδωνις Γεωργιάδης θα μετακινηθεί σε κάποιο άλλο υπουργείο του οικονομικού κύκλου (Τουρισμού, Ναυτιλίας κλπ).
3. Αλλαγή υπουργών σημαίνει κατ’ ανάγκη αποδοκιμασία τους;
Το θέμα αυτό είναι εξαιρετικά λεπτό και πρέπει ο πρωθυπουργός να βρει μια ισορροπία ανάμεσα στη λειτουργικότητα του νέου σχήματος, την αντίληψη του ανασχηματισμού από την κοινή γνώμη και την τήρηση της πολιτικής ευταξίας: Ένας σε γενικές γραμμές πετυχημένος υπουργός που αλλάζει λόγω συνθηκών, δεν μπορεί να βγει από το σχήμα ή να υποβιβαστεί σε χαμηλότερο υπουργείο διότι αυτό σημαίνει αποδοκιμασία. Αντίθετα, μπορεί να μετατεθεί σε υπουργείο ιδίων «κυβικών» ή να προαχθεί ως πετυχημένος. Για παράδειγμα, εάν υπάρξει αλλαγή στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη με έξοδο ή μετακίνηση το Μιχάλη Χρυσοχοΐδη, αυτό θα εκληφθεί ως απόδοση ευθυνών για τις καταστροφικές πυρκαγιές. Αν όμως υπάρξει μετακίνηση του Βασίλη Κικίλια, πώς θα ερμηνευθεί σε σχέση με τον διετή αγώνα κατά της πανδημίας; Ή της Νίκης Κεραμέως, για τις αλλαγές στα σχολεία και τα ΑΕΙ; Η άσκηση είναι δύσκολη και απαιτεί πολλές ισορροπίες, όχι επειδή ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει οποιαδήποτε δέσμευση απέναντι σε πρόσωπα, αλλά επειδή θέλει να χρησιμοποιήσει τον ανασχηματισμό για νέο κυβερνητικό ξεκίνημα κι όχι ως παράγοντα δημιουργίας τριβών.
4. Θα δούμε ανακύκλωση προσώπων ή κυρίως νέα πρόσωπα στην κυβέρνηση;
Εάν η νέα κυβέρνηση Μητσοτάκη κυριαρχείται από τα ίδια ονόματα ως επί το πλείστον, απλώς η ιδιότητα (δηλ το αντικείμενο του υπουργείου διαφέρει) τότε ευλόγως θα μιλάμε για έναν ανασχηματισμό που έγινε… για να γίνει ενώ θα ακουστούν πολλά σχόλια για το ότι η Νέα Δημοκρατία δεν έχει «πάγκο» δηλαδή αξιόμαχα στελέχη στην Κοινοβουλευτική της Ομάδα και τον κομματικό μηχανισμό που μπορούν να είναι αποτελεσματικά μέλη μιας κυβέρνησης με αξιώσεις. Επίσης θα αποδυναμωθεί η εικόνα του Κυριάκου Μητσοτάκη ως ενός πολιτικού ηγέτη που έχει ισχυρές επαφές με την κοινωνία και μπορεί να αντλεί από εκεί επιτυχημένα στελέχη στη ζωή και το επάγγελμά τους, που θα τους ζητήσει να μεταφέρουν τη συνταγή της επιτυχίας τους και σε ένα κυβερνητικό πόστο. Από την άλλη, αν δούμε πολλά νέα πρόσωπα στην κυβέρνηση, άρα αντίστοιχα πολλά σημερινά μέλη της να τίθενται εκτός, τότε αυτό θα εκληφθεί ως ομολογία αναποτελεσματικότητας μιας κυβέρνησης που κατάφερε επί δυο από κάθε άποψη δύσκολα χρόνια να διατηρήσει την πολιτική κυριαρχία επί των άλλων πολιτικών παρατάξεων, ενώ ο ίδιος ο κ. Μητσοτάκης έχει πολλές φορές εκφραστεί θετικά για αυτήν.
5. Πόσα πρόσωπα από την κεντροαριστερά θα μπουν στην κυβέρνηση;
Τα δεδομένα εδώ είναι πεντακάθαρα. Σχεδόν το σύνολο των ψηφοφόρων του ΚΙΝΑΛ βλέπουν θετικά την διακυβέρνηση Μητσοτάκη, ενώ μεγάλο μέρος του στελεχιακού δυναμικού που κάποτε ανήκε στην «δεξιά πτέρυγα του ΠΑΣΟΚ» παραμένει πολιτικά άστεγο. Ο πρωθυπουργός στήριξε αποτελεσματικά την προσπάθεια της Άννας Διαμαντοπούλου για την ηγεσία του ΟΟΣΑ, οπότε είναι λίγο δύσκολο να θεωρήσει κανείς ότι δεν την κρίνει χρήσιμη για ένα υπουργείο. Η δράση του Γιάννη Μανιάτη στα θέματα περιβάλλοντος είναι διαρκής, σημαντική και εναρμονίζεται με τις κυβερνητικές προτεραιότητες. Η πολιτική στάση του Γιώργου Φλωρίδη κάνει αρκετούς να πιστεύουν ότι κι αυτός δυνητικά θα χωρούσε σε μια «ευρείας αποδοχής» κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη. Αναπόφευκτα η ονοματολογία παίζει το δικό της ρόλο εν αναμονή ενός ανασχηματισμού. Εξίσου βέβαιο είναι ότι ο σημερινός πρωθυπουργός έχει αναπτύξει μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας πολιτικές σχέσεις και με άλλα πρόσωπα αυτού του χώρου. Από την άλλη, είναι ζητούμενο εάν σε αυτή τη συγκυρία πρέπει να τα απορροφήσει, αφήνοντας αποδυναμωμένη την «κεντρώα» τάση του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ και δίνοντας «αέρα στα πανιά» της αντιδεξιάς τάσης π εκφράζεται από την Φώφη Γεννηματά. Η ανακοίνωση του νέου κυβερνητικού σχήματος θα απαντήσει και σε αυτό το ερώτημα.
6. Ποια φυσιογνωμία θα αποκτήσει η νέα κυβέρνηση στα «υπουργεία της καθημερινότητας»;
Μια σειρά υπουργείων εκλαμβάνονται από τους πολίτες ως κρίσιμα, ακριβώς επειδή άπτονται της καθημερινότητας τους: Ενδεικτικά αναφέρονται τα υπουργεία Παιδείας, Υγείας, Τουρισμού, Προστασίας του Πολίτη, Αγροτικής Ανάπτυξης, Ναυτιλίας κλπ. Σε αυτά μένει να φανούν δυο πράγματα: Πρώτον, αν θα αλλάξουν τα πρόσωπα που ηγούνται των υπουργείων -και αν ναι, ποια θα έλθουν κι από πού (από άλλο υπουργείο; Από την αγορά; Από την Κοινοβουλευτική Ομάδα της Νέας Δημοκρατίας; Από την κεντροαριστερά; Από αναβάθμιση υφυπουργών ή Γενικών Γραμματέων;) και δεύτερον εάν οι όποιες αλλαγές προσώπων θα συνοδευτούν κι από αλλαγές πολιτικής (έστω και κατά μοίρες) και προς ποια κατεύθυνση.
7. Ποιοι υφυπουργοί θα γίνουν υπουργοί;
Δύσκολα μπορεί να βρει κανείς στις αλλαγές που έχει κάνει τα δυο περασμένα χρόνια στην κυβέρνηση του ο Κυριάκος Μητσοτάκης, υφυπουργούς που γίνονται υπουργοί. Ο Θεόδωρος Σκυλακάκης, ο Νίκος Παπαθανάσης, ο Στέλιος Πέτσας και ο Βασίλης Κοντοζαμάνης «κατάφεραν» να γίνουν από υφυπουργοί, υπουργοί αναπληρωτές (ο έτερος υπουργός αναπληρωτής, Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης τοποθετήθηκε σε αυτή τη θέση εξαρχής). Μόνη πραγματική υπουργοποίηση ήταν η πρόσφατη του Άκη Σκέρτσου που από υφυπουργός στον πρωθυπουργός έγινε κατ’ ευθείαν υπουργός. Αυτό το ερώτημα έχει σημαντική πολιτική χροιά, καθώς στο παραταξιακό υποσυνείδητο της ελληνικής κεντροδεξιάς, οι υφυπουργοί δεν θεωρούνται κατά πλειοψηφία «αναλώσιμοι», που μπαίνουν σε μια κυβέρνηση και αργότερα βγαίνουν για να μπουν άλλοι.
8. Ποιοι γενικοί γραμματείς θα προαχθούν σε υφυπουργούς;
Αυτή η κίνηση θα δείξει εάν στο μυαλό του Κυριάκου Μητσοτάκη η παρούσα κυβέρνηση έχει πολιτικό «βάθος» ή όχι. Ήδη η αξιοποίηση το Χρήστου Τριαντόπουλου έδωσε ένα πρώτο δείγμα. Σε αυτό το κομμάτι ο Κυριάκος Μητσοτάκης πρέπει να λάβει υπόψη του και την απόφαση ορισμένων Γενικών Γραμματέων να είναι υποψήφιοι στις προσεχείς βουλευτικές εκλογές, συνεπώς πρέπει υποχρεωτικά να υποβάλουν παραίτηση περίπου στα τέλη του έτους. Μια αναβάθμισή τους, όμως, σε υφυπουργούς, αίρει αυτό το κώλυμα. Στο Μέγαρο Μαξίμου κατά καιρούς έχουν ακουστεί καλά λόγια για την Γενική Γραμματέα Αντεγκληματικής Πολιτικής Σοφία Νικολάου, τη ΓΓ Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών Αλέξάνδρα Σδούκου, τον Γενικό Γραμματέα Διαχείρισης Απορριμμάτων Μανώλη Γραφάκο (που στο παρελθόν υπήρξε στενός συνεργάτης του Κυριάκου Μητσοτάκη), του ΓΓ Πρωτοβάθμιας Υγείας Μάριου Θεμιστοκλέους, του ΓΓ Δημοσιονομικής Πολιτικής Αθανασίου Πετραλιά, του ΓΓ Υποδομών Γιώργου Καραγιάννη, του ΓΓ Εθνικής Άμυνας Αντώνη Οικονόμου κλπ. Φυσικά όλοι αυτοί δεν χωρούν στην νέα κυβέρνηση, μένει όμως να δούμε αν και πόσοι θα χωρέσουν τελικά…
9. Πώς θα εκπροσωπηθεί η Κοινοβουλευτική Ομάδα και το κόμμα της ΝΔ στη νέα κυβέρνηση;
Κι εδώ τα πράγματα είναι πολυπαραγοντικά. Χρειάζεται συνυπολογισμός των εκλογικών περιφερειών και των ισορροπιών στο εσωτερικό καθεμιάς από αυτές ανάλογα με την είσοδο ή έξοδο βουλευτών από την κυβέρνηση, τα γεωγραφικά και εκλογικά κριτήρια για την εκπροσώπηση συγκεκριμένων περιφερειών στην κυβέρνηση, ασφαλώς την αξιοσύνη των προσώπων και αναμφίβολα τη σχετικότητα της κλίσης καθενός από αυτά με το αντίστοιχο κυβερνητικό πόστο. Επίσης από εδώ (όπως κι από την αναβάθμιση Γενικών Γραμματέων) μπορεί να βελτιωθεί το ποσοστό των γυναικών στην κυβέρνηση κλπ.
Τα ερωτήματα αναμένουν την ανακοίνωση του νέου κυβερνητικού σχήματος προκειμένου να λάβουν τις απαντήσεις τους…
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
