Τέσσερα χρόνια μετά την καταδρομική «επίσκεψη» της Επιτροπής Ανταγωνισμού στα κεντρικά γραφεία πέντε τραπεζών – Πειραιώς, Εθνική, Αlpha Bank, Eurobank, Attica – και της Ενωσης Ελληνικών Τράπεζων, στο πλαίσιο αυτεπάγγελτης έρευνας για εναρμονισμένες πρακτικές, η Επιτροπή Ανταγωνισμού έστειλε «χριστουγεννιάτικο μποναμά» 41,756 εκατ. ευρώ.

Τα συνολικά πρόστιμα είναι αποτέλεσμα συμβιβασμού στο πλαίσιο υπαγωγής στη Διαδικασία Διευθέτησης Διαφορών, μετά από σχετικό αίτημα που κατέθεσαν οι ελεγχόμενοι, ώστε να κλείσει η υπόθεση που… τράβηξε σε μάκρος λόγω και της πανδημίας. Τραπεζικές πηγές τόνιζαν ότι η έρευνα δεν αφορούσε φυσικά πρόσωπα και δεν τέθηκε θέμα πρόθεσης για την παραβίαση των κανόνων ανταγωνισμού.

Η διευθέτηση

Όπως εξηγούν νομικές πηγές η διευθέτηση είναι ένα εργαλείο που χρησιμοποιεί η Επιτροπή Ανταγωνισμού για να επιτύχει την ταχύτερη έκδοση αποφάσεων σε ήδη υπάρχουσες έρευνες, καθώς σε διαφορετική περίπτωση η προβλεπόμενη διαδικασία αντιπαράθεσης και δικαστικής προσβολής της όποιας απόφασης θα διαρκούσε πολλά χρόνια.

Πρόκειται για μια διαδικασία που προβλέπεται ρητά στο Νόμο περί Ανταγωνισμού και εφαρμόζεται κατά κόρον σε παρόμοιες περιπτώσεις ερευνών, καθώς επιτυγχάνει για τον καταναλωτή ισοδύναμα αποτελέσματα – ειδικά σε περιπτώσεις στις οποίες δεν προκύπτουν ενδείξεις για σοβαρές παραβάσεις της νομοθεσίας.

Πρόστιμο μειωμένο κατά 15%

«Στην απόφαση της Επιτροπής για διευθέτηση που διαπιστώνει την παράβαση προβλέπεται η επιβολή προστίμου μειωμένου κατά ποσοστό 15%, λόγω υπαγωγής της υπόθεσης στη διαδικασία διευθέτησης. Η μείωση κατά ποσοστό ύψους 15% υπολογίζεται στη βάση που θα διαμορφώνονταν το πρόστιμο, σύμφωνα με όσα ορίζονται στα άρθρα 25 και 25Β του ν. 3959/2011 και στην σχετική Ανακοίνωση της ΕΑ για τα πρόστιμα», σύμφωνα με όσα αναφέρονται σε σχετικό ενημερωτικό δελτίο (Q&Α) για τη Διαδικασία Διευθέτησης που είναι αναρτημένο στην ιστοσελίδα της Επιτροπής.

Οι προμήθειες DAF

Επιπρόσθετα η  Ε.Α υποχρεώνει τις τράπεζες να μειώσουν τις προμήθειες (DAF – Direct Access Fees)  για την ανάληψη μετρητών από ΑΤΜ με κάρτα άλλου ιδρύματος (όταν ο κάτοχος κάρτας που έχει εκδοθεί από την τράπεζα Α κάνει ανάληψη από ΑΤΜ της τράπεζας Β). Το εν λόγω μέτρο συμπεριφοράς επιβλήθηκε, λαμβάνοντας υπόψη κοστολογικές μελέτες ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων. Το ανώτατο όριο αυτής της προμήθειας θα πρέπει να διατηρηθεί για τα επόμενα 3 έτη, αρχής γενομένης από την 1η Ιανουαρίου 2024.

50 χρεώσεις

Τραπεζικές πηγές σημείωναν ότι παρόλο που η ΕΑ εξέτασε ενδελεχώς περί τις 50 διαφορετικές τραπεζικές προμήθειες, πέρα από το DAF, δεν προέκυψαν στοιχεία για καμία άλλη ώστε να δικαιολογείται η μείωσή της.

Οι ίδιες πηγές αναφέρουν ότι στο πλαίσιο της έρευνας της ΕΑ εξετάστηκαν περίπου 50 χρεώσεις προμηθειών. Αυτές εντοπίστηκαν σε αλληλογραφία της Ελληνικής Ενωσης Τράπεζων με τις τράπεζες, καθώς η Ενωση συγκέντρωνε  στοιχεία, ώστε να υπάρξει σχετικός εποπτικός διάλογος με την ΤτΕ. Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΕΤ είχε διοργανώσει και ειδική συνάντηση στην οποία συμμετείχαν ανώτατα στελέχη της ΤτΕ και οι διοικήσεις των 4 συστημικών τραπεζών.

Οι νέες χρεώσεις

Ειδικότερα σε ότι αφορά στο ύψος της προμήθειας DAF για συναλλαγή ανάληψης μετρητών από ΑΤΜ με τη χρήση καρτών που έχουν εκδοθεί από άλλα ιδρύματα, από 1/1/2024 διαμορφώνεται ως εξής:

• Τράπεζα Πειραιώς: έως το ύψος των 2,00 ευρώ, από το ισχύον ποσό των 3,00 ευρώ
• Εθνική Τράπεζα: έως το ύψος των 1,90 ευρώ, από το ισχύον ποσό των 2,60 ευρώ
• Alpha Bank: έως το ύψος των 1,80 ευρώ, από το ισχύον ποσό των 2,50 ευρώ
• Eurobank: έως το ύψος των 1,80 ευρώ, από το ισχύον ποσό των 2,50 ευρώ
• Attica Bank: έως το ύψος των 1,50 ευρώ, από το ισχύον ποσό των 2,00 ευρώ.

Όπως αναφέρουν τραπεζικές πηγές η προμήθεια DAF καθιερώθηκε σταδιακά από το τραπεζικό σύστημα από το 2018 και μετά και αφότου το επέτρεψαν οι κανονισμοί των σχημάτων Visa και Mastercard. Προ DAF ίσχυε η υποχρέωση καταβολής ενός ποσού από την εκδότρια τράπεζα (issuer fee), η οποία με τη σειρά της κατέβαλλε τμήμα του ποσού αυτού στην τράπεζα που παρείχε το ΑΤΜ.  Για τις αναλήψεις από ΑΤΜ της τράπεζας τους οι καταναλωτές δεν επιβαρύνονται με προμήθεια.

Παράβαση εξ αποτελέσματος

Η παράβαση κατά την Επιτροπή Ανταγωνισμού έγκειται στην εναρμόνιση των ελληνικών (κυρίως συστημικών) τραπεζών για τη μετάπτωση στο νέο μοντέλο, και συγκεκριμένα στις πληροφορίες που ανταλλάχθηκαν κατά το στάδιο σχεδιασμού της τεχνικής υλοποίησης της μετάβασης σε DAF. Δεδομένης και της τεχνικής διασύνδεσης των τραπεζών για τη διεκπεραίωση των συναλλαγών, στην απόφαση της Επιτροπής Ανταγωνισμού, σημειώνεται ότι η παράβαση αυτή δεν ήταν εξ αντικειμένου αλλά εξ αποτελέσματος, δηλαδή δεν υπήρχε ούτε σχεδιασμός ούτε πρόθεση από τις ελληνικές τράπεζες να νοθεύσουν τον ανταγωνισμό.

Οι ίδιες πηγές υπογράμμιζαν με νόημα ότι στα ATMs δραστηριοποιείται και ένας μη τραπεζικός πάροχος, ο οποίος χρεώνει προμήθεια ανάληψης μετρητών σε όλους τους καταναλωτές σχεδόν 4€, δηλαδή 25-35% υψηλότερα από τις τράπεζες, και με τον οποίο η ΕΑ ούτε ασχολήθηκε για συλλογή στοιχείων το 2019, ούτε επέβαλε κάποια μείωση.

Τουρίστες

Σύμφωνα με τα στοιχεία που προσκόμισαν οι τράπεζες στην ΕΑ από τις αναλήψεις μετρητών που γίνονται σε ATMs και για τις οποίες υπάρχει χρέωση (δηλαδή γίνονται με κάρτες που έχουν εκδοθεί από τράπεζες διαφορετικές από την τράπεζα που λειτουργεί το ATM), τα 2/3 αφορούν αλλοδαπούς καταναλωτές, κυρίως τουρίστες. Και αυτό είναι αναμενόμενο, καθώς οι Έλληνες καταθέτες επιλέγουν ΑΤΜ της τράπεζας τους για να αποφύγουν οποιαδήποτε χρέωση.

Επομένως, από το μέτρο που επέβαλε η ΕΑ, τη μείωση της προμήθειας ανάληψης μετρητών (DAF), επωφελείται ένας σχετικά μικρός αριθμός Ελλήνων καταναλωτών, συγχρόνως όμως μειώνεται το τουριστικό συνάλλαγμα - με τη μορφή προμήθειας ανάληψης μετρητών - που έρχεται στη χώρα. Η απώλεια συναλλαγματικών εισροών υπολογίζεται σε περίπου 20 εκατ. ευρώ το χρόνο.

Σε ότι αφορά την έρευνα για την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με την πιθανότητα να υπάρχουν χρεώσεις προϊόντων-υπηρεσιών, τραπεζικές πηγές διευκρίνιζαν πως τελικώς δεν επιβλήθηκαν νέες χρεώσεις – άρα δεν υπήρξε επιβάρυνση των πελατών τους. Ωστόσο η Επιτροπή έκρινε ότι οι συναντήσεις με την Τράπεζα της Ελλάδος και η ανταλλαγές πληροφορίες που έγιναν στο πλαίσιο τεκμηρίωσης θεμάτων κόστους, ήταν αντίθετες με το πλαίσιο του ανταγωνισμού. Η έρευνα και τα ευρήματα της απόφασης, όπως διευκρινίζεται, ουδεμία σχέση είχε με επιτόκια καταθέσεων ή δανεισμού ή άλλα κύρια τραπεζικά προϊόντα σε επίπεδο λιανικής ή επιχειρηματικής τραπεζικής.

Πηγές υπενθύμιζαν ότι την περίοδο του ελέγχου (2018-2019), το τραπεζικό σύστημα δραστηριοποιούνταν σε ένα εντελώς διαφορετικό περιβάλλον, με κόκκινα δάνεια μεγάλου ύψους και ισχυρές πιέσεις από τις εποπτικές αρχές, εντός και εκτός Ελλάδος, να διαφοροποιήσουν τις πηγές εσόδων τους γιατί τα έσοδα από τόκους, με σχεδόν μηδενικά τότε επιτόκια, έβαιναν μειούμενα. Είναι ενδεικτικό ότι στις τράπεζες της ευρωζώνης, το ποσοστό των εσόδων από προμήθειες είναι διπλάσιο των ελληνικών και συγκεκριμένα, 31% έναντι 16%.  Σήμερα οι τράπεζες προσφέρουν άκρως ανταγωνιστικά προϊόντα, και σε ευρωπαϊκό ακόμη επίπεδο, όπως στεγαστικό δάνειο με σταθερό επιτόκιο για μία δεκαετία 2,90%-3%.

Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!