Ριζικές αλλαγές στον τρόπο που καταρτίζεται ο προϋπολογισμός της ΕΕ, ύψους 1,2 τρις. ευρώ για την επταετία 2021-2027, ιδιαίτερα στα κονδύλια για τη σύγκλιση των χωρών της, μέσω του ΕΣΠΑ, προωθεί η Κομισιόν, συνδέοντας τις εκταμιεύσεις με ορόσημα για οικονομικές μεταρρυθμίσεις, αντίστοιχα με ό,τι ισχύει σήμερα για τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης.
Σύμφωνα με δημοσίευμα των Financial Times, οι συζητήσεις για τον επόμενο πολυετή προϋπολογισμό της ΕΕ θα ξεκινήσουν το φθινόπωρο, δίνοντας το έναυσμα για μια από τις πιο περίπλοκες και φορτισμένες πολιτικές διαπραγματεύσεις.
Μία από τις πιο αμφιλεγόμενες αλλαγές που επιδιώκει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι η αναθεώρηση των κανόνων που διέπουν τα λεγόμενα ταμεία συνοχής, τα οποία εκταμιεύουν δεκάδες δις. ευρώ ετησίως για να καλύψουν το οικονομικό χάσμα μεταξύ των πλουσιότερων και των φτωχότερων περιφερειών της ΕΕ.
Οι υποστηρικτές των αλλαγών υποστηρίζουν ότι η σύνδεση των πληρωμών με μεταρρυθμίσεις -για παράδειγμα στο συνταξιοδοτικό σύστημα, τη φορολογία ή το εργασιακό - θα καταστήσει τις δαπάνες πιο αποτελεσματικές και με μεγαλύτερο αντίκτυπο.
Παρελθόν η χωρίς όρους χρηματοδότηση
Αξιωματούχος της ΕΕ που έχει γνώση των αρχικών σκέψεων για τον προϋπολογισμό του 2028-34 δήλωσε ότι οι λεγόμενες καθαρές αποδέκτριες χώρες – δηλαδή τα κράτη μέλη που λαμβάνουν περισσότερα από τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό απ' όσο συμβάλλουν σε αυτόν - «πρέπει να καταλάβουν ότι ο κόσμος όπου λαμβάνουν ένα φάκελο χρηματοδότησης της συνοχής χωρίς όρους… έχει παρέλθει».
Αλλος αξιωματούχος της ΕΕ αναγνώρισε ότι θα πρόκειται για «μια καθοριστική στιγμή». Ωστόσο, μια τέτοια αλλαγή είναι πιθανό να προκαλέσει έντονες διαφωνίες μεταξύ των 27 κρατών μελών της ΕΕ και θα χρειαστούν χρόνια έντονων προσπαθειών για να καταλήξουν σε ομόφωνη συμφωνία σχετικά με το μέγεθος του προϋπολογισμού και της διάρθρωσής του.
Η κατανομή των πόρων του προϋπολογισμού
Αντιμέτωπες με προκλήσεις που κυμαίνονται από τον πόλεμο στην Ουκρανία έως την αναμόρφωση της οικονομίας της για να ανταγωνιστεί την Κίνα και τις ΗΠΑ, οι Βρυξέλλες δυσκολεύονται ήδη να επεκτείνουν τον τρέχοντα προϋπολογισμό τους.
Στο πλαίσιο του υφιστάμενου προϋπολογισμού, περίπου το ένα τρίτο των πόρων του αφορά στη λεγόμενη πολιτική συνοχής - δηλαδή στην κάλυψη των διαφορών μεταξύ φτωχότερων και πλουσιότερων περιφερειών - και ένα άλλο τρίτο αφορά στις γεωργικές επιδοτήσεις στο πλαίσιο της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής. Το υπόλοιπο ποσό κατανέμεται μεταξύ της χρηματοδότησης της έρευνας, της αναπτυξιακής βοήθειας και του κόστους λειτουργίας των μηχανισμών της ΕΕ.
Το παράδειγμα του Ταμείου Ανάκαμψης
Η πρόταση για όρους ή ορόσημα πολιτικής εφαρμόζεται ήδη για το Ταμείο Ανάκαμψης, ύψους 800 δισ. ευρώ, το οποίο θεσπίστηκε την εποχή της πανδημίας. Η εκταμίευση χρημάτων από το Ταμείο αυτό γίνεται μόνο μετά την υλοποίηση από τις χώρες προσυμφωνημένων μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων. Αυτές περιλαμβάνουν μια μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας στην Ισπανία, αλλαγές στο σύστημα δικαιοσύνης της Ιταλίας και προσαρμογή του συνταξιοδοτικού συστήματος του Βελγίου.
Ωστόσο, η πρόσβαση στα ταμεία συνοχής θεωρείται ιερή από πολλά κράτη της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης που εντάχθηκαν στην ΕΕ στις αρχές της δεκαετίας του 2000 με την υπόσχεση ότι θα λάμβαναν πόρους σε αντάλλαγμα για το άνοιγμα των οικονομιών τους.
Οι καθαροί αποδέκτες
Η Ουγγαρία, η Σλοβακία και τα κράτη της Βαλτικής είναι οι πέντε μεγαλύτεροι καθαροί αποδέκτες των ταμείων συνοχής ως ποσοστό του εθνικού εισοδήματος, σύμφωνα με μελέτη του Γερμανικού Οικονομικού Ινστιτούτου. Οι κυβερνήσεις αυτών των χωρών είναι πιθανό να αντιταχθούν σε οποιεσδήποτε κινήσεις που θεωρούν ότι ενδέχεται να περιορίσουν τις πληρωμές τους, σύμφωνα με τους FT. Η Ελλάδα ανήκει επίσης στις χώρες που είναι καθαροί αποδέκτες του προϋπολογισμού της ΕΕ.
Οι χώρες που καταβάλλουν περισσότερα χρήματα στον προϋπολογισμό της ΕΕ από όσα λαμβάνουν από αυτόν είναι πιο υποστηρικτικές στο σχέδιο αυτό. «Σχεδόν ο μόνος τρόπος για να πείσεις τους καθαρούς πληρωτές να συνεισφέρουν περισσότερο είναι να βάλεις περισσότερους όρους στους αποδέκτες», δήλωσε ανώτερος διπλωμάτης της ΕΕ. Οι συνομιλίες για τον κοινό προϋπολογισμό αρχίζουν το φθινόπωρο, ενώ η επίσημη πρόταση αναμένεται το 2025.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα μπορούσε επίσης να επιβάλει μεγάλες αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο ομαδοποιούνται οι ροές χρηματοδότησης, μεταβαίνοντας από ένα πλήθος προγραμμάτων σε ένα ενιαίο «σχέδιο» χώρας.
Εξετάζει και άλλες αλλαγές, όπως το αν θα μειώσει τη διάρκεια του κοινού προϋπολογισμού από επτά σε πέντε έτη.
Οι υποστηρικτές της Επιτροπής δήλωσαν ότι οι σαρωτικές μεταρρυθμίσεις θα καταστήσουν τον προϋπολογισμό πιο αποτελεσματικό στην ικανοποίηση προτεραιοτήτων όπως η κλιματική αλλαγή, η ενίσχυση της εγχώριας βιομηχανίας και η αντίδραση σε απροσδόκητες κρίσεις.
Υπέρβαση δικαιοδοσίας της Κομισιόν;
«Ο τρόπος με τον οποίο συμφωνούμε για τον προϋπολογισμό της ΕΕ έχει ενσωματωθεί πάρα πολύ μεγάλη αδράνεια», δήλωσε τρίτος αξιωματούχος της ΕΕ. «Πρέπει να είμαστε πιο κοντά στην πραγματικότητα,»
Ωστόσο, αρκετές ομάδες ειδικών συμφερόντων και περιφερειακές αρχές πιστεύουν ότι οι αλλαγές συνιστούν μια υπέρβαση της αποστολής της Επιτροπής. «Υπάρχουν εκτεταμένες ανησυχίες μεταξύ πολλών περιφερειών της ΕΕ σχετικά με το τι μπορεί να σημαίνει αυτού του είδους η μετατόπιση για την κρίσιμη χρηματοδότησή τους», δήλωσε η Ľubica Karvašová, αντιπρόεδρος της Επιτροπής Περιφερειακής Ανάπτυξης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, με αφορμή τα σχέδια για αλλαγές στις ροές χρηματοδότησης.
«Κανένας τοπικός δήμαρχος δεν θέλει οι χρηματοδοτικές ροές της ΕΕ να εξαρτώνται εξ ολοκλήρου από την κεντρική κυβέρνηση που θα θεσπίσει ένα σχέδιο μεταρρύθμισης, ιδίως δεδομένου ότι αυτό αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο εγχώριας πολιτικής επιρροής», πρόσθεσε.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
