Σε θολά νερά κινείται το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα μετά την δίδυμη κατάρρευση της Silicon Valley Bank και της Signature Bank στις ΗΠΑ. Οι μεγάλοι παίκτες - βλέπε JP Morgan, ΕΚΤ - βγήκαν με «καθησυχαστικές» δηλώσεις ή διαρροές για το φόβο ενός domino effect στις ευρωπαϊκές τράπεζες, ενώ οι ομοσπονδιακές αρχές των ΗΠΑ από το απόγευμα της Κυριακής ανακοίνωσαν την ασφάλεια του συνόλου των καταθέσεων και στις δυο τράπεζες σε μια προσπάθεια να περιορίσουν την ζημιά και το bank run. Ωστόσο οι αγορές στην Ευρώπη «μάτωσαν» χθες και κανείς δεν μπορεί να προδιαγράψει με ασφάλεια το μέλλον σε ένα περιβάλλον αυξημένης αβεβαιότητας.
Υπάρχει περίπτωση να κινδυνεύσει η Ελλάδα από μια εκτεταμένη διάχυση των επιπτώσεων μετά την δίδυμη τραπεζική κατάρρευση στις ΗΠΑ; Η «Η» αναζήτησε απαντήσεις στον καθηγητή χρηματοοικονομικής του Πανεπιστημίου Πειραιώς, Μιχάλη Γκλεζάκο.
Δεν ακουμπά την Ελλάδα η τραπεζική κρίση
«Δεν φαίνεται αυτή την στιγμή πως η συγκεκριμένη κρίση μπορεί να επηρεάσει την ελληνική οικονομία. παρά μόνο αν οδηγηθούν τα επιτόκια υψηλότερα από ότι περιμέναμε από τις κινήσεις της ΕΚΤ, οπότε θα επηρεαστούμε έμμεσα. Αυτό θα συμβεί αν υπάρξουν δυσάρεστες εξελίξεις στο μέτωπο του πληθωρισμού και εκτιμηθεί ότι χρειάζεται να αυξηθούν τα επιτόκια πέρα από τα ήδη γνωστά όρια.
Θα πρέπει βέβαια να επισημάνουμε ότι οι αποτιμήσεις των ομολόγων έχουν πέσει σημαντικά, γι αυτό οι τράπεζες μας που έχουν μεγάλες ποσότητες από αυτά στο χαρτοφυλάκιο τους, μετράνε ήδη σημαντικές λογιστικές ζημίες. Από την άλλη πλευρά, όμως, θα γράψουν σημαντικά κέρδη λόγω της διεύρυνσης της διαφοράς μεταξύ επιτοκίων χορηγήσεων (που αυξάνονται) και καταθέσεων (που διατηρούνται πολύ χαμηλά). Έτσι, μέσω της κερδοφορίας τους θα αντισταθμίσουν ένα μέρος από αυτές τις απώλειες.
Ακόμη, διαθέτουν μεγάλη ρευστότητα, πράγμα που σημαίνει ότι δεν θα αναγκασθούν να κάνουν ρευστοποιήσεις ομολόγων σε μεγάλη κλίμακα, οπότε ένα μέρος των λογιστικών ζημιών θα ανακτηθούν με τη διακράτηση των τίτλων αυτών μέχρι τη λήξη τους. Λογικά λοιπόν, δεν θα πρέπει να φοβόμαστε για τις τράπεζες μας», εξηγεί ο κ. Γκλεζάκος.
Όπως δηλώνει ο ίδιος, οι κίνδυνοι που συνδέονται με τις τραπεζικές καταρρεύσεις είναι βραχυπρόθεσμοι αλλά και μεσοπρόθεσμοι.
Ο βραχυπρόθεσμος κίνδυνος
«Βραχυπρόθεσμα, ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι να τρομάξουν οι καταθέτες και να τρέξουν να σηκώσουν τις καταθέσεις τους», σημειώνει ο κ. Γκλεζάκος. Ως γνωστόν, οι τράπεζες διατηρούν στο ταμείο μόνο ένα μικρό μέρος των καταθέσεων και το υπόλοιπο το χορηγούν σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις με τη μορφή δανείων. Έτσι, αν οι πελάτες μιας τράπεζας ζητούν μαζικά τα λεφτά τους – το λεγόμενο bank run – η τράπεζα θα έρθει σε αδυναμία να ανταποκριθεί, άρα θα χρεοκοπήσει.
«Δεν ξέρουμε αυτή τη στιγμή αν υπάρχει αυτός ο κίνδυνος. Θεωρώ πως είναι μικρός», εκτιμά ο καθηγητής Χρηματοοικονομικής, λέγοντας πως η παρέμβαση των ομοσπονδιακών αρχών θα σώσει την κατάσταση.
Η υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Τζάνετ Γέλεν με τον Πρόεδρο της FED, Τζερόμ Πάουελ σε μια κοινή τους ανακοίνωση εξήγησαν πως το 100% των καταθέσεων – ασφαλισμένα και ανασφάλιστα ποσά – στις δυο τράπεζες που κατέρρευσαν είναι ασφαλείς και διαθέσιμες ήδη από χθες.
Υπάρχει κίνδυνος bank run στην Ευρώπη;
«Στην Ευρώπη, από το 2016 υπάρχει το λεγόμενο bail in. Μέχρι τότε οι καταθέσεις ήταν εγγυημένες. Από το 2016 και μετά, το εγγυημένο ποσό είναι σχετικά μικρό. Σε περίπτωση χρεοκοπίας, η τράπεζα δίνει όσα μπορεί και οι καταθέτες (μαζί με τους ομολογιούχους και τους μετόχους) συμμετέχουν στην απώλεια».
Αν για τους πιο πάνω λόγους οι καταθέτες εκτιμήσουν ότι κινδυνεύουν οι καταθέσεις τους, τότε μπορεί να δούμε πολλές αναλήψεις. Όμως, «δεν θεωρώ πως υπάρχει αυτή τη στιγμή ο κίνδυνος να γίνουν τόσο μεγάλες αναλήψεις, ώστε να μην μπορούν οι τράπεζες (που θα έχουν και τη βοήθεια της ΕΚΤ) να ανταποκριθούν. Δεν υπάρχουν τέτοια σημάδια αυτή την ώρα».
Ο μεσοπρόθεσμος κίνδυνος
Πέρα όμως από τον βραχυπρόθεσμο κίνδυνο ενός bank run, υπάρχει και ο μεσοπρόθεσμος κίνδυνος της υποτίμησης των τραπεζικών χαρτοφυλακίων ομολόγων. «Όσο τα επιτόκια ανεβαίνουν τόσο μειώνεται η αξία των ομολόγων. Και όλες οι τράπεζες έχουν απίστευτα μεγάλες ποσότητες ομολόγων στα χαρτοφυλάκιά τους», εξηγεί ο κ. Γκλεζάκος.
Στα 420 τρισ. το παγκόσμιο ιδιωτικό χρέος
«Αρκεί να σκεφθούμε ότι ένα σημαντικό μέρος του παγκοσμίου χρέους (που είναι πάνω από 300 τρισεκατομμύρια δολάρια) έχει τη μορφή ομολόγων και ένα μεγάλο μέρος από αυτά το κατέχουν οι τράπεζες. Οι δυνητικές ζημίες είναι ανυπολόγιστες. Ήδη έχουν σημειωθεί λογιστικές ζημίες εκατοντάδων δις δολαρίων. Αρκεί να σκεφθούμε ότι σήμερα, αρκετά ομόλογα ονομαστικής αξίας 100 ευρώ ρευστοποιούνται στα 80-85 ευρώ, προκαλώντας στον κάτοχο τους ζημία 15-20%.
Αυτός είναι ο μεσοπροθεσμος κίνδυνος. Είναι πιθανό όμως να ξεθωριάσει τους επόμενους μήνες», παρατηρεί ο κ. Γκλεζάκος.
Πώς μπορεί να ξεθωριάσει ο κίνδυνος; «Αν ο πληθωρισμός αρχίσει να μειώνεται, οπότε θα διακοπεί η ανοδική πορεία των επιτοκίων. Σε αυτή την περίπτωση, οι λογιστικές ζημίες στα χαρτοφυλάκια ομολόγων θα περιορισθούν.
Πάντως, η κατάσταση είναι ρευστή και οι προοπτικές διαφοροποιούνται μέρα με την ημέρα, διότι αλλάζουν διαρκώς τα δεδομένα».
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
