Δύσκολη παραμένει η οικονομική κατάσταση των νοικοκυριών σύμφωνα με την ετήσια έρευνα του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ για το εισόδημα και τις δαπάνες διαβίωσης των νοικοκυριών την περασμένη χρονιά. Σύμφωνα με τα ευρήματα, η πλειονότητα αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις στην κάλυψη των αναγκών του, παρά το γεγονός ότι καταγράφεται συγκρατημένη βελτίωση σε σχέση με το 2023, η ακρίβεια συνεχίζει να αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή για την οικονομική σταθερότητα των νοικοκυριών.

Παρά τη μείωση του ποσοστού των νοικοκυριών που δηλώνουν εισοδηματική απώλεια (26,2% έναντι 30,7% το 2023), οι οικονομικές δυσκολίες παραμένουν έντονες. Το 60% των νοικοκυριών δηλώνει ότι το εισόδημά του δεν επαρκεί για όλον το μήνα, ενώ για όσους αντιμετωπίζουν αυτή την κατάσταση, τα χρήματα αρκούν μόλις για 19 ημέρες κατά μέσο όρο.

Η αδυναμία αποταμίευσης παραμένει ιδιαίτερα υψηλή, καθώς το 81,6% δεν καταφέρνει να αποταμιεύσει, ενώ πάνω από τα μισά νοικοκυριά δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν σε ένα έκτακτο έξοδο της τάξης των 500€. Την ίδια στιγμή, το 11,7% των νοικοκυριών ζει σε συνθήκες ακραίας φτώχειας, αδυνατώντας να καλύψει ακόμη και τις βασικές του ανάγκες.

Ο μισθός κύρια πηγή εσόδων

Οι οικονομικές πιέσεις είναι εντονότερες για τα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα, με τις πιο ευάλωτες ομάδες να δέχονται τις μεγαλύτερες επιβαρύνσεις. Ο μισθός αποτελεί τη μοναδική ή κυρίαρχη πηγή εισοδήματος για πάνω από τα μισά νοικοκυριά, ενώ το 39,5% δεν έχει καμία επιπλέον πηγή χρημάτων. Ειδικά οι αυτοαπασχολούμενοι/ες και οι μικροεπιχειρηματίες βρίσκονται σε ολοένα και δυσμενέστερη θέση: το 53,3% των νοικοκυριών που εξαρτώνται από επιχειρηματικά έσοδα δηλώνουν ότι το εισόδημά τους δεν επαρκεί μέχρι το τέλος του μήνα, ποσοστό που αυξήθηκε δραματικά, από 42,8% το 2023.

Επιπλέον, το 47,8% των νοικοκυριών που βασίζονται σε επιχειρηματικά κέρδη έχουν ετήσιο εισόδημα έως 18.000€, γεγονός που υποδηλώνει τις οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο μικρομεσαίος επιχειρηματικός κόσμος. Το ποσοστό αυτών των νοικοκυριών που δεν έχει άλλη πηγή εισοδήματος έχει μειωθεί σημαντικά, γεγονός που υποδεικνύει ότι ένα μέρος των επιχειρηματιών έχει στραφεί σε επιπλέον πηγές άντλησης εισοδήματος, πιθανότατα σε μια προσπάθεια να αντεπεξέλθει στην υψηλότερη φορολογική επιβάρυνση λόγω του νέου τεκμαρτού τρόπου φορολόγησης. Παράλληλα, οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το Δημόσιο σημειώνουν εκρηκτική αύξηση στο σύνολο των νοικοκυριών (28,9%), ενώ το 16% φοβάται πως μπορεί να χάσει την κατοικία του λόγω αδυναμίας πληρωμής δανείων ή άλλων υποχρεώσεων.

Η ακρίβεια «ροκανίζει» τα εισοδήματα

Στο επίκεντρο των οικονομικών πιέσεων βρίσκεται η ακρίβεια, η οποία συνεχίζει να πλήττει σχεδόν όλα τα νοικοκυριά. Οι αυξήσεις στα τρόφιμα επηρεάζουν το 72,4% των πολιτών σε τέτοιο βαθμό, ώστε να περιορίζουν δαπάνες για άλλες ανάγκες, ενώ οι δαπάνες για λογαριασμούς σπιτιού και είδη διατροφής έχουν αυξηθεί για πάνω από το 60% των νοικοκυριών. Αντίθετα, οι πολίτες μειώνουν τις εξόδους τους για ψυχαγωγία (41,9%) και αγορές ένδυσης-υπόδησης (39,2%). Ταυτόχρονα, η πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες δυσκολεύει, με διαρκώς αυξανόμενο αριθμό νοικοκυριών να καθυστερεί ή να αδυνατεί να καλύψει ιατρικά έξοδα, λογαριασμούς ρεύματος, θέρμανσης και εκπαίδευσης.

Επάρκεια εισοδήματος

Οριακή βελτίωση παρουσιάζουν τα ευρήματα της έρευνας σε σχέση με τη μηνιαία επάρκεια του εισοδήματος των νοικοκυριών, παραμένοντας, ωστόσο, σε ιδιαίτερα υψηλά δυσμενή επίπεδα, αν ληφθεί, μάλιστα, υπ’όψιν ότι τα ευρήματα της προηγούμενης έρευνας εισοδήματος, για το 2023, ήταν τα δυσμενέστερα που έχουν καταγραφεί σε έρευνα εισοδήματος του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ. 

Συγκεκριμένα, 6 στα 10 νοικοκυριά (60%) δήλωσαν ότι το μηνιαίο εισόδημά τους δεν επαρκεί για ολόκληρο τον μήνα (Γράφημα 5). Το ποσοστό αυτό, όπως ήδη αναφέρθηκε, παρουσιάζει οριακή μείωση σε σχέση με τα ευρήματα της προηγούμενης έρευνας, για το 2023, όπου το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 60,7%, συνεχίζοντας να κινείται σε πολύ υψηλό επίπεδο.

Στο σύνολο των νοικοκυριών, το μηνιαίο εισόδημα επαρκεί μεσοσταθμικά για 23 ημέρες, ενώ για τα νοικοκυριά που το εισόδημά τους τελειώνει πριν από το τέλος του μήνα (60%), αυτό επαρκεί μεσοσταθμικά για 19 ημέρες, παρουσιάζοντας μια αμετάβλητη εικόνα για το 2024, σε σχέση με τα αντίστοιχα ευρήματα της έρευνας για την προηγούμενη χρονιά. 

Επιχειρώντας μια βαθύτερη ανάλυση, με βάση τα επιμέρους στοιχεία της έρευνας, προκύπτει ότι το μηνιαίο εισόδημα δεν επαρκεί για όλον το μήνα για το:

• 68,7% των νοικοκυριών με 5 άτομα και άνω (έναντι 52,6% το 2023),
• 63,9% των νοικοκυριών με 4 άτομα (έναντι 73,8%, το 2023),
• 64.5% των νοικοκυριών με 3 άτομα (έναντι 64,1%, το 2023),
• 73,8 των νοικοκυριών με τουλάχιστον ένα άνεργο μέλος (έναντι 78,1%, το 2023),
• 77% των νοικοκυριών με εισόδημα έως 10.000 € (έναντι 80,4%, το 2023),
• 65,6% των νοικοκυριών με εισόδημα από 10.001 έως 18.000 € (έναντι 62,3% το 2023),
• 56,5% των νοικοκυριών με εισόδημα από 18.001 έως 25.000 € (έναντι 62,5%, το 2023). 

Με βάση τα παραπάνω στοιχεία, φαίνεται ότι τα πολυπρόσωπα νοικοκυριά και αυτά με χαμηλά εισοδήματα (έως 18.000 €) είναι τα νοικοκυριά στα οποία, κατά κύριο λόγο, το μηνιαίο εισόδημα δεν επαρκεί για όλο τον μήνα. Επίσης, τα νοικοκυριά χαμηλής έντασης εργασίας (με τουλάχιστον ένα άνεργο μέλος) αποτελούν την πλειονότητα των νοικοκυριών (73,8%) στα οποία το μηνιαίο εισόδημα δεν επαρκεί για όλον το μήνα.

Αν και στο σύνολό τους τα παραπάνω στοιχεία για το 2024 παρουσιάζουν μια οριακή βελτίωση, σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, η εικόνα που διαμορφώνουν εξακολουθεί να είναι πολύ δυσμενής. Στο σημείο αυτό αξίζει να επισημανθεί ότι για το 2024, όπως φαίνεται και από τα προαναφερόμενα στοιχεία, παρατηρείται, μάλιστα, επιδείνωση του ποσοστού που το μηνιαίο εισόδημα δεν επαρκεί έως το τέλος του μήνα για τα νοικοκυριά με εισόδημα από 10.001 έως 18.000 €, τα οποία αποτελούν και την πλειονότητα (27,4%) επί του συνόλου των νοικοκυριών, καθώς και των νοικοκυριών με 3 άτομα, που επίσης συνιστούν το δεύτερο σημαντικότερο ποσοστό (24,3%, έναντι 33,5% που είναι τα νοικοκυριά με 2 άτομα) επί του συνόλου των νοικοκυριών. Σημαντική επιδείνωση της κατάστασης σημειώνεται και όσον αφορά τα νοικοκυριά με 5 άτομα και άνω, αφού το 2024, στο 68,7% αυτών το μηνιαίο εισόδημα δεν επαρκούσε έως το τέλος του μήνα, έναντι 52,6% για το 2023.

Οι περιοχές με τη μεγαλύτερη φτώχεια

Αναφορικά με την τοπική διάσταση, το μεγαλύτερο ποσοστό νοικοκυριών που το εισόδημά του δεν επαρκεί έως το τέλος του μήνα συγκεντρώνεται στη Βόρεια Ελλάδα, παρουσιάζοντας, μάλιστα, οριακή αύξηση σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά (63,7% το 2024, έναντι 63,4% το 2023), περνώντας στην πρώτη θέση σε σχέση με το 2023, όπου στη δυσμενέστερη θέση ήταν η Κεντρική Ελλάδα. Η κατάσταση που διαμορφώνεται συνάδει και με πρόσφατα σχετικά στοιχεία τόσο από την Έρευνα Εργατικού Δυναμικού της ΕΛΣΤΑΤ όσον αφορά την ανεργία, τα οποία (για το γ’ τρίμηνο του 2024) ανέδειξαν τα υψηλότερα ποσοστά στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης και στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, όσο και με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για τον κίνδυνο φτώχειας, σύμφωνα με τα οποία οι Περιφέρειες της Δυτικής Μακεδονίας, Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης και Κεντρικής Μακεδονίας βρίσκονται ανάμεσα σε εκείνες που παρουσιάζουν ποσοστά υψηλότερα από αυτά του συνόλου της χώρας.

Σε σχέση με την κύρια πηγή εισοδήματος, σε δυσμενέστερη θέση, αν και παρουσιάζεται μια σχετική βελτίωση, εξακολουθούν να βρίσκονται τα νοικοκυριά με κύρια πηγή εισοδήματος τον μισθό, αφού για το 62% αυτών (έναντι 65,1% το 2023) το μηνιαίο εισόδημα δεν επαρκεί για όλον το μήνα. Έπεται το 57,3% των νοικοκυριών με κύρια πηγή εισοδήματος τη σύνταξη, παρουσιάζοντας επίσης μια οριακή βελτίωση (έναντι 57,7% το 2023), ενώ αξιοσημείωτο είναι το ποσοστό των νοικοκυριών με κύρια πηγή εισοδήματος τα έσοδα από επιχειρηματική δραστηριότητα και για τα οποία το εισόδημα δεν επαρκεί έως το τέλος του μήνα, το οποίο αυξήθηκε σημαντικά (από 42,8% το 2023, σε 53,6% το 2024), σηματοδοτώντας την επιδείνωση της κατάστασης του επιχειρηματικού κόσμου. 

Οι δαπάνες των νοικοκυριών

Οι ανατιμήσεις μετέβαλαν τις καταναλωτικές προτιμήσεις των νοικοκυριών το 2024, σε σχέση με το 2023. 
Οι δαπάνες στις οποίες μείωσαν τα χρήματα που διέθεσαν το 2024 σε σύγκριση με τον προηγούμενο χρόνο είναι οι εξής, ιεραρχημένες από το υψηλότερο στο χαμηλότερο ποσοστό περικοπών:

• έξοδοι (εστιατόρια, καφέ, σινεμά κ.λπ.) 41,9%,
• ένδυση – υπόδηση: 39,2%,
•  ταξίδια – διακοπές: 35,4%,
• οικιακά είδη – έπιπλα – ηλεκτρικές συσκευές: 33%,
• μετακίνηση: 17,8%,
• θέρμανση: 13,9%,
• είδη διατροφής: 11,9%,
• συντήρηση/ ασφάλιση ΙΧ: 9,8%,
• υγεία – φάρμακα: 7,2%,
• εκπαίδευση (σχολεία, ξένες γλώσσες, φροντιστήρια, σπουδές): 7,2%,
• λογαριασμοί σπιτιού: 6,9%,
• ενοίκιο: 3,4%.
   

Στον αντίποδα, οι δαπάνες στις οποίες το 2024 αφιέρωσαν περισσότερα χρήματα σε σχέση με το 2023 είναι οι ακόλουθες, ιεραρχημένες από το μεγαλύτερο ποσοστό στο μικρότερο:

•  λογαριασμοί σπιτιού: 64,9%,
• είδη διατροφής: 63,4%,
• θέρμανση: 53,4%,
• υγεία – φάρμακα: 51,3%,
• μετακίνηση: 42,9%,
• συντήρηση/ ασφάλιση ΙΧ: 34,5%,
• ένδυση – υπόδηση: 22%,
•  οικιακά είδη – έπιπλα – ηλεκτρικές συσκευές: 20,5%, 
• εκπαίδευση (σχολεία, ξένες γλώσσες, φροντιστήρια, σπουδές): 20,1%,
• ταξίδια – διακοπές: 18,6% ,
• έξοδοι: (εστιατόρια, καφέ, σινεμά κ.λπ.): 18,2%,
• ενοίκιο: 14,9%.

1 στους 2 ζητά μέτρα για την αισχροκέρδεια 

Μπροστά σε αυτό το περιβάλλον, η πλειονότητα των πολιτών θεωρεί ότι τα πιο αποτελεσματικά μέτρα αντιμετώπισης της οικονομικής δυσχέρειας είναι η αύξηση μισθών και συντάξεων (69%), η ενίσχυση των ελέγχων στην αγορά για περιορισμό της αισχροκέρδειας (52,7%) και η μείωση φόρων και τελών (45,9%). Ταυτόχρονα, η κυβερνητική πολιτική για την αντιμετώπιση της ακρίβειας αξιολογείται ακόμα πιο αρνητικά από προηγούμενες χρονιές, γεγονός που αντανακλά τη συνεχιζόμενη δυσαρέσκεια των πολιτών.

Η εικόνα που προκύπτει είναι εκείνη μιας κοινωνίας που εξακολουθεί να βρίσκεται υπό έντονη οικονομική πίεση, με τους περισσότερους πολίτες να δυσκολεύονται να ανταποκριθούν στις καθημερινές τους ανάγκες. Παρ’ ότι υπάρχουν κάποιες ενδείξεις συγκρατημένης βελτίωσης, η διεύρυνση των εισοδηματικών ανισοτήτων και η διαρκής αύξηση του κόστους ζωής διαμορφώνουν ένα περιβάλλον αβεβαιότητας, καθιστώντας επιτακτική την ανάγκη για ουσιαστικές παρεμβάσεις.

Δείτε επισυναπτόμενη όλη την έκθεση της ΓΣΕΒΕΕ παρακάτω: 

Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!