Οι νέοι «ανταποδοτικοί» δασμοί του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ αναμένεται να πλήξουν σφοδρά ορισμένα από τα φτωχότερα κράτη του πλανήτη, θέτοντας σε κίνδυνο τις εξαγωγικές τους βιομηχανίες και υπονομεύοντας ένα από τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα των ΗΠΑ έναντι της Κίνας.
Η Καμπότζη βρέθηκε στην κορυφή των ασιατικών χωρών με τον υψηλότερο δασμό: 49%, ενώ το Μπανγκλαντές, γίγαντας της κλωστοϋφαντουργίας, επιβαρύνθηκε με 37%. Στη Μιανμάρ, όπου ο πρόσφατος καταστροφικός σεισμός άφησε πίσω του περισσότερους από 3.000 νεκρούς, οι ΗΠΑ επέβαλαν δασμό 45%, και το Λεσότο, στη Νότια Αφρική, είδε το υψηλότερο ποσοστό όλων: 50%.
Η ειρωνική «αποκάλυψη» του Τραμπ
«Δείτε την Καμπότζη, 97%!», δήλωσε ο Τραμπ στον Λευκό Οίκο, προκαλώντας γέλια καθώς αναφερόταν στον δασμό που επιβάλλει η νοτιοανατολική ασιατική χώρα στις ΗΠΑ. «Έβγαλαν περιουσίες χάρη στην Αμερική». Ωστόσο, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, ο μέσος Καμποτζιανός ζει με 6,65 δολάρια την ημέρα — λιγότερο από το 1/5 του παγκόσμιου μέσου όρου.
Αυτή η εμπορική πολιτική κινδυνεύει να προκαλέσει επιπλέον οικονομική ζημιά στις πιο φτωχές χώρες του κόσμου, τη στιγμή που η κυβέρνηση Τραμπ έχει καταργήσει χιλιάδες προγράμματα εξωτερικής βοήθειας, μέσω των οποίων οι ΗΠΑ διατηρούσαν παρουσία διεθνώς. Η επιρροή των ΗΠΑ υποχωρεί, ενώ η Κίνα καλύπτει γρήγορα το κενό, ιδιαίτερα στην Καμπότζη.
Αδύνατον να απορροφηθούν οι αυξήσεις
«Είναι καταστροφή», δήλωσε η Deborah Elms του Ιδρύματος Hinrich. «Είναι αδύνατο να διαχειριστεί κανείς δασμούς σχεδόν 50% από τη μια μέρα στην άλλη».
Πολλές από αυτές τις χώρες απολάμβανα δασμολογικές απαλλαγές ως Λιγότερο Αναπτυγμένες Χώρες (LDCs). Τώρα, μπορεί να στραφούν στην Ευρώπη, την Ιαπωνία ή την Αυστραλία, καθώς η ζήτηση από την Κίνα παραμένει υποτονική.
Η αμερικανική κυβέρνηση υπολόγισε τους δασμούς με έναν τύπο που βασίζεται στο διμερές εμπορικό πλεόνασμα, διαιρούμενο με τις συνολικές εξαγωγές. Το τελικό νούμερο διαιρείται δια δύο για να προκύψει το «εκπτωτικό» ποσοστό.
Αποτέλεσμα: Η Μαδαγασκάρη, η φτωχότερη χώρα παραγωγός βανίλιας στον κόσμο, τιμωρήθηκε με δασμό 47%.
Αφρική: Από τις υποσχέσεις στις κυρώσεις
Ο Υπουργός Εμπορίου της Νότιας Αφρικής, Parks Tau, δήλωσε ότι η κυβέρνησή του δεν καταλαβαίνει πώς οι ΗΠΑ υπολόγισαν πως η χώρα επιβάλλει δασμούς 60%, τη στιγμή που η Πρετόρια τους υπολογίζει στο 7,6%. Παρόλα αυτά, η Ουάσινγκτον ανακοίνωσε 30% δασμό σε μια από τις μεγαλύτερες αφρικανικές οικονομίες.
Το Λεσότο, μια χώρα 2,3 εκατ. κατοίκων που εξαρτάται από εξαγωγές ρούχων και διαμαντιών, κινδυνεύει με οικονομική καταστροφή.
Η Μποτσουάνα, η οποία βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά στα διαμάντια, επιβαρύνθηκε με 37%, ενώ η Ακτή Ελεφαντοστού, μεγαλύτερη εξαγωγική χώρα κακάο, θα πληρώσει 21%.
Από το AGOA στην απομόνωση
Η στροφή αυτή αποτελεί ανατροπή της παραδοσιακής μεταπολεμικής πολιτικής των ΗΠΑ, που στόχευε στην ενίσχυση των αναπτυσσόμενων χωρών μέσω του εμπορίου. Το 2000, ο Πρόεδρος Μπιλ Κλίντον καθιέρωσε την African Growth and Opportunity Act (AGOA), παρέχοντας δασμολογική απαλλαγή σε πάνω από 1.800 προϊόντα. Ο Τζορτζ Μπους το 2004 την επέκτεινε. Το πρόγραμμα λήγει ή αναθεωρείται τον Σεπτέμβριο.
«Οι αφρικανικές χώρες τιμωρούνται για τα εμπορικά τους πλεονάσματα, τα οποία σε πολλές περιπτώσεις προέκυψαν από αναπτυξιακές πολιτικές που υποστήριξαν οι ίδιες οι ΗΠΑ», λέει η Yvonne Mhango, οικονομολόγος του Bloomberg. «Οι περισσότερες αφρικανικές εξαγωγές στις ΗΠΑ είναι πρώτες ύλες. Οι υψηλοί δασμοί δεν θα φέρουν πίσω τις χαμένες θέσεις εργασίας στις ΗΠΑ».
Η Κίνα βρίσκει χώρο να επεκταθεί
Η άνοδος της Κίνας τα τελευταία χρόνια έχει διαταράξει την οικονομική εξάρτηση πολλών χωρών από τις ΗΠΑ. Πολλές καλλιέργησαν δεσμούς με το Πεκίνο για να εξασφαλίσουν επενδύσεις και υποδομές. Αυτό οδήγησε σε πιέσεις για επιλογή στρατοπέδου.
Η Καμπότζη, με κύριους εταίρους την Κίνα και τις ΗΠΑ, ήδη στράφηκε προς το Πεκίνο. Το μεγαλύτερο μέρος του εμπορίου με τις ΗΠΑ αφορά προϊόντα ένδυσης και υπόδησης.
Η κυβέρνηση της Καμπότζης δήλωσε ότι το ζήτημα εξετάζεται, χωρίς να σχολιάσει κάτι παραπάνω προς το παρόν. Στο Μπανγκλαντές, οι αρχές εξετάζουν τρόπους μείωσης των δασμών στις εισαγωγές από τις ΗΠΑ, ώστε να διατηρήσουν την πρόσβαση στην αγορά.
Στη Σρι Λάνκα, η οποία το 2022 υπέστη χρεοκοπία και τη χειρότερη κρίση μετά την ανεξαρτησία της, οι εξαγωγείς προειδοποιούν ότι δεν μπορούν να απορροφήσουν τον δασμό 44%. Οι ΗΠΑ είναι η μεγαλύτερη αγορά της χώρας, με το 23% των εξαγωγών του 2024.
Αμφισβητούμενη μεθοδολογία και παγκόσμια συνέπειες
Αναλυτές αμφισβήτησαν την δικαιοσύνη των αμερικανικών υπολογισμών, σημειώνοντας πως οι φτωχότερες χώρες επηρεάζονται δυσανάλογα.
«Η Καμπότζη δεν έχει καν τη δυνατότητα να αγοράζει από τις ΗΠΑ», έγραψε ο Tommy Xie της Oversea-Chinese Banking Corp.
Ο Ankur Shukla του Bloomberg Economics προειδοποίησε ότι οι δασμοί μπορεί να υπονομεύσουν τη χρηματοδότηση από το ΔΝΤ προς χώρες όπως Σρι Λάνκα, Πακιστάν και Μπανγκλαντές, δυσκολεύοντας την επίτευξη των στόχων των προγραμμάτων διάσωσης.
Τέλος, ασιατικές χώρες φοβούνται ότι φθηνά κινεζικά προϊόντα θα κατακλύσουν τις αγορές τους, ως παραπροϊόν των υψηλών αμερικανικών δασμών στην Κίνα, που φέτος αγγίζουν το 54% συνολικά (20% αρχικοί + 34% νέοι).
«Η Κίνα πρέπει να βρει νέες αγορές — και σύντομα», προειδοποιεί η Elms. «Αυτό θα δημιουργήσει νέες εντάσεις με τους γείτονές της».
Με πληροφορίες από Bloomberg
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
