Αποχρώσεις μιας «ήπιας στασιμοπληθωριστικής κατάστασης» διέκριναν στις πρόσφατες οικονομικές προβλέψεις της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (Fed) ειδικοί αναλυτές που επικαλείται το Reuters, οι οποίοι τονίζουν ότι την προηγούμενη εβδομάδα οι αξιωματούχοι της Fed αποτύπωσαν μία πορεία προς υψηλότερο πληθωρισμό αλλά και υψηλότερα ποσοστά ανεργίας, σε σχέση με προηγούμενες προβλέψεις.
«Ήπιος στασιμοπληθωρισμός» είναι ο όρος που χρησιμοποίησε ο επικεφαλής οικονομολόγος της RSM, ενός από τα μεγαλύτερα διεθνή δίκτυα ορκωτών λογιστών, Τζο Μπρουσουέλας, στην ανάλυσή του για τη συνεδρίαση της Fed. Οι προβλέψεις των νομισματικών αρχών «υποδηλώνουν ήπιο στασιμοπληθωρισμό βραχυπρόθεσμα, καθώς η ανάπτυξη επιβραδύνεται και ο πληθωρισμός αυξάνεται», σημείωσε, επισημαίνοντας τη «διάχυτη αβεβαιότητα» γύρω από την έκταση και την ένταση του εμπορικού σοκ.
Μνήμες του '70
Ο στασιμοπληθωρισμός, δηλαδή η ταυτόχρονη παρουσία υψηλού πληθωρισμού και υψηλής ανεργίας, χτύπησε τις ΗΠΑ κυρίως τη δεκαετία του 1970, περίοδο που - όπως επισημαίνει το Reuters - ίσως χαρακτηρίζεται από τη χειρότερη οικονομική ηγεσία από τη Μεγάλη Ύφεση και μετά. Η Fed της εποχής βασιζόταν σε λάθος δεδομένα και πλαίσιο ανάλυσης, ενώ οι κυβερνήσεις προσπαθούσαν να τιθασεύσουν τον πληθωρισμό με ελέγχους τιμών και αμήχανες καμπάνιες δημοσίων σχέσεων, όπως η γνωστή «Whip Inflation Now (WIN)» του προέδρου Τζέραλντ Φορντ.
Καθώς τις τελευταίες εβδομάδες οι οικονομολόγοι αναθεωρούν προς τα κάτω τις προβλέψεις για την ανάπτυξη και προς τα πάνω τις προβλέψεις για τον πληθωρισμό - μέσα στο πλαίσιο των δραστικών αλλαγών πολιτικής υπό τον Ντόναλντ Τραμπ - αναζωπυρώνεται η συζήτηση για το αν η ιστορία επαναλαμβάνεται.
Θεωρητικά, μια αδύναμη οικονομία με αυξανόμενη ανεργία θα πρέπει να περιορίζει τον πληθωρισμό - άρα τα δύο δεν θα έπρεπε να συνυπάρχουν. Όμως, όπως και στα σοκ των τιμών πετρελαίου του ’70, έτσι και τώρα, το αναμενόμενο σοκ από τους δασμούς που σχεδιάζει ο Τραμπ γεννά αβεβαιότητα σε παγκόσμιο επίπεδο.
Η κυβέρνηση Τραμπ υποστηρίζει ότι οι δασμοί αποτελούν μέρος ενός μετασχηματισμού της οικονομίας, ο οποίος, μαζί με τις προσπάθειες απορρύθμισης και μείωσης φόρων, θα οδηγήσει σε περισσότερες θέσεις εργασίας και χαμηλότερο πληθωρισμό.
Βεβαίως τα σημερινά σημάδια στασιμοπληθωρισμού δεν είναι συγκρίσιμα με εκείνα της δεκαετίας του ’70, που παραμένει μοναδική όσον αφορά την αύξηση του λεγόμενου «δείκτη δυστυχίας» (συνδυασμός ανεργίας και πληθωρισμού), ο οποίος ακόμη ξεχωρίζει στους μεταπολεμικούς οικονομικούς δείκτες.
Το πρόβλημα για τη Fed
Την προηγούμενη εβδομάδα η Fed άφησε αμετάβλητα τα επιτόκια, διατηρώντας όμως την πρόβλεψη για δύο μειώσεις κατά 0,25% μέχρι το τέλος του έτους. Ωστόσο, οι νέες οικονομικές προβλέψεις ανέδειξαν το πρόβλημα που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής: προβλέπεται επιβράδυνση της ανάπτυξης, μεγαλύτερη του αναμενόμενου αύξηση της ανεργίας και επιτάχυνση του πληθωρισμού, εν μέσω επιπρόσθετων και διευρυνόμενων δασμών.
Στο επίκεντρο των προβλέψεων βρίσκεται η πεποίθηση ότι οι αυξήσεις τιμών που προκαλούνται από τους δασμούς θα είναι προσωρινές, όπως είχε υποτεθεί και στην αρχή της πανδημίας με τον χαρακτηρισμό «παροδικός πληθωρισμός» - εκτίμηση που τότε αποδείχθηκε λανθασμένη.
Σήμερα, οι συνθήκες είναι διαφορετικές: τα εργοστάσια και τα λιμάνια λειτουργούν, τα αγαθά κυκλοφορούν. Όμως, λόγω του εύρους των σχεδιασμένων παρεμβάσεων του Τραμπ, οι αξιωματούχοι δηλώνουν πως τα αποτελέσματα παραμένουν απρόβλεπτα.
Είναι ενδεικτικό ότι «ευαίσθητα» ποιοτικά δεδομένα, όπως η εμπιστοσύνη καταναλωτών και επιχειρήσεων, υποχωρούν, με πολλούς να ανησυχούν ότι αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μείωση επενδύσεων, προσλήψεων και καταναλωτικών δαπανών, ακόμη κι αν οι τιμές συνεχίζουν να ανεβαίνουν λόγω των δασμών.
Η Fed παρατηρεί αυξανόμενη ανησυχία από τις επιχειρήσεις και έχει ξεκινήσει να συζητά τις δύσκολες αποφάσεις που απαιτεί το στασιμοπληθωριστικό περιβάλλον, όπου πρέπει ταυτόχρονα να ελεγχθεί ο πληθωρισμός και να στηριχθεί η απασχόληση.
«Δεν υπάρχει τίποτα πιο άβολο από ένα στασιμοπληθωριστικό περιβάλλον, όταν και οι δύο πλευρές της εντολής μας πάνε στραβά. Δεν υπάρχει μια καθολική απάντηση… Τι είναι χειρότερο; Προβλήματα με τον πληθωρισμό ή με την αγορά εργασίας;», διερωτήθηκε ο πρόεδρος της Fed του Σικάγο, Όστιν Γκουλσμπι, στο CNBC. «Οι υψηλότεροι δασμοί αυξάνουν τις τιμές και μειώνουν την παραγωγή, άρα πρόκειται για στασιμοπληθωριστικό σοκ».
Τίποτα δεν θεωρείται δεδομένο
Αν και η Fed βρίσκεται σε δύσκολη θέση, η προτεραιότητά της είναι ξεκάθαρη: να διασφαλίσει ότι όχι μόνο ο πληθωρισμός, αλλά και οι προσδοκίες των πολιτών για τον πληθωρισμό, παραμένουν υπό έλεγχο.
Ίσως το μεγαλύτερο λάθος της δεκαετίας του ’70 ήταν η αποτυχία κατανόησης του ρόλου της ψυχολογίας του κοινού στη διαμόρφωση της μελλοντικής πορείας των τιμών. Οι Αμερικανοί, φοβισμένοι από τις συνεχείς αυξήσεις, πίστευαν ότι οι τιμές θα συνεχίσουν να ανεβαίνουν, συμβάλλοντας έτσι στη μονιμοποίηση του φαινομένου, ακόμη και όταν η οικονομία αποδυναμωνόταν.
Χρειάστηκε επιβολή πολύ υψηλών επιτοκίων και δύο διαδοχικές υφέσεις υπό τον πρόεδρο της Fed Πολ Βόλκερ, για να αποκατασταθεί η αξιοπιστία της τράπεζας και να επανέλθουν οι πληθωριστικές προσδοκίες σε φυσιολογικά επίπεδα, τη δεκαετία του ’80 και στις αρχές του ’90.
Αυτό είναι το μάθημα που, όπως λέει ο Πάουελ, έχει ενστερνιστεί και δεν σκοπεύει να επαναλάβει τα λάθη του παρελθόντος.
«Δεν βλέπω κανέναν λόγο να πιστεύουμε ότι είμαστε κοντά σε επανάληψη της δεκαετίας του ’70… Ο θεμελιώδης πληθωρισμός παραμένει περίπου στο 2%, με μια ελαφρά αύξηση που πιθανόν να σχετίζεται με τους δασμούς», δήλωσε ο Πάουελ μετά την τελευταία συνεδρίαση της Fed. «Δεν θα έλεγα ότι βρισκόμαστε σε κατάσταση που να μοιάζει καν με εκείνη».
Αλλά οι σταθερές προσδοκίες για τον πληθωρισμό είναι «στον πυρήνα του πλαισίου μας», τόνισε. «Θα τα παρακολουθούμε όλα πολύ προσεκτικά. Δεν θεωρούμε τίποτα δεδομένο».
Με πληροφορίες από Reuters
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
