Χειμερινό ηλιοστάσιο: Απόψε η μεγαλύτερη νύχτα του χρόνου με σύζευξη Δία – Κρόνου (vid)

Απόψε η μεγαλύτερη νύχτα του χρόνου, με ένα σπουδαίο αστρονομικό φαινόμενο που έχει να συμβεί από τον Μεσαίωνα

ΔΙΕΘΝΗ ΝΕΑ 21.12.20 11:26

Με ένα σπουδαίο αστρονομικό φαινόμενο συμπίπτει φέτος το χειμερινό ηλιοστάσιο. Απόψε, 21 Δεκεμβρίου, ημέρα του χειμερινού ηλιοστασίου, οι μεγάλοι πλανήτες Δίας και Κρόνος θα πλησιάσουν τόσο πολύ ο ένας τον άλλον, που θα μοιάζουν σαν είναι ένας διπλός πλανήτης.

Το γράφημα του ΑΠΕ - ΜΠΕ αποτυπώνει στοιχεία για το θεαματικό αυτό αστρονομικό φαινόμενο που θα συμβεί πρώτη φορά στον γήινο νυχτερινό ουρανό μετά τον Μεσαίωνα.

Η κορύφωση του φαινομένου θα παρατηρηθεί περίπου στις 20:37 (ώρα Ελλάδας) και θα είναι ορατή από όλα τα σημεία του κόσμου, στο σημείο πάνω από τον νοτιοδυτικό ορίζοντα, και πιο έντονα σε όσες χώρες βρίσκονται κοντά στη γραμμή του Ισημερινού.

Το φετινό φαινόμενο χαρακτηρίζεται μοναδικό, όχι μόνο γιατί πρόκειται για την κοντινότερη σύγκλιση από το 1623, αλλά και γιατί η μεταξύ τους προσέγγιση δεν προβλέπεται να αγγίξει αυτή την μικρή απόσταση μέχρι και το 2080. Η σύζευξη του 1623 δεν ήταν ορατή στους παρατηρητές σε μεγάλο μέρος της Γης, λόγω της θέσης της στον νυχτερινό ουρανό, οπότε η τελευταία φορά που ήταν ορατή αυτή η σπάνια συνάντηση των πλανητών ήταν το 1226.

Επιπλέον η σημερινή σύζευξη, θα αποτελέσει το πρώτο καταγεγραμμένο συμβάν τέτοιου είδους που θα μελετηθεί με τηλεσκόπιο.

Φυσικά οι πλανήτες δεν είναι πραγματικά κοντά μεταξύ τους, ο Δίας απέχει αυτήν τη στιγμή 886.440 χιλιόμετρα από τη Γη και ο Κρόνος άλλα 733.205 χιλιόμετρα. Συμβαίνει ωστόσο να βρίσκονται στην ίδια κατεύθυνση και η συνάντηση αυτή είναι ορατή από τα περισσότερα μέρη του πλανήτη.

Τέλος, ορισμένες ομάδες αστρονομίας σχεδιάζουν ζωντανή μετάδοση του φαινομένου μέσω ιστοσελίδων, ενώ οι αστρονόμοι στο Πανεπιστήμιο του Εξιτέρ άρχισαν ζωντανή μετάδοση από το τηλεσκόπιο στο YouTube από το Σάββατο ή την Κυριακή πριν από την κλιμάκωση της σύζευξης.

Η μεγαλύτερη νύχτα του χρόνου

Σήμερα στις 12.02 μετά το μεσημέρι (ώρα Ελλάδος), ο Ήλιος θα βρεθεί στο χειμερινό ηλιοστάσιο, έτσι θα ξεκινήσει και τυπικά ο φετινός χειμώνας στην Ελλάδα και γενικότερα στο βόρειο ημισφαίριο.

Είναι αξιοσημείωτο ότι φέτος το χειμερινό ηλιοστάσιο θα συμπέσει για πρώτη φορά τόσο με ένα τρομερά σπάνιο «πάντρεμα» των πλανητικών γιγάντων Δία και Κρόνου στον ουρανό της Γης, όσο και με την κορύφωση της τελευταίας βροχής διαττόντων του έτους, των Αρκτίδων.

Το βράδυ του ηλιοστασίου, το πρώτο του χειμώνα, καθώς και τα αμέσως επόμενα θα είναι τα μεγαλύτερα του έτους σε διάρκεια. Αντίστροφα, στο νότιο ημισφαίριο θα αρχίσει το καλοκαίρι, με τη διάρκεια της μέρας να βρίσκεται στο αποκορύφωμά της.

Όταν ο Ήλιος περάσει το χειμερινό ηλιοστάσιο, αρχίζει και πάλι να ανεβαίνει όλο και πιο ψηλά στον ουρανό, με αποτέλεσμα η ημέρα να κερδίζει ξανά το χαμένο «έδαφος», εωσότου στην εαρινή ισημερία το φως και το σκοτάδι έχουν πάλι σχεδόν ίση διάρκεια.

Το χειμερινό ηλιοστάσιο δεν «πέφτει» πάντα την ίδια ημερομηνία, αλλά κυμαίνεται μεταξύ της 20ής και της 23ης Δεκεμβρίου, με πιο πιθανές ημερομηνίες την 21η και την 22α. Οι ημερολογιακές αυτές διακυμάνσεις οφείλονται στο Γρηγοριανό Ημερολόγιο.

Το χειμερινό ηλιοστάσιο δεν συμβαίνει πια στις 25 Δεκεμβρίου, όπως στην εποχή του Χριστού, αλλά λίγο νωρίτερα, επειδή έχει αντικατασταθεί το παλαιότερο Ιουλιανό Ημερολόγιο, που είχε εισάγει ο Ιούλιος Καίσαρ από το 44 π.Χ. και το οποίο είχε θεσπίσει το χειμερινό ηλιοστάσιο στις 25 Δεκεμβρίου, αλλά έχανε μία ημέρα κάθε 128 χρόνια. Το 1582, ο Πάπας Γρηγόριος ΙΓ' εισήγαγε ένα νέο ημερολόγιο, που πήρε το όνομά του (Γρηγοριανό) και το οποίο χάνει μόνο μία ημέρα στα 4.000 χρόνια.

Ο Ήλιος λατρεύτηκε από τους αρχαίους σαν θεός και σχεδόν όλοι οι αρχαίοι λαοί καθιέρωσαν προς τιμή του διάφορες γιορτές, από τους Σκανδιναβούς και Ιρανούς έως τους Μάγια και τους Ίνκας. Σχεδόν παντού, οι μεγαλύτερες γιορτές γίνονταν κατά την εποχή του χειμερινού ηλιοστασίου, που εθεωρείτο η γιορτή της γέννησης του Ήλιου, που σηματοδοτούσε και την έναρξη του νέου έτους. Προϊστορικά μνημεία όπως το Στόουνχετζ στη Βρετανία πιστεύεται ότι σχετίζονταν με την καταγραφή των κινήσεων του Ήλιου στον ουρανό.

Κεντρική σημασία για τους Ρωμαίους είχε η γιορτή του «αήττητου Ηλίου» στις 25 Δεκεμβρίου, όταν εορταζόταν ότι ο Ήλιος άρχιζε και πάλι να ανεβαίνει στον ουρανό και έτσι να μεγαλώνουν οι ημέρες. Οι πρώτοι χριστιανοί στη Ρώμη, οι οποίοι κατέφευγαν κρυφά στις κατακόμβες τους, αποφάσισαν να γιορτάζουν τη γέννηση του Χριστού την ίδια ημερομηνία, στις 25 Δεκεμβρίου, όταν οι Ρωμαίοι ασχολούνταν με τις δικές τους γιορτές των Σατουρναλίων.