Σήμερα είναι η κρίσιμη ημέρα για το ενεργειακό θρίλερ που μαίνεται τα τελευταία 24ωρα, καθώς στον Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν αναμένεται να παρουσιαστούν οι τεχνικές λεπτομέρειες της φόρμουλας για πληρωμή του φυσικού αερίου σε ρούβλια. Αν και το Κρεμλίνο έκανε χθες ένα μικρό βήμα πίσω, λέγοντας ότι η μετάβαση στο ρωσικό νόμισμα δεν θα γίνει άμεσα, η απειλή παραμένει στο τραπέζι.
Ο ίδιος ο Πούτιν, άλλωστε, τουλάχιστον σύμφωνα με την γερμανική Καγκελαρία, δήλωσε χθες στον Όλαφ Σολτς ότι θα νομοθετήσει ώστε από την 1η Απριλίου η πληρωμή των παραδόσεων ενέργειας να γίνεται σε ρούβλια.
Σήμερα το πρωί ωστόσο, δημοσίευμα της Ρωσικής εφημερίδας Kommersant που επικαλείται ανώνυμες πηγές, αναφέρει οτι ο ρωσικός ενεργειακός κολοσσός Gazprom «εξετάζει τις επιλογές του για να σταματήσει τις προμήθειες αερίου σε «μη φιλικές χώρες» καθώς και τις πιθανές συνέπειες» μιας τέτοιας απόφασης.
Η Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας και η Gazprom αναμένεται σήμερα να καταθέσουν τις προτάσεις τους για το πως μπορεί να γίνει πρακτικά αυτή η μετάβαση σε ρούβλια, με την Ευρώπη και ιδιαίτερα τη Γερμανία να παρακολουθούν ανήσυχες τις εξελίξεις.
Στην συνομιλία που είχαν χθες Πούτιν και Σολτς η γερμανική καγκελαρία σε ανακοίνωσή της ανέφερε οτι «ο Πούτιν τόνισε στον Όλαφ Σολτς ότι δεν θα αλλάξει κάτι στις συμβάσεις των Ευρωπαίων πελατών.
«Οι πληρωμές θα συνεχίσουν να γίνονται αποκλειστικά σε ευρώ και, όπως συνήθως, με εμβάσματα στην Gazprom-Bank, η οποία δεν επηρεάζεται από τις κυρώσεις. Η τράπεζα θα μετατρέπει κατόπιν τα χρήματα σε ρούβλια» φέρεται να είπε ο Ρώσος πρόεδρος στον καγκελάριο Σολτς ο οποίος διευκρινίζεται οτι δεν έδωσε την συγκατάθεσή του για αυτή τη διαδικασία, αλλά ζήτησε μόνο γραπτές πληροφορίες, προκειμένου να κατανοήσει καλύτερα τη διαδικασία».
Υπογραμμίζεται μάλιστα ότι «εξακολουθεί να ισχύει η συμφωνία της G7: οι προμήθειες ενέργειας θα πληρώνονται αποκλειστικά σε ευρώ ή δολάρια. Οπως προβλέπουν οι συμβάσεις».
Το 80% των συναλλαγών σε ευρώ και δολάρια
Σύμφωνα με τον βρετανικό Guardian, δεν είναι σαφές ακόμη εάν η Ρωσία σκοπεύει να καταρρίψει τα υπάρχοντα δεσμευτικά συμβόλαια που έχει και καθορίζουν την τιμή του ρωσικού φυσικού αερίου σε ευρώ, δολάρια και στερλίνες και με ποιο κόστος.
Η Γερμανία όμως, η οποία βασίζεται στη Ρωσία για το 40% των προμηθειών φυσικού αερίου της, δεν είναι διατεθειμένη να ρισκάρει την διακοπή του ίσως και τις επόμενες ημέρες, προειδοποιώντας την Ευρώπη για αδιέξοδο στην αντιπαράθεση με τον Πούτιν.
Το 2020, η ΕΕ ήταν ο κύριος εμπορικός εταίρος της Ρωσίας, αντιπροσωπεύοντας το 37,3% του συνολικού εμπορίου αγαθών της χώρας με τον κόσμο. Ενώ η Ρωσία ήταν ο πέμπτος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της ΕΕ, αντιπροσωπεύοντας μόλις το 5,8% του συνολικού εμπορίου της ΕΕ.
Σύμφωνα με την Gazprom, το 58% των πωλήσεων φυσικού αερίου της στην Ευρώπη και σε άλλες χώρες διακανονιζόταν σε ευρώ. Τα δολάρια ΗΠΑ αντιπροσώπευαν περίπου το 39% των ακαθάριστων πωλήσεων και η στερλίνα περίπου το 3%.
Τα εμπορεύματα που διαπραγματεύονται παγκοσμίως πραγματοποιούνται σε μεγάλο βαθμό σε δολάρια ή ευρώ, τα οποία μαζί αποτελούν περίπου το 80% των παγκόσμιων συναλλαγματικών αποθεμάτων.
Πρακτικά, ενώ οι εισαγωγές φυσικού αερίου στην ΕΕ από τη Ρωσία είναι ασταθείς, αντιστοιχούν σε δαπάνες έως και 800 εκατ. ευρώ (680 εκατ. £) καθημερινά.
Γιατί όμως ο Πούτιν επιμένει σε πληρωμές με ρούβλια για τις ρωσικές εξαγωγές φυσικού αερίου και απειλεί με επέκταση τους και σε άλλα προϊόντα όπως πετρέλαιο, σιτηρά, λιπάσματα, άνθρακα, μέταλλα και άλλα βασικά εμπορεύματα;
Γιατί ο Πούτιν θέλει πληρωμή σε ρούβλια;
Στον απόηχο της ρωσικής εισβολής η αξία του ρουβλίου κατακρημνίστηκε. Μειώθηκε από περίπου 85 ρούβλια το ευρώ το 2021, σε 110 ρούβλια μετά την εισβολή και χρειάστηκε η παρέμβαση της Ρωσικής Κεντρικής τράπεζας για να φτάσει στα 94,1 ανά ευρώ.
Με το ρούβλι να διαπραγματεύεται σε τόσο χαμηλά επίπεδα, οι ρωσικές εξαγωγές επρόκειτο να αποφέρουν λιγότερα χρήματα για την επιδότηση των κρατικών υπηρεσιών και τη χρηματοδότηση του πολέμου από ό,τι αναμενόταν αρχικά.
Ένα ρούβλι υψηλότερης αξίας όχι μόνο θα φέρει περισσότερα μετρητά, αλλά θα είναι κι ένα πλήγμα κύρους για τον Πούτιν απέναντι στη Δύση η οποία εξαρτάται σημαντικά από τη Ρωσία.
Μια μεγαλύτερη δεξαμενή ρουβλίων, που η ίδια η Δύση θα αναγκαστεί να δημιουργήσει από τις πληρωμές της για ρωσικά αγαθά, θα επέτρεπε στη Μόσχα να αμφισβητήσει την κυριαρχία των ΗΠΑ, μέσω του δολαρίου, στις παγκόσμιες αγορές χρήματος, αν και δεν είναι σαφές γιατί η Κίνα θα υποστήριζε ένα τέτοιο σχέδιο.
Αναλυτές εικάζουν επίσης, ότι τα δολάρια και τα ευρώ είναι λιγότερο χρήσιμα για τη Μόσχα, την ώρα που οι κυρώσεις γίνονται αυστηρότερες. Έτσι, χωρίς πρόσβαση σε δολάρια και ευρώ μέσω διεθνών συναλλαγών, η Ρωσία εκτός από πληρωμές σε ρούβλια προτείνει να πληρώνει και η ίδια τους τόκους των χρεών της που είναι σε ευρώ με ρούβλια.
Πως οδηγηθήκαμε στο «ρούβλι αντί φυσικού αερίου»
Μετά την κατάρρευση του ρουβλίου, η παρέμβαση της κεντρικής τράπεζας της Ρωσίας να αγοράσει ρούβλια για να στηρίξει το νόμισμα δεν ήταν όμως αρκετή.
Η αποτελεσματική απαγόρευση της χρήσης του συστήματος πληρωμών Swift από την κεντρική τράπεζα για πρόσβαση στα περιουσιακά της στοιχεία που διατηρούνται στο εξωτερικό, σήμαινε ότι αυτή η παρέμβαση δεν θα μπορούσε να διαρκέσει.
Η Κεντρική Τράπεζα ήθελε να πουλήσει επενδύσεις σε δολάρια και ευρώ για να αγοράσει ρούβλια, αυξάνοντας τη ζήτηση και κατά συνέπεια την τιμή τους, αλλά χωρίς πρόσβαση στο Swift δεν μπόρεσε να το κάνει σε μεγάλη κλίμακα.
Ετσι, προέκυψε η εναλλακτική επιλογή του «ρουβλίου αντί φυσικού αερίου». Αυτό σημαίνει ότι μέσα στις επόμενες ημέρες θα πρέπει να μετατραπεί σε ρούβλια το 80% του ξένου νομίσματος που λαμβάνει η Ρωσία από τις εξαγωγικές πωλήσεις της.
Αν αυτό επεκταθεί και στα άλλα προϊόντα, όπως απειλεί το Κρεμλίνο, εκμεταλλευόμενο το σχεδόν μονοπώλιο του στις βασικές πρώτες ύλες στις διαδικασίες παραγωγής, από λιπάσματα μέχρι αυτοκίνητα, τότε δεν θα εκτοξευτούν μόνο οι τιμές περαιτέρω αλλά θα κινδυνεύσουν να κλείσουν μεγάλες βιομηχανίες.
Για παράδειγμα το νικέλιο, το οποίο οι εταιρείες αυτοκινήτων χρησιμοποιούν για την κατασκευή καταλυτών, προέρχεται κατά 40% σε παγκόσμιο επίπεδο από τη Ρωσία και το 90% της παραγωγής της Ρωσίας πηγαίνει στην αυτοκινητοβιομηχανία, σύμφωνα με τον Paul Watters, επικεφαλής της εταιρικής έρευνας στην S&P Global Ratings.
Εάν οι αυτοκινητοβιομηχανίες αναγκαστούν να επιλέξουν μεταξύ της αγοράς νικελίου σε ρούβλια ή της αναζήτησης του μετάλλου σε άλλη αγορά, το αποτέλεσμα θα μπορούσε να είναι το κλείσιμο των εργοστασίων αυτοκινήτων σε πολλές χώρες.
Θα μπορούσε η Ρωσία να κάνει πίσω;
Εάν το Κρεμλίνο επιμείνει ότι οι τρέχουσες συμβάσεις σε ευρώ και δολάρια θα αλλάξουν σε ρούβλια, αυτό σημαίνει παραβίαση των διεθνών πρωτοκόλλων. Κάτι που δεν επικαλέστηκε η Gazprom, ούτε κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου, όταν οι εντάσεις μεταξύ της Σοβιετικής Ένωσης και της Δύσης ήταν στο χειρότερο σημείο τους.
Η Γερμανία έχει δηλώσει ότι είναι έτοιμη να αλλάξει εισαγωγέα φυσικού αερίου αντί να πληρώσει για το φυσικό αέριο σε ρούβλια, κάτι που είναι πιθανό να βυθίσει τη μεγαλύτερη οικονομία της ΕΕ σε ύφεση.
Όμως και η Ρωσία δεν θα μείνει αλλώβητη από αυτό καθώς είναι πιθανό να επιταχύνει την απομάκρυνση πολλών αγορών από τα ρωσικά εμπορεύματα, επιβαρύνοντας σημαντικά την ήδη δραματική οικονομική παρακμή της χώρας.
Ο Markus Krebber, Διευθύνων Σύμβουλος της μεγαλύτερης εταιρείας κοινής ωφελείας της Γερμανίας RWE και πελάτης της Gazprom, δήλωσε νωρίτερα ότι η πλήρης διακοπή των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου θα μπορούσε να γίνει ανεκτή μόνο για πολύ σύντομο χρονικό διάστημα.
Η Γερμανία θα χρειαστεί τρία χρόνια για να οργανώσει εναλλακτικές προμήθειες φυσικού αερίου για να ανεξαρτητοποιηθεί από τη Ρωσία.
Όμως ο κατάλογος της Ρωσίας με τις περίφημες «μη φιλικές» χώρες που καλούνται να κάνουν πλέον τις συναλλαγές τους με τη Μόσχα σε ρούβλια δεν περιλαμβάνει μόνο την Ευρώπη και το Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά και την Ιαπωνία, τον Καναδά, τη Σιγκαπούρη, τη Νότια Κορέα, την Ελβετία και την Ουκρανία.
Το να χάσει η Ρωσία κι αυτές τις αγορές θα προκαλούσε τεράστια εσωτερικά προβλήματα στον Πούτιν. Οπότε μένει να δούμε ποιος θα είναι ο καλύτερος παίχτης στο τραπέζι!
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
