Η Ισπανία και η Πορτογαλία βίωσαν αυτήν την εβδομάδα το χειρότερο μπλακάουτ που έχει σημειωθεί στην Ευρώπη τις τελευταίες δεκαετίες. Περίπου 55 εκατομμύρια άνθρωποι επηρεάστηκαν, ενώ η διακοπή ρεύματος διήρκεσε πάνω από μισή ημέρα. Κάποιοι έσπευσαν να κατηγορήσουν τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τους στόχους μηδενικών εκπομπών, καθώς οι δύο χώρες βρίσκονται στην πρωτοπορία της Ευρώπης σε αιολική και ηλιακή ενέργεια. Όμως, ανταποκρίνεται αυτό στην πραγματικότητα;
Τι ακριβώς συνέβη;
Αρχικές πληροφορίες έκαναν λόγο για ένα «σπάνιο ατμοσφαιρικό φαινόμενο», σύμφωνα με δήλωση που φερόταν να προέρχεται από την πορτογαλική εταιρεία διαχείρισης δικτύου REN. Σε ακραίες καιρικές συνθήκες, όπως καταιγίδες ή καύσωνες, τα εναέρια καλώδια ηλεκτρικής μεταφοράς μπορεί να ταλαντωθούν, προκαλώντας ζημιές, ιδιαίτερα σε παλιές ή κακοσυντηρημένες εγκαταστάσεις. Ωστόσο, τη Δευτέρα ο καιρός στην Ισπανία ήταν κανονικός. Την Τρίτη το πρωί, η REN διέψευσε ότι είχε εκδώσει τέτοια ανακοίνωση, χωρίς ωστόσο να δώσει περισσότερες εξηγήσεις.
Η πορτογαλική κυβέρνηση απέδωσε τη διακοπή σε «ανεξήγητο πρόβλημα στη μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας». Όπως δήλωσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Αντόνιο Λεϊτάο Αμάρο στο CNN Portugal, «δεν υπάρχουν ενδείξεις για κυβερνοεπίθεση ή εχθρική ενέργεια», ενώ υπέδειξε ότι το πρόβλημα φαίνεται να προέρχεται από το ισπανικό δίκτυο.
Η Ισπανία, από την πλευρά της, απέδωσε την ευθύνη σε διακοπή της διασύνδεσής της με τη Γαλλία. Σύμφωνα με ειδικούς, η διερεύνηση των αιτίων ενδέχεται να διαρκέσει αρκετά μεγάλο διάστημα.
Εμπλέκονται οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας;
Τη στιγμή της διακοπής, η Ισπανία και η Πορτογαλία κάλυπταν περίπου το 80% των ενεργειακών αναγκών τους μέσω ηλιακής και αιολικής ενέργειας.
Κάποιοι σχολιαστές υπέθεσαν ότι η υπερβολική προσφορά από ανανεώσιμες πηγές, λόγω της διακοπτόμενης φύσης τους, ίσως να αποσταθεροποίησε το δίκτυο. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Ντάνιελ Μιούιρ, ανώτερο αναλυτή στο S&P Global, «το μέγεθος και η έκταση της διακοπής καθιστούν απίθανο η αιτία να ήταν το ποσοστό των ανανεώσιμων, αφού το ισπανικό δίκτυο έχει διαχειριστεί συχνά πολύ μεγαλύτερες ποσότητες».
Ο ισπανικός διαχειριστής του δικτύου δήλωσε ότι σημειώθηκαν δύο συμβάντα που προσομοίαζαν σε απώλεια παραγωγής, ακολουθούμενα από μεγάλη απώλεια ανανεώσιμης ενέργειας, γεγονός που αποσταθεροποίησε το σύστημα. Θεωρείται «πολύ πιθανό» το πρώτο γεγονός να προκλήθηκε από ξαφνική απώλεια ηλιακής παραγωγής.
Είναι τα δίκτυα ανανεώσιμης ενέργειας πιο ευάλωτα;
Οι μεγάλες διακοπές ρεύματος μπορούν να συμβούν ανεξαρτήτως της ενεργειακής πηγής. Το 2003, για παράδειγμα, το Λονδίνο υπέστη μεγάλο μπλακάουτ όταν το δίκτυο τροφοδοτούνταν κυρίως με ορυκτά καύσιμα, λόγω αστοχίας μετασχηματιστή και λανθασμένης εγκατάστασης συστήματος προστασίας.
Παρόμοια, το 2019, διακοπή ρεύματος στη Βρετανία προκλήθηκε από ταυτόχρονη αποτυχία εξοπλισμού σε αιολικό πάρκο και μονάδα φυσικού αερίου, μετά από κεραυνό σε γραμμή μεταφοράς.
Το 2003, διακοπή υδροηλεκτρικής γραμμής μεταξύ Ιταλίας και Ελβετίας βύθισε την Ιταλική χερσόνησο στο σκοτάδι για περίπου 12 ώρες.
Ο καθηγητής Κιθ Μπελ του Πανεπιστημίου Strathclyde επισημαίνει: «Γεγονότα τέτοιας κλίμακας έχουν συμβεί σε δίκτυα ανεξαρτήτως του είδους ενέργειας. Το κρίσιμο στοιχείο είναι η σωστή μηχανική υποστήριξη του συστήματος».
Σημειώνεται ότι το ισπανικό δίκτυο χρειάζεται αναβαθμίσεις για να μπορέσει να διαχειριστεί τη νέα δυναμική των ανανεώσιμων πηγών, καθώς οι υποδομές δεν εξελίχθηκαν με τον ίδιο ρυθμό.
Η Πραθίκσα Ράμντας από τη Rystad Energy ανέφερε: «Δεν μπορούμε να αποδώσουμε το μπλακάουτ στα υψηλά ποσοστά ανανεώσιμης ενέργειας — άλλωστε, τις προηγούμενες ημέρες καταγράφηκαν ακόμα μεγαλύτερες τιμές χωρίς πρόβλημα. Ωστόσο, μεγάλοι όγκοι ανανεώσιμης παραγωγής μπορεί να δυσχεραίνουν τη διαχείριση διαταραχών συχνότητας».
Τι ρόλο παίζει η αδράνεια του συστήματος;
Τα παραδοσιακά δίκτυα, που λειτουργούν με φυσικό αέριο και πυρηνική ενέργεια, διαθέτουν υψηλή αδράνεια — ιδιότητα που βοηθά το σύστημα να αντιστέκεται σε ξαφνικές αλλαγές συχνότητας. Τα δίκτυα ανανεώσιμης ενέργειας, αντίθετα, έχουν χαμηλή αδράνεια, γεγονός που τα καθιστά πιο ευάλωτα αν δεν υπάρξει κατάλληλη τεχνική υποστήριξη.
Ο καθηγητής Ντέιβιντ Μπρέισοου από το Πανεπιστήμιο Ρέντινγκ τόνισε: «Η μείωση της αδράνειας απαιτεί πολύ ταχύτερη αντίδραση σε ανισορροπίες, και έτσι, όταν σημειώνονται διακοπές, αυτές είναι πιθανότερο να έχουν μεγαλύτερο αντίκτυπο».
Πώς μπορεί να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα του δικτύου;
Η τεχνολογία αποθήκευσης ενέργειας, όπως οι μπαταρίες και οι υπερπυκνωτές, μπορεί να αναπληρώσει την έλλειψη αδράνειας, παρέχοντας κρίσιμο χρόνο αντίδρασης στους διαχειριστές.
Η μελλοντική ένταξη μεγάλων ποσοτήτων ανανεώσιμης ενέργειας στο δίκτυο απαιτεί προσεκτικό σχεδιασμό και σημαντικές επενδύσεις σε υποδομές.
Τα δίκτυα πρέπει να είναι ανθεκτικά σε διακοπές, αλλά η πλήρης θωράκιση είναι κοστοβόρα. Οι διακρατικές συνδέσεις μειώνουν το συνολικό κόστος και αυξάνουν την αξιοπιστία, όμως σε περιπτώσεις κρίσης ενδέχεται να επιδεινώσουν το πρόβλημα.
Με πληροφορίες από EL PAIS, Guardian, BBC, Reuters
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
