Την Τρίτη, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο εκταμίευσε την πρώτη δόση από το νέο δάνειο των 20 δισ. δολαρίων προς την Αργεντινή, μετά την απόφαση του Προέδρου Χαβιέρ Μιλέι να καταργήσει τους περισσότερους αυστηρούς περιορισμούς στη διακίνηση κεφαλαίων και συναλλάγματος. Για χρόνια, αυτοί οι περιορισμοί καθόριζαν την επίσημη ισοτιμία και εμπόδιζαν επιχειρήσεις και πολίτες να μεταφέρουν χρήματα ελεύθερα.
Αφού εξασφάλισε τη συμφωνία με το ΔΝΤ την προηγούμενη εβδομάδα, ο Μιλέι αισθάνθηκε αρκετά σίγουρος ώστε να πάρει το ρίσκο και να αποδομήσει το αυστηρό πλαίσιο ελέγχου, σε μια προσπάθεια να επαναφέρει τη διαβόητα ασταθή οικονομία της χώρας στην τροχιά ανάκαμψης που ο ίδιος υπόσχεται ότι θα ακολουθήσει την περίοδο λιτότητας.
Κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου δίπλα στον Αμερικανό υπουργό Οικονομικών Σκοτ Μπέσεντ, ο Μιλέι ήταν εμφανώς ενθουσιασμένος, αποκαλώντας τη Δευτέρα —τη μέρα που καταργήθηκαν οι έλεγχοι— ως την «Ημέρα Απελευθέρωσης» της Αργεντινής, παραπέμποντας στη ρητορική του Προέδρου Τραμπ.
«Μετά από 15 χρόνια ελέγχων κεφαλαίου, αποτινάξαμε το αμόνι στο οποίο ήμασταν δεμένοι», δήλωσε χαρακτηριστικά.
Οι Αργεντινοί προσπαθούν τώρα να καταλάβουν τι σημαίνουν αυτές οι αλλαγές για τους ίδιους, για τον αντισυμβατικό, νεοφιλελεύθερο πρόεδρό τους, αλλά και για τον υπόλοιπο κόσμο.
Τι είναι οι έλεγχοι συναλλάγματος;
Οι έλεγχοι συναλλάγματος εφαρμόστηκαν για πρώτη φορά το 2011, κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης της τότε Προέδρου Κριστίνα Φερνάντες ντε Κίρχνερ. Οι βασικές αυτές ρυθμίσεις —γνωστές και ως «el cepo» ή «η παγίδα»— περιόριζαν την πρόσβαση σε ξένο νόμισμα, με σκοπό να αποτραπεί η φυγή κεφαλαίων από τη χώρα.
Μέχρι τη Δευτέρα, οι περιορισμοί καθιστούσαν σχεδόν αδύνατο για τις επιχειρήσεις να στείλουν κέρδη στο εξωτερικό και για τους πολίτες να αγοράσουν δολάρια. Οι ξένες επενδύσεις είχαν σχεδόν εξαφανιστεί, ενώ η κεντρική τράπεζα εξαντλούσε τα αποθέματά της σε ξένο νόμισμα για να στηρίξει το πέσο. Αυτό είχε οδηγήσει στη δημιουργία πολλαπλών ισοτιμιών και μιας τεράστιας μαύρης αγοράς.
Οι πολίτες μεσαίων στρωμάτων, φοβούμενοι την υποτίμηση του εθνικού νομίσματος, προτιμούσαν να αποταμιεύουν σε χαρτονομίσματα των 100 δολαρίων «κάτω από το στρώμα», παρά σε πέσο. Η μαύρη αγορά προσέφερε την Παρασκευή ισοτιμία 1.375 πέσο ανά δολάριο, όταν η επίσημη ήταν 1.097.
Γιατί τώρα;
Η τεχνητή σύνδεση του πέσο με το δολάριο είχε γίνει ολοένα και πιο δαπανηρή για την κεντρική τράπεζα. Από τα μέσα Μαρτίου, είχε χάσει περίπου 2,5 δισεκατομμύρια δολάρια από τα αποθέματά της.
«Η διατήρηση αυτού του συστήματος αύξανε την ευαλωτότητα της Αργεντινής», εξηγεί ο Ιγνάσιο Λαμπάκι, ανώτερος αναλυτής της Medley Global Advisors. «Δεν λειτουργούσε πια ως ανάχωμα στον πληθωρισμό και δεν βοηθούσε στη συσσώρευση αποθεμάτων».
Για να αποφευχθεί ένα ξαφνικό «ξεπούλημα» του πέσο μετά την άρση των ελέγχων, ο Μιλέι έπρεπε πρώτα να ενισχύσει τα αποθέματα της κεντρικής τράπεζας. Παρά τη διστακτικότητα του ΔΝΤ να αυξήσει την έκθεσή του στον μεγαλύτερο οφειλέτη του, ο Μιλέι εξασφάλισε νέες σημαντικές πιστώσεις μετά από μήνες διαπραγματεύσεων: άμεση εκταμίευση 12 δισ. δολαρίων από το ΔΝΤ την Τρίτη, δισεκατομμύρια από πολυμερείς οργανισμούς και μια γραμμή ανταλλαγής νομισμάτων 5 δισ. δολαρίων με την Κίνα.
Η κατάργηση των ελέγχων έβαλε τέλος στο καθεστώς των παράλληλων ισοτιμιών, επιτρέποντας στο πέσο να κυμαίνεται ελεύθερα σε ένα αρχικό εύρος μεταξύ 1.000 και 1.400 πέσο ανά δολάριο. Όταν άνοιξαν οι αγορές την Τρίτη, η ισοτιμία διαμορφώθηκε σταθερά γύρω στα 1.230 πέσο, κοντά στην ανεπίσημη ισοτιμία των 1.285.
Πώς επηρεάζει αυτό τους απλούς πολίτες;
Ο Μιλέι κατάργησε το όριο των 200 δολαρίων τον μήνα για αγορές συναλλάγματος, αφαίρεσε τις επιβαρύνσεις σε συναλλαγές και κατήργησε άλλους περιορισμούς, δίνοντας στους πολίτες τη δυνατότητα να αγοράζουν ελεύθερα δολάρια μέσω τραπεζών για πρώτη φορά από το 2019. Τότε, ο πρώην πρόεδρος Μαουρίτσιο Μάκρι είχε επαναφέρει τους περιορισμούς που είχε προηγουμένως καταργήσει με ιδιαίτερη προβολή.
Πλέον, οι Αργεντινοί μπορούν να κάνουν αναλήψεις σε δολάρια από τις τράπεζες, αλλά συνεχίζει να ισχύει ένα όριο για ανταλλαγή πέσο σε δολάρια με μετρητά, που δεν ξεπερνά τα 100 δολάρια τον μήνα — ένα μέτρο που έχει σκοπό να αποτρέψει τη μαύρη αγορά. Πολλοί έσπευσαν την Τρίτη να μπουν στους τραπεζικούς τους λογαριασμούς και να μετατρέψουν τα πέσο σε δολάρια πριν πέσει κι άλλο η αξία του εθνικού νομίσματος. Άλλοι κράτησαν τα δολάρια στην άκρη, ενώ μερικοί τα πούλησαν αμέσως στην ανεπίσημη αγορά, επωφελούμενοι από μια ελαφρώς καλύτερη ισοτιμία.
Ωστόσο, για τους πολίτες χωρίς τραπεζικούς λογαριασμούς —κυρίως εργαζόμενους στην τεράστια παραοικονομία— και για όσους δεν έχουν καθόλου αποταμιεύσεις, δεν υπήρξε κάποια ιδαίτερη αλλαγή στην καθημερινότητά τους.
«Ξέρω ότι υπάρχουν άνθρωποι που έχουν εμμονή με το δολάριο και παρακολουθούν συνεχώς τις διακυμάνσεις του», είπε ο 20χρονος Λιονέλ Αλμέιδα, την ώρα που άδειαζε σκουπιδοτενεκέδες στο κέντρο του Μπουένος Άιρες. «Αλλά δεν έχουμε όλοι τα χρήματα για κάτι τέτοιο».
Παρόλα αυτά, σε μια χώρα όπου δεκαετίες οικονομικής κρίσης έχουν μετατρέψει τους περισσότερους πολίτες σε εν δυνάμει οικονομολόγους, σχεδόν όλοι όσοι ρωτήθηκαν στους δρόμους είχαν και μια γνώμη για την κατάργηση του «cepo».
«Δεν μπορείς να ζεις ελέγχοντας συνεχώς τις ισοτιμίες», δήλωσε η 73χρονη Μαρία Πορτέλα, γραμματέας σε ιατρείο.
Πώς επηρεάζει τις επιχειρήσεις;
Η πλειοψηφία των περιορισμών κεφαλαίου που αφορούν τις επιχειρήσεις παραμένει. Οι ξένες εταιρείες θα μπορούν να επαναπατρίσουν τα κέρδη τους από το 2025 και μετά, αλλά όχι τα εγκλωβισμένα κέρδη προηγούμενων ετών.
«Είναι ένα πολύ θετικό πρώτο βήμα, καθώς οι περιορισμοί στη συναλλαγματική ισοτιμία αποτελούν σημαντικό εμπόδιο για τις επενδύσεις και την ανάπτυξη», σημειώνει ο Λαμπάκι. «Οι εταιρείες πλέον θα έχουν μεγαλύτερη σιγουριά για το πού βαδίζει η χώρα σε ό,τι αφορά τις επενδύσεις».
Η κατάργηση των ελέγχων αποτελεί σημαντική ώθηση και για τους εξαγωγείς, όπως οι αγρότες που παράγουν σιτηρά και σόγια, οι οποίοι είχαν πληγεί από την υπερτιμημένη ισοτιμία του πέσο.
«Πείτε στους αγρότες ότι, αν θέλουν να πουλήσουν την παραγωγή τους, τώρα είναι η ώρα», είπε ο Μιλέι στον ραδιοφωνικό σταθμό El Observador τη Δευτέρα.
Τι σημαίνει αυτό για τον υπόλοιπο κόσμο;
Ο Αμερικανός υπουργός Οικονομικών, Σκοτ Μπέσεντ, ταξίδεψε στο Μπουένος Άιρες εν μέσω διεθνούς αναταραχής στις αγορές, λόγω των δασμών που εξήγγειλε ο Ντόναλντ Τραμπ, για να εκφράσει την υποστήριξή του στον Μιλέι.
Στεκόμενος δίπλα στον Αργεντινό πρόεδρο μετά τη συνάντησή τους, ο Μπέσεντ δήλωσε πως σκοπός της επίσκεψής του ήταν να μεταφέρει την «αισιοδοξία που νιώθουμε στις Ηνωμένες Πολιτείες για τη νέα Αργεντινή». Πρόσθεσε μάλιστα: «Κατά πολλούς τρόπους, ο Μιλέι και το κίνημα MAGA ακολουθούν αντίστοιχη πορεία».
Αν και ο Μιλέι διατηρεί στενή ιδεολογική σχέση με τον Τραμπ, ιδιαίτερα σε θέματα πολιτισμικού πολέμου ενάντια στην Αριστερά, η υστεροφημία του εξαρτάται πολύ περισσότερο από το αν θα καταφέρει να φέρει ένα οικονομικό «θαύμα» σε μια χώρα βυθισμένη στη χρόνια κρίση.
Η Αργεντινή έχει μέχρι σήμερα αποτύχει σε 22 διαφορετικά προγράμματα του ΔΝΤ, δημιουργώντας πρόβλημα όχι μόνο στο εσωτερικό της χώρας των 46 εκατομμυρίων, αλλά και σε διεθνείς δανειστές και ομολογιούχους.
Αυτή η εβδομάδα θεωρείται ένα σημαντικό ορόσημο για τον Μιλέι, σύμφωνα με οικονομολόγους, ωστόσο είναι ακόμη πολύ νωρίς για να πει κανείς πως η κρίση τελείωσε.
«Αν οι επενδυτές συνεχίσουν να έχουν θετική άποψη για τις προοπτικές της Αργεντινής, τα πράγματα μπορεί να εξελιχθούν ομαλά», δήλωσε η Μόνικα ντε Μπολέ, ανώτερη ερευνήτρια στο Peterson Institute for International Economics.
«Αλλά αυτό είναι πάντα το πρόβλημα με την Αργεντινή, έτσι δεν είναι; Εξαρτάται ολοκληρωτικά από το πώς νιώθουν οι επενδυτές για τη χώρα. Και μια οικονομία δεν μπορεί να λειτουργεί έτσι».
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
