Πράσινο φως ώστε να ανοίξει η συζήτηση στην Ευρώπη αναφορικά με τα διαρθρωτικά μέτρα και τις αλλαγές που χρειάζονται για να μπει «φρένο» στις αιτίες που προκάλεσαν τη μίνι περιφερειακή ενεργειακή κρίση του περασμένου καλοκαιριού στη ΝΑ Ευρώπη και οδήγησαν σε υψηλές τιμές ρεύματος, άναψε το Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας που ολοκληρώθηκε πριν λίγο σήμερα, Τρίτη 15/10 στο Λουξεμβούργο.

Αν και οι βόρειες χώρες, όπως η Ολλανδία και η Σουηδία έβαλαν «πάγο» στο αίτημα Ελλάδας, Ρουμανίας και Βουλγαρίας να υιοθετηθεί άμεσα σε πανευρωπαϊκό επίπεδο ένας μηχανισμός φορολόγησης των ουρανοκατέβατων κερδών των παραγωγών σε περιόδους κρίσης, η Κομισιόν αποδέχτηκε πως η συζήτηση θα συνεχίσει ανάμεσα στις τρεις χώρες και την Επιτροπή, ώστε αν επαναληφθεί το φαινόμενο της περιφερειακής κρίσης να αντιμετωπιστεί ουσιαστικά.

Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες της «Η», η ελληνική πλευρά έλαβε διαβεβαιώσεις πως στα συμπεράσματα του Συμβουλίου Υπουργών Ενέργειας θα προστεθεί η φράση: 

• The European Council discussed the situation resulting from the persistently high electricity prices in some parts of Europe and invites the Commission to urgently submit proposals addressing this issue.   

Δηλαδή 

• Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συζήτησε την κατάσταση που προκύπτει από τις επίμονα υψηλές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας σε ορισμένα μέρη της Ευρώπης και καλεί την Επιτροπή να υποβάλει επειγόντως προτάσεις για την αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος.

Τέτοιες αποφάσεις για μέτρα αργούν

Αυτό σημαίνει πως θα δούμε άμεσα μέτρα ή αλλαγές στο ευρωπαϊκό μοντέλο ηλεκτρικής ενέργειας; Όχι είναι η απάντηση διότι οι αποφάσεις τέτοιου τύπου στην Ευρώπη συνήθως αργούν εξηγούν Έλληνες αξιωματούχοι, που πάντως δήλωναν πιο αισιόδοξοι στην έξοδο από το Συμβούλιο από ότι στην είσοδο.

Το θέμα άλλωστε παραμένει περίπλοκο με ιδιαίτερες ευαισθησίες και εκτιμάται ως αναμενόμενη η θέση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που επεδίωξε να συμβιβάσει τις θέσεις των τριών κρατών μελών με τα υπόλοιπα και ιδίως τις κυβερνήσεις των κεντρικών και βορείων χωρών της Ε.Ε. που δείχνουν απρόθυμες στη θέσπιση ενός μηχανισμού ανάκτησης υπερκερδών. 

«Αυτό που άνοιξε τα αυτιά των αξιωματούχων ήταν το γεγονός πως μια τέτοια κρίση μπορεί σήμερα να πλήττει την ΝΑ Ευρώπη, αλλά μεθαύριο μπορεί να πλήξει την κεντρική ή την Βόρεια Ευρώπη», σημείωναν με νόημα Έλληνες αξιώματούχοι. 

Ο Έλληνας υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Θόδωρος Σκυλακάκης είπε χαρακτηριστικά πως το καλοκαίρι «οι τιμές ηλεκτρικής ενέργειας για μία μεγαβατώρα έφτασαν να κοστίζουν παραπάνω από τον μέσο όρο του κατώτατου μισθού στην περιοχή. Αν αυτό συνέβαινε στις χώρες σας πώς θα το αντιμετωπίζατε;» επισήμανε απευθυνόμενος στους υπουργούς κυρίως χωρών της Βόρειας και Κεντρικής Ευρώπης, οι οποίοι φέρονται να διαφωνούν με την πρόταση Ελλάδας – Ρουμανίας – Βουλγαρίας για μηχανισμό φορολόγησης των υπερκερδών.  

«Ζήσαμε επί είκοσι πέντε μέρες μια ανωμαλία, μια μεγάλη αποτυχία του συστήματος και μια ετήσια αύξηση 10% των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας, δίχως να έχουν αυξηθεί τα κόστη», είπε ο ίδιος, ζητώντας να υιοθετηθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο ένας μηχανισμός για τα ουρανοκατέβατα κέρδη των παραγωγών, που θα ενεργοποιείται υπό συγκεκριμένους όρους.

Διασυνδέσεις

Σε κάθε περίπτωση, πέρα από τα βραχυπρόθεσμα μέτρα (μηχανισμός φορολόγησης υπερκερδών), οι ευρωπαίοι αξιωματούχοι κατάφεραν να συμφωνήσουν πως: 

• Υπάρχει πρόβλημα με τις διασυνδέσεις στην Ευρώπη και απαιτούνται περισσότερες επενδύσεις για διασυνδέσεις ώστε να επιτευχθεί η ενιαία αγορά ηλεκτρισμού και μακροχρόνια να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της ΝΑ Ευρώπης. Αυτό όμως απαιτεί 6 - 10 χρόνια κι αν επαναληφθεί η κρίση τον ερχόμενο μήνα τι θα γίνει, διερωτήθη ο Έλληνας ΥΠΕΝ.  
• Βραχυχρόνια, υπάρχει ανάγκη να μπει στο μικροσκόπιο η καλύτερη χρήση των διασυνδέσεων και ο καλύτερος συντονισμός άλλων θεμάτων όπως οι συντηρήσεις, ώστε να αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά τέτοιες περιφερειακές κρίσεις εφόσον αυτές επανεμφανιστούν (είναι εμφανές πως στην πρόσφατη κρίση δεν αξιοποιήθηκαν πλήρως οι διασυνδέσεις λένε Έλληνες αξιωματούχοι) αλλά και να γίνουν πιο παραγωγικές οι υπάρχουσες διασυνδέσεις ώστε να μεταφέρουν περισσότερη ενέργεια όταν απαιτείται. 

Και το μεγάλο ζητούμενο είναι βέβαια τι θα συμβαίνει όταν αυξάνεται σημαντικά το κόστος ενέργειας, ώστε να μην το πληρώνουν οι καταναλωτές, επειδή αποκόπτεται η Αν. Ευρώπη από την κεντρική και Δυτική και έχουμε υψηλές τιμές σε μια μόνο περιοχή. «Η σημερινή δομή της αγοράς δεν μας επιτρέπει να παρέμβουμε αποτελεσματικά», αναφέρει Έλληνας αξιωματούχος. 

Από την πλευρά του, ο Έλληνας ΥΠΕΝ Θ. Σκυλακάκης εξήγησε μέσα στο Συμβούλιο πως η πρόσφατη μίνι - κρίση δεν συνέβη λόγω κόστους «αλλά από ένα συνδυασμό αύξησης της ζήτησης, καύσωνα, λιγοστών υδροηλεκτρικών, απορρόφησης επιπλέον ενέργειας από την Ουκρανία (1 GW) και κυρίως λόγω του decoupling και τις τεράστιες διαφορές ανάμεσα στις δικές μας αγορές και το υπόλοιπο της Ευρώπης». 

Η ανακοίνωση του υπουργείου Περιβάλλοντος

Ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Θόδωρος Σκυλακάκης, συμμετείχε μαζί με την Υφυπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κυρία Αλεξάνδρα Σδούκου, και τον επικεφαλής σύμβουλο ενέργειας στο Γραφείο του Πρωθυπουργού, κ. Νίκο Τσάφο, στο Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας, που πραγματοποιήθηκε σήμερα (15/10) στο Λουξεμβούργο.

Το Συμβούλιο επικεντρώθηκε σε δύο θεματικές: στη συμβολή του ενεργειακού τομέα στην ανταγωνιστικότητα της ΕΕ υπό το πρίσμα της σχετικής Έκθεσης Draghi και στην ακραία απόκλιση των τιμών της αγοράς χονδρικής της ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ Δυτικής/Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης.

Ειδικότερα, στο Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας διεξήχθη μία εκτεταμένη συζήτηση για το ζήτημα των υψηλών τιμών ενέργειας κατά τη διάρκεια του περυσινού καλοκαιριού στη ΝΑ Ευρώπη, το οποίο έθεσαν η Ελλάδα, η Βουλγαρία και η Ρουμανία, με κοινή επιστολή των Υπουργών Ενέργειας προς την Επίτροπο Ενέργειας, κυρία Kadri Simson.

Όλα τα κράτη-μέλη συμφώνησαν για την ανάγκη ενίσχυσης των διασυνδέσεων στην Ευρώπη αν και αναγνωρίστηκε ότι αυτό απαιτεί προσπάθεια αρκετών ετών για να ολοκληρωθεί.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, από πλευράς της, ανέδειξε την ανάγκη λήψης άμεσων μέτρων για την αύξηση της μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας στην περιοχή της ΝΑ Ευρώπης μέσω της βέλτιστης αξιοποίησης των υφιστάμενων υποδομών, αλλά και του συντονισμού άλλων διαδικασιών (π.χ. εργασίες τακτικής συντήρησης των υποδομών), ώστε να μην δημιουργούνται συνθήκες που ενθαρρύνουν αυξήσεις τιμών σε περιόδους υπερβάλλουσας ζήτησης.

Εκφράστηκε η βούληση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να εργαστεί μαζί με τα τρία κράτη – μέλη που έθεσαν το ζήτημα για να βρεθούν τρόποι άμεσης αντίδρασης σε περίπτωση που επαναληφθούν τέτοια ακραία γεγονότα.

Η Ελλάδα μαζί με τα άλλα κράτη-μέλη θα συνεχίσει, στη βάση αυτής της προσπάθειας που ξεκίνησε ο Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, με επιστολή του στην Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, να επιμένει σε σχετικές πρωτοβουλίες προς όφελος των καταναλωτών και των επιχειρήσεων.

Η επιστολή Ελλάδας - Ρουμανίας - Βουλγαρίας

Οι Υπουργοί Ενέργειας της Ελλάδας, της Ρουμανίας και της Βουλγαρίας έστειλαν πρόσφατα επιστολή στην Κομισιόν ζητώντας τη λήψη μέτρων για την αντιμετώπιση της απότομης ανόδου των τιμών στις χονδρεμπορικές αγορές της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, που παρατηρήθηκε το περασμένο καλοκαίρι, εξαιτίας εξωγενών παραγόντων.

Ήταν η δεύτερη σχετική επιστολή της χώρας μας, μετά την επιστολή Μητσοτάκη στην Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. 

Ειδικότερα, με πρωτοβουλία του Έλληνα Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Θόδωρου Σκυλακάκη, απεστάλη (27/9) σχετική, κοινή επιστολή, προς την Επίτροπο Ενέργειας της ΕΕ, κυρία Kadri Simson, η οποία συνυπογράφεται από τον Υπουργό Ενέργειας της Ρουμανίας, κ. Sebastian - Ioan Burduja και τον Υπουργό Ενέργειας της Βουλγαρίας, κ. Vladimir Malinov.

Στο πλαίσιο της επιστολής, οι τρεις Υπουργοί επισημαίνουν πως η αστάθεια των τιμών στη Νοτιοανατολική Ευρώπη έχει ασκήσει σημαντική πίεση στις οικονομίες των χωρών, απειλώντας τόσο την ενεργειακή ασφάλεια όσο και τη σταθερότητα της αγοράς σε ολόκληρη την περιοχή.

Στα βασικά ζητήματα που θίγουν συμπεριλαμβάνονται:

• H ανεπάρκεια χωρητικότητας διασυνδέσεων: Η έλλειψη διασυνοριακών διασυνδέσεων εμποδίζει τις αποδοτικές ροές ηλεκτρικής ενέργειας στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης σε κρίσιμες περιόδους, επιδεινώνοντας τις αυξήσεις των τιμών, ειδικά κατά τις βραδινές ώρες αιχμής, όταν μειώνεται η παραγωγή Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Η ανάπτυξη αυτών των συνδέσμων διασύνδεσης που λείπουν, είναι ζωτικής σημασίας για την άμβλυνση της συμφόρησης και τη σύγκλιση των διασυνοριακών τιμών.
• O κατακερματισμός των αγορών ενέργειας: Η περιορισμένη ενοποίηση των περιφερειακών αγορών ηλεκτρικής ενέργειας με το ευρύτερο σύστημα της ΕΕ έχει οδηγήσει σε σημαντικές αποκλίσεις τιμών, με ανισότητες που συχνά υπερβαίνουν τα 50-100 ευρώ/MWh. Για να αποκατασταθεί η συνοχή της αγοράς και να βελτιωθεί η σταθερότητα των τιμών, είναι απαραίτητο να επιταχυνθούν οι επενδύσεις σε υποδομές και να ενοποιηθούν οι αγορές μας πιο στενά με την αγορά της ΕΕ.
• H μειωμένη ευέλικτη δυναμικότητα παραγωγής: Η διαθεσιμότητα ευέλικτων πηγών παραγωγής, ιδιαίτερα υδροηλεκτρικής ενέργειας, έχει περιοριστεί λόγω παρατεταμένων ξηρασιών, οδηγώντας σε μεγαλύτερη εξάρτηση από μονάδες που λειτουργούν με άνθρακα και φυσικό αέριο. Αυτή η κατάσταση υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη για επενδύσεις σε ευέλικτες και καθαρές δυνατότητες παραγωγής.
• Oι γεωπολιτικοί παράγοντες και η ασφάλεια εφοδιασμού: Η αντιστροφή των παραδοσιακών ροών ηλεκτρικής ενέργειας λόγω της μετατροπής της Ουκρανίας σε καθαρό εισαγωγέα από την περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης πιέζει περαιτέρω το σύστημα, ανεβάζοντας τις τιμές.

Προτεινόμενα μέτρα για την αντιμετώπιση της κατάστασης

Δεδομένων αυτών των προκλήσεων, στην επιστολή τονίζεται η αναγκαιότητα λήψης των εξής μέτρων για την αντιμετώπιση της κατάστασης:

• Βραχυπρόθεσμα μέτρα: Θα πρέπει να εξεταστούν άμεσα μέτρα, όπως η φορολόγηση των υπερεσόδων των παραγωγών και των εμπόρων ηλεκτρικής ενέργειας. Τα έσοδα που προκύπτουν από τη φορολόγηση αυτή θα μπορούσαν να αναδιανεμηθούν για να μετριαστεί η επιβάρυνση των καταναλωτών και να σταθεροποιηθεί η αγορά βραχυπρόθεσμα.

Επίσης, θα πρέπει να ενισχυθεί η συνεργασία μεταξύ των εθνικών ρυθμιστικών αρχών για την παρακολούθηση της αγοράς.

• Μακροπρόθεσμα μέτρα: Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να δώσει προτεραιότητα στην ανάπτυξη βασικής υποδομής διασύνδεσης στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Υπό αυτό το πρίσμα, τα βασικά αιτήματα των τριών χωρών για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνοψίζονται ως εξής στην κοινή επιστολή:

• Προτεραιότητα στην ανάπτυξη δικτύων διασύνδεσης στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, για να καλυφθεί το χάσμα υποδομής που απομονώνει την περιοχή από την ευρύτερη αγορά της ΕΕ.
• Ενίσχυση της διασυνοριακής χωρητικότητας των διασυνδέσεων, με σκοπό την σύγκλιση των τιμών στην ενιαία αγορά, ιδίως κατά τις περιόδους αιχμής της ζήτησης.
• Εφαρμογή βραχυπρόθεσμων χρηματοδοτικών μέτρων, όπως η φορολόγηση των «ουρανοκατέβατων» κερδών των παραγωγών για τη σταθεροποίηση της αγοράς και την ανακούφιση των καταναλωτών.
• Ενίσχυση της σύζευξης της αγοράς και της περιφερειακής συνεργασίας για την προώθηση της εναρμόνισης των τιμών και τη βελτίωση της ενεργειακής ασφάλειας σε ολόκληρη τη Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Τονίζεται ότι η επιστολή προς την Επίτροπο Ενέργειας της ΕΕ συνοδεύεται από ένα κοινό τεχνικό υπόμνημα που αναπτύχθηκε από τις τρεις χώρες, σε συνδυασμό με ένα σημείωμα από τους αντίστοιχους Διαχειριστές Συστημάτων Μεταφοράς, το οποίο περιγράφει τους κύριους παράγοντες που έχουν οδηγήσει στην αύξηση των τιμών.

Πεποίθηση των τριών χωρών είναι ότι η συντονισμένη δράση, σε επίπεδο ΕΕ, είναι απαραίτητη για την αντιμετώπιση των προκλήσεων και τη διασφάλιση της ανθεκτικότητας της αγοράς ενέργειας στην περιοχή.

Η Ελλάδα, η Ρουμανία και η  Βουλγαρία δεσμεύονται να συνεργάζονται στενά με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την εφαρμογή αυτών των κρίσιμων μέτρων και την προώθηση ενός πιο ασφαλούς, αποδοτικού και προσιτού, ενεργειακού μέλλοντος.

Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!