O Μπέρνι Μέιντοφ, ίσως ο πιο γνωστός χρηματιστής της Wall Street, απέκτησε παγκόσμια φήμη από το σχήμα Πόντσι, τη μεγαλύτερη χρηματιστηριακή απάτη στην ιστορία για την οποία καταδικάστηκε σε κάθειρξη 150 ετών.
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Ο Μπέρνι Μέιντοφ ξεκίνησε τη χρηματιστηριακή του καριέρα ως μικροεπενδυτής, εμπορευόμενος νανομετοχές χαμηλής κεφαλαιοποίησης κάτω του 1 δολαρίου. Γρήγορα, το επιχειρηματικό του δαιμόνιο τον οδήγησε να ιδρύσει τη δική του χρηματιστηριακή εταιρεία Bernard L. Madoff Investment Securities LLC, η οποία έγινε πολύ σύντομα μία από τις μεγαλύτερες στη διαχείριση των μικρομετοχών.
Μέσα σε μια 20ετία, όπως μεταδίδει το corporatefinanceinstitute.com, είχε γίνει ένας από τους πιο γνωστούς κι επιτυχημένους χρηματιστές όλων των εποχών, αναπτύσσοντας μαζί με τον αδελφό του Πίτερ, ένα λογισμικό διαπραγμάτευσης μετοχών το οποίο μάλιστα υιοθέτησε και δημιουργήθηκε το χρηματιστήριο εταιριών υψηλής τεχνολογίας NASDAQ. Πλέον, ήταν προδιαγεγραμμένο πως το 1990, ο Μέιντοφ θα γινόταν πρόεδρός του, αποκτώντας παγκόσμιο χρηματιστηριακό κύρος.
Το κύρος του ήταν τόσο μεγάλο στον κόσμο της Wall Street, που ο Μπέρνι Μέιντοφ κατέλαβε και τη θέση του προέδρου του διευθυντικού συμβουλίου του National Association of Securities Dealers (NASD), μιας ιδιωτικής ρυθμιστικής εταιρείας για τη βιομηχανία κινητών αξιών. Αντίστοιχες θέσεις κύρους κατέλαβε και ο αδελφός του Πίτερ.
Εν τω μεταξύ, μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1990, η εταιρεία του Μέιντοφ επεξεργάστηκε το 10 με 15% όλων των εντολών και μετοχών διαπραγμάτευσης στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης.
Την ίδια ώρα, ο Μέιντοφ ήταν εξέχον μέλος της νοεϋορκέζικης εβραϊκής κοινότητας με έντονη φιλανθρωπική δραστηριότητα, όπως επίσης κι ένας από τους μεγαλύτερους χρηματοδότες των υποψηφίων των Δημοκρατικών.
Ο Μέιντοφ, το σχήμα Πόντσι και οι πυραμίδες
Ωστόσο, όλα αποδείχθηκαν μια φούσκα που έσκασε το 2008 μετά την αποκάλυψη μεγάλης χρηματιστηριακής απάτης καλυμμένης από το λεγόμενο σχήμα Πόντσι.
Για την ιστορία, ο όρος «Σχήμα Πόντσι» αναφέρεται σε οποιαδήποτε χρηματική απάτη στηρίζεται σε «πυραμίδα» επενδυτών. Η πυραμίδα επενδυτών αποτελεί ένα παράνομο επενδυτικό σχήμα που περιλαμβάνει την πληρωμή απόδοσης σε επενδυτές από τα χρήματα που πληρώνονται από μεταγενέστερους επενδυτές, αντί από τα καθαρά κέρδη που συγκεντρώνονται από πραγματικές πωλήσεις.
Συγκεκριμένα, εικονικές επιχειρήσεις λειτουργούν ως φενάκη του εκάστοτε απατεώνα που διαχειρίζεται την απάτη χρησιμοποιώντας τα κεφάλαια νέων επενδυτών για να καλύψει τα κενά που αφήνει πίσω της η υπεξαίρεση χρημάτων από τους παλαιότερους επενδυτές. Ο στόχος της οποίας εικονικής επιχείρησης ή ατόμου είναι να πείσει κάποιους ανθρώπους να επενδύσουν σε κάτι, ενδεχομένως και μη διευκρινίσιμο προϊόν, με την υπόσχεση εγγυημένης απόδοσης. Σε αυτές τις περιπτώσεις το κίνητρο επένδυσης αφορά υψηλά επιτόκια και κατ' επέκταση η αποπληρωμή των επενδυτών δημιουργεί δικλείδες επενδυτικής ασφαλείας για υποψηφίους επενδυτές που συρρέουν να επενδύσουν. Όπως γίνεται σαφές η ανατροφοδότηση της πυραμίδας - συστήματος απαιτεί όλο και περισσότερους επενδυτές πράγμα που αποδεικνύει μελλοντικά τη βραχυβιότητα της διαδικασίας αυτής και του όλου σχεδίου. Μπορεί να συνεχίζεται θεωρητικά επ' άπειρον ή έστω για όσο καιρό εισρέουν νέα κεφάλαια. Το είδος αυτής της απάτης πήρε «τιμητικά» το όνομα του πρώτου διδάξαντος, του Ιταλού μετανάστη στις ΗΠΑ Τσαρλς Πόντσι.
Θύματα του Μέιντοφ διάσημοι Χολιγουντιανοί αστέρες
Μεταξύ των θυμάτων του δισεκατομμυριούχου Μέιντοφ συγκαταλέγονται μερικές από τις φιλανθρωπικές οργανώσεις που ο ίδιος είχε τη φήμη πως ευεργετούσε, αλλά και διάσημους καλλιτέχνες, όπως ο Στίβεν Σπίλμπεργκ, ο Ερικ Ροτ, ο Κέβιν Μπέικον και ο Τζον Μάλκοβιτς. Μάλιστα, ο τελευταίος είχε προσφύγει και στη Δικαιοσύνη διεκδίκησε χωρίς επιτυχία 2,5 εκατομμύρια δολάρια. Ο Μέιντοφ έγινε ζάμπλουτος παίρνοντας λεφτά επενδυτών, με την υπόσχεση υψηλών κερδών από τις επενδύσεις τους. Ωστόσο, όταν οι επενδυτές ζήτησαν τα λεφτά τους, δεν πήραν πεντάρα τσακιστή γιατί πολύ απλά ο Μέιντοφ τα
«επένδυε» στον προσωπικό του λογαριασμό στην Τράπεζα Τσέιζ του Μανχάταν. Την ίδια ώρα, κατάφερνε νακερδίζει χρόνο, πλήρωνε τους πρώτους επενδυτές με τα λεφτά των επόμενων.
Όλα κατέρρευσαν το 2008, όταν ένας τεράστιος αριθμός επενδυτών λόγω της κρίσης χρειάστηκε ρευστό και ζήτησε τα μετρητά των επενδύσεών του. Το ποσό υπολογιζόταν σε 7 δισ. δολάρια. Ο Μέιντοφ δεν είχε το ποσό. Μπορούσε να συγκεντρώσει μόλις μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια.
Και τότε ήταν που άνοιξαν τα στόματα. Πρώην υπάλληλοι του Μέιντοφ άρχισαν να μιλάνε και υπολόγισαν πως ο Αμερικανοεβραίος δαιμόνιος επιχειρηματίας ήταν ένας δαιμόνιος απατεώνας από τις αρχές του 1970. Ωστόσο ο ίδιος, όταν τον Μάρτιο του 2009 παραδέχθηκε την ενοχή του, υποστήριξε ότι τα θεμέλια της παράνομης πυραμίδας του μπήκαν στις αρχές του 1990. Μέχρι σήμερα, η αμερικανική Δικαιοσύνη δεν έχει καταλήξει στη χρονολογία της έναρξης εργασιών της χρηματιστηριακής απάτης, αλλά την υπολογίζει κάπου ανάμεσα το 1970 και το 1990.
Πάντως, παραμένει εντυπωσιακό στα χρηματιστηριακά χρονικά, ότι ο Μέιντοφ κατάφερε να κρατήσει τη πυραμίδα του μυστική για τόσα πολλά χρόνια, ακόμη κι αν αυτή ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Πάντως, όπως αναφέρει το corporatefinanceinstitute.com, οι πρώτες καταγγελίες μεμονωμένων επενδυτών κατά του Μάντοφ χρονολογούνται από το 1992. Ωστόσο, τότε η Αμερικανική Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς δεν κατάφερε να στοιχειοθετήσει καμία κατηγορία.
Μάλιστα, πολλές εταιρείες που δραστηριοποιούνταν στη Wall Street αρνιόνταν πεισματικά να συνεργαστούν μαζί του. Παρόλα αυτά, δεν εμπόδισαν τον Μέιντοφ από το να συνεχίσει το σχήμα Πόντσι, για τουλάχιστον δύο δεκαετίες.
Τελικά, ο Μπέρνι Μέιντοφ συνελήφθη τον Δεκέμβριο του 2008 από το FBI στο γραφείο του στη Νέα Υόρκη. Το 2009, αφότου παραδέχθηκε την ενοχή του, καταδικάστηκε σε κάθειρξη 150 ετών σε ομοσπονδιακή φυλακή, ενώ ο αδελφός του Πίτερ σε 10 χρόνια. Επίσης, υποχρεώθηκε να καταβάλει σχεδόν 200 δισεκατομμύρια αποζημίωση. Ωστόσο, η χρηματική ποινή αποδείχθηκε άνευ αντικρίσματος, καθώς τα περιουσιακά στοιχεία του Μέιντοφ δεν έφταναν εκείνο το ποσό. Εντέλει, η αμερικανική κυβέρνηση του προσέφερε ως συμφωνία τη δυνατότητα να καταβάλει 700 εκατομμύρια στους εξαπατημένους επενδυτές, ποσό πολύ κατώτερο των χρεών.
