Ασφαλιστικές εταιρείες στην Ελλάδα: Μια ιστορική αναδρομή της αγοράς

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ 18.03.21 19:11

Η ελληνική ασφαλιστική αγορά έχει μία μεγάλη ιστορία που ξεκινάει από τα μισά του 19ου αιώνα. Σε οικονομικό επίπεδο, η ιστορία της ελληνικής ασφαλιστικής αγοράς μπορεί να χωριστεί τα τελευταία 50 χρόνια σε συγκεκριμένες περιόδους.

Το 1970 γίνεται υποχρεωτική με νόμο η ασφάλιση αυτοκινήτου. Αυτό δίνει μεγάλη ώθηση στον ασφαλιστικό κλάδο και αυξάνονται οι ασφαλιστικές εταιρείες ξεπερνώντας τις 160.
Από την δεκαετία του '80 αρχίζουν να μεγεθύνονται οι ασφαλίσεις υγείας αλλά και τα επενδυτικά-ασφαλιστικά προϊόντα.
Την δεκαετία '90 αυξάνονται θεαματικά οι ξένες πολυεθνικές στην Ελλάδα που βλέπουν ότι υπάρχουν μεγάλες προοπτικές ανάπτυξης.
Η δεκαετία του 2000, η ελληνική ασφαλιστική αγορά (ελληνικές και ξένες εταιρείες) έχουν φτάσει στο απόγειο της παραγωγής τους και της κερδοφορίας τους.
Η επόμενη δεκαετία της κρίσης , από το 2010 μέχρι και το 2018 ουσιαστικά, η ελληνική ασφαλιστική αγορά δοκιμάστηκε από τα προβλήματα της ευρύτερης οικονομίας και είδε την ασφαλιστική παραγωγή να μειώνεται.
Από το 2018 και έπειτα, η ασφαλιστική αγορά ξεκίνησε μία ανοδική νέα πορεία η οποία «φρενάρισε» πέρυσι (2020) λόγω της πανδημίας και τα προβλήματα που αυτή δημιούργησε. Όμως η ασφαλιστική αγορά και το 2020 φαίνεται ότι έδειξε αντοχές και κατάφερε να έχει μικρές απώλειες και μάλλον ανατρέψιμες εάν και όταν επιστρέψει η χώρα σε μία κανονικότητα.

Ο αριθμός των ασφαλιστικών εταιρειών και τα είδη των ασφαλίσεων

Οι ασφαλιστικές εταιρείες στην Ελλάδα (ελληνικές και ξένες θυγατρικές ή καταστήματα) ανέρχονται σε 65 ενώ οι Εταιρείες Παροχής Υπηρεσιών (ΕΠΥ) που είναι αντιπροσωπίες με έδρες στο εξωτερικό και δεν υποχρεούνται να διατηρούν αποθέματα στην Ελλάδα, ξεπερνούν τις 100. Θα πρέπει να επισημάνουμε ότι οι ασφαλίσεις χωρίζονται σε Ασφαλίσεις Ζωής (περιλαμβάνουν κυρίως κλασσικά προϊόντα ζωής, σύνταξη, ομαδικές ασφαλίσεις σύνταξης και ασφαλιστικά προϊόντα με επένδυση) και Γενικές Ασφαλίσεις ή Ασφαλίσεις κατά ζημιών που περιλαμβάνουν ασφαλίσεις αυτοκινήτου (υποχρεωτικές εκ του νόμου), ασφαλίσεις περιουσίας, ασφαλίσεις επιχειρήσεων, αστικές ευθύνες , φυσικές καταστροφές

Στο τέλος του 2020, από τις 65 εταιρείες οι 51 ασφαλιστικές συγκεντρώνουν το 95% περίπου της παραγωγής ασφαλίστρων κατά Ζημιών (αυτοκίνητο, πυρός, περιουσίας κά) και το σύνολο σχεδόν της παραγωγής ασφαλίσεων Ζωής (κλασσικά προϊόντα ζωής, συνταξιοδοτικά, επενδυτικά).

Η εικόνα της ασφαλιστικής αγοράς το 2019 μέσα από την ανάλυση της KPMG

Σύμφωνα με το Φίλιππο Κάσσο, Γενικό Διευθυντή στο Τμήμα Ελέγχου της KPMG το 2019 «παρατηρείται σταθερή και συνεχής αύξηση της ασφαλίστρων από το 2015 καθώς και ικανοποιητική κερδοφορία. Ο δείκτης φερεγγυότητας ο οποίος αυξήθηκε κατά 3% προσεγγίζοντας το επίπεδο του 179% , καθώς και το ύψος των Ιδίων Κεφαλαίων, που ισούται περίπου με το ύψος της παραγωγής (Ευρώ 4 δις,) αναδεικνύει ασφάλεια κεφαλαίων που παρέχεται από τις ελληνικές επιχειρήσεις. Η κεφαλαιακή επάρκεια αυτή αποτελεί παράγοντα ασφάλειας από τις βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις της τρέχουσας περιόδου από τον Covid-19.»

Αντεξε την κρίση του 2020 και την πανδημία

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ενωσης Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος (ΕΑΕΕ) το 2020 – το έτος της πανδημίας και της οικονομικής κρίσης- η συνολική παραγωγή διαμορφώθηκε στα 3,924 δισ. Ευρώ μειωμένη κατά -3,7% σε σχέση με την παραγωγή του 2019. Η παραγωγή αυτή προήλθε από τις ασφαλίσεις Ζωής που διαμορφώθηκαν στα 1,818 δισ. Ευρώ με υποχώρηση -8% και τις ασφαλίσεις κατά Ζημιών που διαμορφώθηκε στα 2,105 δισ. Ευρώ με οριακή αύξηση -3,7%. Κύριο χαρακτηριστικό του 2020 είναι η μεγάλη αύξηση (55,3%) παραγωγής στα ασφαλιστικά προϊόντα (unit linked) που ήταν συνδεδεμένα με επενδύσεις σε χρηματιστήρια μετοχών ή με ομόλογα στον κλάδο Ζωής. Στον κλάδος ασφαλίσεων κατά ζημιών (Γενικών Ασφαλίσεων), οι ασφαλίσεις αυτοκινήτου (είναι ο μεγαλύτερος κλάδος ασφαλίσεων λόγω και της υποχρεωτικότητας τους) διαμορφώθηκαν στα 707,4 εκατ. Ευρώ με μικρή υποχώρηση -5,7%. Η μικρή πτώση θεωρείται επιτυχία σε μία χρονιά με 2 μεγάλα lockdowns και με υποχωρήσεις τιμολογίων (Μάρτιο-Απρίλιο και Σεπτέμβριο-Οκτώβριο).

Τα χαρακτηριστικά της ελληνικής ασφαλιστικής αγοράς

Η κατανομή στις γενικές ασφαλίσεις έχει διαφοροποιηθεί με την κάλυψη της αστικής ευθύνης που αφορά και την υποχρεωτική κάλυψη να υποχωρεί σε βαρύτητα έναντι των λοιπών καλύψεων αυτοκινήτου και λοιπών κλάδων. Το οξύμωρο είναι ότι η ασφαλιστική συνείδηση των Ελλήνων καταναλωτών σχετικά με την κάλυψη – προστασία από την κλιματική αλλαγή και τα ακραία φυσικά φαινόμενα στις περισσότερες περιπτώσεις περιορίζεται στο αυτοκίνητό τους αφήνοντας εκτός την λοιπή περιουσία

Η συσχέτιση μεταξύ ΑΕΠ και παραγωγής ασφάλιστρων είναι υψηλή. Από το καταστροφικό 2015 ως το 2018, τα ασφάλιστρα πλέον δείχνουν να ακολουθούν τη δυναμική της θετικής μεταβολής του ΑΕΠ, ενώ όπως δείχνουν όλα τα στοιχεία καταγράφθηκε περαιτέρω σημαντική ανάκαμψη στο 2019.
Σε επίπεδο κερδοφορίας, παρόλο τη συνεχιζόμενη επίτευξη κερδών σε ικανοποιητικά επίπεδα, εμφανής είναι η μείωση των ιδίων κεφαλαίων των εταιρειών κατά 7%. Η συνολική κερδοφορία αν και διατηρείται στα υψηλά επίπεδα των Ευρώ 15 εκατ. με αυξητικές τάσεις σε σχέση με την προηγούμενη χρήση (Ευρώ 13 εκατ.)
Το ύψος των ιδίων κεφαλαίων στο σύνολο της αγοράς που ανέρχεται στα Ευρώ 4 δις περίπου, όσο και το ύψος των ασφαλίστρων, καταδεικνύει ότι οι εταιρείες διαθέτουν πλεονάζοντα κεφάλαια τα οποία εάν δεν αξιοποιηθούν για την κάλυψη νέων κινδύνων και την αύξηση της παραγωγής, αναμένεται να επιστραφούν στους επενδυτές διατηρώντας τους δείκτες φερεγγυότητας στα μέσα μακροχρόνια επίπεδα ασφάλειας μεταξύ 130% και 150%.
Στη σύνθεση Ενεργητικού και Επενδύσεων με το 90% περίπου να διατηρείται κυρίως σε ομολογιακά χαρτοφυλάκια, Unit linked για λογαριασμό ασφαλισμένων και λοιπά υψηλής ποιότητας επενδυτικά προϊόντα.
Τα καθαρά αποτελέσματα εκμετάλλευσης για τις γενικές ασφαλίσεις ανήλθαν σε 36% επί των σχετικών ασφαλίστρων, και παρέμειναν κοντά στον μέσο όρο των τελευταίων ετών (37%), ενώ στις ασφαλίσεις ζωής παρατηρήθηκε αύξηση στο 20%, η οποία ωστόσο οφείλεται σε έκτακτα κέρδη – όπου με κατάλληλη προσαρμογή ανέρχεται στο 12% πολύ κοντά επίσης στο διαχρονικό μέσο όρο του 13%.
Στα στατιστικά στοιχεία ανά υπάλληλο παρατηρούμε συνεχή αύξηση του μέσου αριθμού υπαλλήλων για τρία συνεχή έτη μετά το 2015 ως αποτέλεσμα των αυξημένων αναγκών από το νέο εποπτικό πλαίσιο της Φερεγγυότητας ΙΙ και τις λοιπές κανονιστικές απαιτήσεις που αυξάνουν τις ανάγκες των επιχειρήσεων σε εξειδικευμένο - κυρίως - προσωπικό, συμπιέζοντας ωστόσο την κερδοφορία.
Οι προμήθειες διαμεσολάβησης στον κλάδο αυτοκινήτου έχουν συνεχή ανοδική τάση με αύξηση κατά μια μονάδα κάθε έτος σε διάστημα πενταετίας και ανέρχονται πλέον στο 20% επί συνολικών εσόδων (ασφάλιστρα και δικαίωμα)
Οι αποδόσεις επενδύσεων στο 2.1% ακολουθούν την γενική πτωτική πορεία των επιτοκίων που επικρατεί σε όλη την Ευρώπη
Τα τροχαία ατυχήματα συνέχισαν το 2018 την πτωτική τους πορεία τόσο σε αριθμό θανατηφόρων (-5%) όσο και συνολικά (-1%), καθορίζοντας τη συχνότητα των ατυχημάτων σωματικών βλαβών σε χαμηλότερα επίπεδα με 130 ατυχήματα ανά 100 χιλιάδες ατυχήματα
Χωρίς ιδιαίτερες μεταβολές και στους δείκτες Φερεγγυότητας ΙΙ, με οριακή αύξηση κατά 3% στο σύνολο των εταιρειών του δείγματος προσεγγίζοντας το επίπεδο του 179% που αναδεικνύει ασφάλεια κεφαλαίων που παρέχουν οι ελληνικές επιχειρήσεις

2020: Η πανδημία αγγίζει και την ιδιωτική ασφάλιση

Η ζήτηση για ιδιωτική ασφάλιση αυτή την περίοδο έχει ορισμένα βασικά χαρακτηριστικά

ο έντονος τιμολογιακός ανταγωνισμός που επικρατεί στον κλάδο αστικής ευθύνης αυτοκινήτου,
η αύξηση των ασφαλίστρων στον κλάδο υγείας λόγω αύξησης των ιατρικών αποζημιώσεων
η προσφορά επενδυτικών-ασφαλιστικών προϊόντων (unit linked) για την αντιμετώπιση των χαμηλών αποδόσεων των ομολόγων και των τοκοφόρων προϊόντων.
αναζήτηση τρόπων συμμετοχής με το Κράτος (μορφή ΣΔΙΤ) σε καλύψεις καταστροφών από φυσικά φαινόμενα (σεισμούς, πυρκαγιές, πλημμύρες).

Εναρξη του 2021 με πολλές εταιρικές εξελίξεις

Η ελληνική ασφαλιστική αγορά ξεκίνησε πολύ δυναμικά το 2021. Μία χρονιά έντονων μεταβολών σε ότι αφορά τις ασφαλιστικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα. Ήδη ο Ιανουάριος 2021 έχει ξεκινήσει με 3 σημαντικές εξελίξεις.

Η χρονιά ξεκίνησε με την ανακοίνωση της εξαγοράς της AXA Ελλάδας από την Generali Ελλάδας και την συμφωνία συνεργασίας της τελευταίας με τον όμιλο της Alpha Bank. Μία εξαγορά που γίνεται μεταξύ δύο πολυεθνικών εταιρειών και αλλάζει τα μερίδια αγοράς μεγεθύνοντας την παρουσία της Generali.
Η δεύτερη σημαντική εξέλιξη είναι η είσοδος της ασφαλιστικής εταιρείας INTERLIFE στο ελληνικό χρηματιστήριο. Η αίτηση της εγκρίθηκε και από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και από το Ελληνικό Χρηματιστήριο και πλέον η μετοχή της Interlife θα διαπραγματεύεται από τις 26/1 στο ελληνικό χρηματιστήριο παράλληλα με το Χρηματιστήριο Κύπρου στο οποίο είναι εισηγμένη.
Μέσα στο επόμενο διάστημα αναμένεται και η απόφαση της Εθνικής Τράπεζας για την πώληση της θυγατρικής της Εθνικής Ασφαλιστικής. Οι συνομιλίες με τον όμιλο CVC συνεχίζονται για να εξασφαλιστεί καλύτερο τίμημα απ' αυτό που έχει διαρρεύσει. Αν δεν επιτευχθεί συμφωνία τότε η ΕΤΕ έχει την δυνατότητα να προχωρήσει σε δημόσιο προσφορά (IPO) με στόχο να αντλήσει περισσότερα κεφάλαια, (ξανα)βάζοντας την Εθνική Ασφαλιστική στο χρηματιστήριο.

Για πολλά στελέχη της ασφαλιστικής αγοράς , η πανδημία μπορεί να λειτουργήσει ως μετασχηματιστής και καταλύτης για την ελληνική ασφαλιστική αγορά καθώς αναμένονται ακόμη περισσότερες αλλαγές τόσο στον τρόπο λειτουργίας των ασφαλιστικών εταιρειών όσο και στις διαμορφώσεις νέων συνεργασιών μεταξύ διαμεσολάβησης.

Ανοδος παραγωγής τον Ιανουάριο 2021 με σημαντική αύξηση στα Unit Linked προϊόντα

Ανάκαμψη της ασφαλιστικής αγοράς (αύξηση παραγωγής 8,2% στα 380 εκατ. Ευρώ περίπου, αλλά με 'υποσημειώσεις΄ δείχνουν τα στοιχεία που έβγαλε η Ένωση Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος για τον Ιανουάριο 2021. Ο πρώτος μήνας του χρόνου χαρακτηρίζεται από την πολύ μεγάλη άνοδο των unit linked προϊόντων (ασφαλίσεων με επενδύσεις) κατά 65,2% γεγονός που ανέβασε τον κλάδο Ζωής κατά 22% στα 188 εκατ. Ευρώ και το δεύτερο χαρακτηριστικό του Ιανουαρίου είναι ότι συνεχίζεται η μείωση της παραγωγής αυτοκινήτου κατά (-8,5%) τον Ιανουάριο γεγονός που συμπαρασύρει τις ασφαλίσεις κατά Ζημιών σε συνολική υποχώρηση κατά -2,9% στα 193,7 εκατ. Ευρώ.

Tράπεζα της Ελλάδας: Η εικόνα της ασφαλιστικής αγοράς στο τέλος του 2020

Η Τράπεζα της Ελλάδας ως επόπτης έδωσε τον Φεβρουάριο την εικόνα του ενεργητικού και του παθητικού των ασφαλιστικών εταιρειών που εποπτεύει στην Ελλάδα. Στα τελευταία στοιχεία (4ο τρίμηνο 2020) φαίνεται ότι οι ασφαλιστικές αύξησαν το ενεργητικό τους σε ομόλογα 12,55 δισ. ευρώ και σε καταθέσεις.

Η συνολική αξία του ενεργητικού των ασφαλιστικών επιχειρήσεων αυξήθηκε σε 19.965 εκατ. ευρώ στο τέλος του δ΄ τριμήνου του 2020, έναντι 19.513 εκατ. ευρώ το προηγούμενο τρίμηνο.

Αναλυτικότερα, οι συνολικές καταθέσεις των ασφαλιστικών επιχειρήσεων αυξήθηκαν κατά 15 εκατ. ευρώ και διαμορφώθηκαν στα 1,14 δισ. ευρώ στο τέλος του δ΄ τριμήνου του 2020. Oι καταθέσεις στα πιστωτικά ιδρύματα του εσωτερικού παρουσίασαν αύξηση κατά 56 εκατ. ευρώ, ενώ οι καταθέσεις στα πιστωτικά ιδρύματα του εξωτερικού μειώθηκαν κατά 41 εκατ. ευρώ. Το ποσοστό των καταθέσεων επί του συνολικού ενεργητικού διαμορφώθηκε σε 7,1% το δ΄ τρίμηνο του 2020, έναντι 7,2% το προηγούμενο τρίμηνο.

Ανοδος ενεργητικού λόγω ανατίμησης ομολόγων το 2020

Η αξία των συνολικών τοποθετήσεων των ασφαλιστικών επιχειρήσεων σε χρεωστικούς τίτλους (ομόλογα) αυξήθηκε σε 12,555 δισ. ευρώ στο τέλος του δ΄ τριμήνου του 2020, έναντι 12,437 δισ. ευρώ το προηγούμενο τρίμηνο, γεγονός που οφείλεται κυρίως στην αύξηση των τιμών τόσο των τίτλων εσωτερικού όσο και αυτών του εξωτερικού. Σημειώνεται ότι η αξία των συνολικών τοποθετήσεων σε μερίδια αμοιβαίων κεφαλαίων αυξήθηκε σε 3,175 δισ. ευρώ, έναντι 2.872 εκατ. ευρώ το προηγούμενο τρίμηνο και το ποσοστό τους επί του συνόλου του ενεργητικού αυξήθηκε στο 15,9% έναντι 14,7% το προηγούμενο τρίμηνο. Η αύξηση της αξίας των τοποθετήσεων οφείλεται κυρίως σε καθαρές αγορές μεριδίων αμοιβαίων κεφαλαίων εξωτερικού.

Η αξία των συνολικών τοποθετήσεων σε μετοχές και λοιπούς τίτλους μεταβλητής απόδοσης πλην μεριδίων αμοιβαίων κεφαλαίων αυξήθηκε σε 648 εκατ. ευρώ, έναντι 595 εκατ. ευρώ το προηγούμενο τρίμηνο, εξέλιξη που οφείλεται κυρίως στην αύξηση των τιμών των μετοχών εσωτερικού. Το ποσοστό τους επί του συνόλου του ενεργητικού διαμορφώθηκε στο 3,2%, έναντι 3,0% το προηγούμενο τρίμηνο.

Αύξηση ιδίων κεφαλαίων

Από την πλευρά του παθητικού, τα ίδια κεφάλαια αυξήθηκαν κατά 180 εκατ. ευρώ και διαμορφώθηκαν στα 3,381 δισ. ευρώ στο τέλος του δ΄ τριμήνου του 2020. Οι ασφαλιστικές τεχνικές προβλέψεις (υποχρεώσεις ασφαλιστικών) αυξήθηκαν κατά 280 εκατ. ευρώ και διαμορφώθηκαν στα 14,887 δισ. ευρώ, λόγω κυρίως της αύξησης των ασφαλιστικών τεχνικών προβλέψεων ζωής κατά 332 εκατ. ευρώ. Οι τεχνικές προβλέψεις ζημιών μειώθηκαν κατά 52 εκατ. ευρώ και διαμορφώθηκαν στα 3,050 δισ. ευρώ. Το 73,1% του συνόλου των τεχνικών προβλέψεων αντιστοιχεί σε τεχνικές προβλέψεις ζωής εκτός συντάξεων.