Η ριζική μεταρρύθμιση αλά... σουηδικά που προωθεί η κυβέρνηση στο Ασφαλιστικό, προκειμένου να διαχειριστεί το μεγάλο εγχείρημα της πλήρους κεφαλαιοποίησης της επικουρικής ασφάλισης και ειδικότερα στον επικουρικό ασφαλιστικό πυλώνα, αναμένεται να νομοθετηθεί το πρώτο 6μηνο του 2021, ενώ θα τεθεί σε εφαρμογή από το 2022.
Στο πλαίσιο του νέου συστήματος θα συσταθεί ένα νέο Δημόσιο Ταμείο, το οποίο θα έχει την αποκλειστική ευθύνη για τη διαχείριση των ατομικών λογαριασμών, δηλαδή των εισφορών των ασφαλισμένων. Υπενθυμίζεται πως το ΕΤΕΑΕΠ – το Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης και Εφάπαξ Παροχών – εντάχθηκε φέτος στον ΕΦΚΑ και πλέον συνιστά κλάδο του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης. Συνεπώς το νέο αυτό Δημόσιο Ταμείο, που θα κρατά τα «κλειδιά» του θησαυροφυλακίου με τους ατομικούς κουμπαράδες εκατομμύρια ασφαλισμένων, θα είναι πλέον το μόνο μεγάλης κλίμακας Ταμείο εκτός ΕΦΚΑ.
Το νέο Ταμείο της κεφαλαιοποιητικής επικουρικής ασφάλισης θα μπορεί να συνεργάζεται με διαχειριστές κεφαλαίων, ώστε να επενδύεται το συσσωρευμένο κεφάλαιο των εισφορών σε ομόλογα, μετοχές και άλλα επενδυτικά προϊόντα. Σύμφωνα με την κυβέρνηση, οι επενδύσεις θα γίνονται «σε αυστηρό πλαίσιο ελέγχου και εποπτείας από εποπτικές αρχές, ενώ θα καθορίζεται ανώτατη έκθεση ανά είδος επένδυσης προκειμένου να υπάρχει διασπορά του ρίσκου της αγοράς».
Σύμφωνα με πληροφορίες, θα δημιουργηθούν τρία επενδυτικά προφίλ, χαμηλού, μεσαίου και υψηλού ρίσκου και οι ασφαλισμένοι θα μπορούν να επιλέγουν που θα εντάξουν τον «κουμπαρά» τους. Το προφίλ μεσαίου ρίσκου θα είναι πιθανότατα η προεπιλογή, σε περίπτωση που κάποιος ασφαλισμένος δεν επιλέξει πως θα τοποθετηθεί, ενώ ο βαθμός του ρίσκου θα μειώνεται υποχρεωτικά καθώς θα αυξάνεται η ηλικία και θα πλησιάζει η στιγμή της συνταξιοδότησης.
Ασφαλισμένοι και μελλοντικοί συνταξιούχοι θα συμβάλλονται αποκλειστικά με το Δημόσιο Ταμείο, το οποίο θα είναι ο μοναδικός υπεύθυνος απέναντί τους για τη διαχείριση των εισφορών, τις επενδύσεις και την καταβολή των επικουρικών συντάξεων.
Σύμφωνα με την κυβέρνηση, το Διοικητικό Συμβούλιο του νέου Ταμείου θα αποτελείται από άτομα υψηλού κύρους με μεγάλη επαγγελματική επάρκεια, εμπειρία και γνώση του αντικειμένου.
Στο νέο σύστημα οι επικουρικές συντάξεις θα καθορίζονται από τις αποδόσεις των επενδύσεων των εισφορών των ασφαλισμένων. Σύμφωνα με τον αρμόδιο υφυπουργό Κοινωνικών Υποθέσεων, Πάνο Τσακλόγλου, ο οποίος επικαλείται τη διεθνή εμπειρία, οι αποδόσεις των κεφαλαιοποιητικών συστημάτων «μακροχρονίως είναι πολύ υψηλότερες από τις αποδόσεις των διανεμητικών συστημάτων».
Η κυβέρνηση προσδοκά πως με τους ατομικούς λογαριασμούς και τη δημιουργία κουλτούρας διαφάνειας θα αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη των νέων στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, ενώ θα εκλείψουν τα κίνητρα για μαύρη-αδήλωτη εργασία.
Το νέο σύστημα είναι κεφαλαιοποιητικό, καθώς οι εισφορές επικουρικής ασφάλισης κάθε νέου ασφαλισμένου θα μπαίνουν στον ατομικό του «κουμπαρά» και θα επενδύονται, αντί να χρησιμοποιούνται για την πληρωμή των σημερινών συντάξεων. Δημιουργείται, δηλαδή, ένα μεγάλο αποθεματικό κεφάλαιο που θα λειτουργήσει – κατά τον κ. Τσακλόγλου- ως μοχλός ανάπτυξης της οικονομίας. «Σημαντικό τμήμα των εισφορών των ασφαλισμένων του νέου συστήματος θα επενδύεται στην ελληνική οικονομία, με αποτέλεσμα, υψηλότερη ανάπτυξη, αύξηση της απασχόλησης και βελτίωση της παραγωγικότητας και των μισθών», αναφέρουν κύκλοι του υπουργείου Εργασίας.
Για κάθε νέο ασφαλισμένο θα δημιουργηθεί ατομικός λογαριασμός στον οποίο θα καταγράφονται οι ασφαλιστικές εισφορές που έχουν καταβληθεί από τον εργοδότη για τον μισθωτό ή από τον ίδιο εφόσον πρόκειται για αυτοαπασχολούμενο καθώς και οι αποδόσεις των επενδύσεων που αντιστοιχούν στις εισφορές του. Ανά πάσα στιγμή ο ασφαλισμένος θα μπορεί να έχει πρόσβαση σε αυτές τις πληροφορίες, μέσα από την οθόνη του υπολογιστή του ή του κινητού του τηλεφώνου όπως, για παράδειγμα, μπορεί σήμερα να ελέγξει την κίνηση του τραπεζικού του λογαριασμού. Θα μπορεί έτσι να ελέγξει τις αποδόσεις των επενδύσεων που αντιστοιχούν στις εισφορές του. Όταν ο ασφαλισμένος συνταξιοδοτηθεί θα λαμβάνει επικουρική βασισμένη στο ποσό των εισφορών του και στην απόδοση των επενδύσεών του.
Όπως διευκρινίζει ο κ. Τσακλόγλου, στο νέο σύστημα Επικουρικής Ασφάλισης θα εντάσσονται υποχρεωτικά:
- Οι νεοεισερχόμενοι μισθωτοί δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, που θα εισέρχονται για πρώτη φορά στην αγορά εργασίας από την 1/1/2022 και εφεξής.
- Οι νεοεισερχόμενοι αυτοαπασχολούμενοι που θα μπαίνουν για πρώτη φορά στην αγορά εργασίας και απασχολούνται σε κλάδους στους οποίους σήμερα είναι υποχρεωτική η επικουρική ασφάλιση (π.χ. μηχανικοί, δικηγόροι)
Σε εθελοντική βάση θα μπορούν να ενταχθούν :
- όλοι οι σημερινοί εργαζόμενοι (μισθωτοί και αυτοαπασχολούμενοι) ηλικίας έως 35 ετών
- οι νεοεισερχόμενοι στην αγορά εργασίας μετά την 1/1/2022 χωρίς υποχρεωτικό κλάδο επικουρικής ασφάλισης σήμερα (π.χ. αγρότες, ελεύθεροι επαγγελματίες)
Οι σημερινοί ασφαλισμένοι άνω των 35 ετών δεν θα μπορούν να ενταχθούν ούτε εθελοντικά. Η νέα επικουρική θα μεταβιβάζεται ως σύνταξη χηρείας, ενώ θα εμπεριέχει κάλυψη για τυχόν αναπηρία. Το ύψος των ασφαλιστικών εισφορών θα παραμείνει στα ίδια επίπεδα, δηλαδή 6% για τους μισθωτούς (3% για τον εργαζόμενο και 3% για τον εργοδότη). Οι εισφορές για τους αυτοαπασχολούμενους θα υπολογίζονται βάσει των ασφαλιστικών κατηγοριών που ισχύουν και σήμερα.
Αγκάθι το κόστος μετάβασης
Το σημαντικότερο «αγκάθι» της θεμελιακής μεταρρύθμισης που προωθεί η κυβέρνηση είναι το λεγόμενο κόστος μετάβασης. Η αλλαγή από το ένα σύστημα στο άλλο, που απαιτεί ένα βάθος δεκάδων ετών, θα δημιουργεί σταδιακά ολοένα και μεγαλύτερο χρηματοδοτικό κενό στο σύστημα, καθώς θα λείπουν οι εισφορές των νεοεισερχόμενων εργαζομένων, οι οποίες δεν θα χρησιμοποιούνται για την κάλυψη των συντάξεων των σημερινών συνταξιούχων, αλλά θα φυλάσσονται στον «κουμπαρά» για τις μελλοντικές δικές τους συντάξεις. Αυτό είναι άλλωστε και μια από τις σημαντικότερες πτυχές της μεταρρύθμισης που συνιστά «αιτία πολέμου» για την αντιπολίτευση.
Όπως διευκρίνισε χθες ο αρμόδιος υφυπουργός, κ. Τσακλόγλου, το μεταβατικό κόστος που απαιτεί το χτίσιμο του κεφαλαιοποιητικού «κουμπαρά» στην επικουρική ασφάλιση θα χρηματοδοτηθεί από τον «κουμπαρά» του Ασφαλιστικού Κεφαλαίου Αλληλεγγύης Γενεών (ΑΚΑΓΕ) που έχει σήμερα αποθεματικά άνω των 10 δις. ευρώ καθώς και από τον Τακτικό Προϋπολογισμό.
Το ΑΚΑΓΕ συστάθηκε το 2008 με βασικό σκοπό τη δημιουργία αποθεματικών στο πλαίσιο της διασφάλισης των συντάξεων των νέων γενεών. Οι βασικές πηγές εσόδων του ΑΚΑΓΕ είναι η ετήσια επιχορήγηση από τον Κρατικό Προϋπολογισμό καθώς και τα έσοδα από την Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΑΣ) τα οποία τηρούνται σε λογαριασμό με οικονομική και λογιστική αυτοτέλεια. Η ΕΑΣ επιβάλλεται στις κύριες συντάξεις ιδιωτικού και Δημόσιου τομέα και σε ποσά από 1.400€ και πάνω.
Σύμφωνα με το πόρισμα της Επιτροπής Πισσαρίδη, το χρηματοδοτικό κενό από καθολική μετάβαση σε κεφαλαιοποιητική επικουρική σύνταξη (από την πρώτη ημέρα και για όλους ανεξαιρέτως τους εργαζόμενους), χωρίς μείωση στις παρεχόμενες συντάξεις και χωρίς να λαμβάνονται υπόψη θετικές επιδράσεις στο ΑΕΠ, υπολογίζεται σε 1,3% του ΑΕΠ του πρώτου χρόνου της εφαρμογής, το οποίο υποχωρεί σε κάτω του 0,3% του ΑΕΠ σε βάθος 40 ετών.
Σύμφωνα με τον αρμόδιο υφυπουργό Κοινωνικών Υποθέσεων, Πάνο Τσακλόγλου, το μεταβατικό κόστος απλώνεται σε βάθος χρόνου 60 ετών και τα πρώτα χρόνια θα είναι σχετικά χαμηλό. Σε κάθε περίπτωση, για την εκτίμησή του κόστους, των οικονομικών ωφελειών και της επίδρασης του νέου συστήματος στα δημόσια οικονομικά και το δημόσιο χρέος, εκπονούνται τρεις επιστημονικές μελέτες που θα κατατεθούν μαζί με το νομοσχέδιο στη Βουλή: Μία μακροοικονομική μελέτη, μία αναλογιστική μελέτη και μία μελέτη για τη βιωσιμότητα του δημοσίου χρέους, καθώς ένα καθώς ένας από τους σημαντικότερους γρίφους της μεταρρύθμισης είναι πως αυτή θα επιδράσει στην εικόνα του δημόσιου χρέους της χώρας.
Γιατί μεταρρύθμιση τώρα;
Κατά τον αρμόδιο υφυπουργό, κυρίαρχη αιτία της μεταρρύθμισης είναι η ανάγκη αντιμετώπισης της δημογραφικής γήρανσης, όπως επίσης και το γεγονός πως το υφιστάμενο σύστημα δεν βοηθά στην ανάπτυξη της οικονομίας ενώ βρίσκεται αντιμέτωπο με την καχυποψία των νεότερων γενεών. «Σήμερα το σύνολο του ασφαλιστικού μας συστήματος είναι εκτεθειμένο στη δημογραφική γήρανση. Με την προσθήκη κεφαλαιοποιητικού πυλώνα αντιμετωπίζεται μέρος του δημογραφικού ρίσκου», αναφέρουν κύκλοι του υπουργείου Εργασίας.
Η Ελλάδα είναι σήμερα η δεύτερη πιο γερασμένη χώρα στην ΕΕ, μετά την Ιταλία. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Eurostat, μέχρι το 2030 η Ελλάδα θα περάσει στην πρώτη θέση.
Σύμφωνα με τον κ. Τσακλόγλου, το νέο σύστημα δεν θίγει τις επικουρικές που ήδη καταβάλλονται στους σημερινούς συνταξιούχους, ενώ δεν επιφέρει αλλαγή στον τρόπο υπολογισμού των επικουρικών συντάξεων των σημερινών εργαζομένων που παραμένουν στο ισχύον σύστημα. Το νέο σύστημα επικουρικής ασφάλισης παραμένει δημόσιο – λέει ο κ. Τσακλόγλου - ως μέρος του λεγόμενου πρώτου πυλώνα ασφάλισης, για τον οποίο το κράτος εγγυάται συνταγματικά και φέρει την πλήρη ευθύνη λειτουργίας του.
Αιτία πολέμου για τον ΣΥΡΙΖΑ
Έντονα αντιδρά ο ΣΥΡΙΖΑ, που έχει κάνει λόγο για… Ασφαλιστικό Πινοσέτ. «Το κόστος της νεοφιλελεύθερης εμμονής της κυβέρνησης της ΝΔ στην ιδιωτικοποίηση της επικουρικής ασφάλισης θα το πληρώσουν οι φορολογούμενοι, οι ασφαλισμένοι, οι συνταξιούχοι και οι νέοι", δηλώνει η αρμόδια τομεάρχης του ΣΥΡΙΖΑ, Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου. Η ίδια κάνει λόγο για "αντιμεταρρύθμιση εις βάρος της οικονομίας και της κοινωνίας, προς όφελος ιδιωτικών και πολυεθνικών συμφερόντων». Η ιδιωτικοποίηση της επικουρικής ασφάλισης που επιδιώκει η κυβέρνηση αναιρεί τον χαρακτήρα της δημόσιας κοινωνικής ασφάλισης και τον αναδιανεμητικό της χαρακτήρα, καταλύει την βασική αρχή «της αλληλεγγύης των γενεών» και θα θέσει σε κίνδυνο τις σημερινές επικουρικές συντάξεις, υποστηρίζει η αξιωματική αντιπολίτευση.
Κατά τον ΣΥΡΙΖΑ, το κόστος μετάβασης υπολογίζεται ότι ξεπερνά τα 55 δισ. ευρώ και είναι φανερό «ότι οι φορολογούμενοι, οι συνταξιούχοι και οι εργαζόμενοι θα το πληρώσουν μέσω του κρατικού προϋπολογισμού, ενώ η νέα γενιά καταδικάζεται στην επισφάλεια».
Εξάλλου, η αναφορά στην «μεταρρύθμιση» του συστήματος Επικουρικής Ασφάλισης στο σχέδιο που υπέβαλε η κυβέρνηση στην ΕΕ για το Ταμείο Ανάκαμψης (Άξονας 3.1) προκαλεί - πάντα κατά τον ΣΥΡΙΖΑ - την εύλογη υπόνοια ότι σχεδιάζεται ένα μέρος των κονδυλίων, που προορίζονται για την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας, τη στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και της εργασίας, να χρηματοδοτήσει τελικά το κόστος της ιδιωτικοποίησης της επικουρικής ασφάλισης προς όφελος των ιδιωτικών πολυεθνικών εταιριών που θα συμμετάσχουν».
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
