Ριζική μεταρρύθμιση στον πυλώνα της επικουρικής ασφάλισης φέρνει στη Βουλή η κυβέρνηση το πρώτο εξάμηνο του 2021, ανοίγοντας ταυτόχρονα ένα καυτό κεφάλαιο για τις συντάξεις που συνιστά «αιτία πολέμου» για την αξιωματική αντιπολίτευση.

Η κυβέρνηση προωθεί πλήρη κεφαλαιοποίηση με το σύστημα του κεφαλαιοποιητικού κουμπαρά ειδικά για την επικουρική ασφάλιση. Το νέο σύστημα αναμένεται να αφορά υποχρεωτικά όλους τους νεοεισερχόμενους στην αγορά εργασίας από το 2022 και μετά. Σε εθελοντική βάση θα μπορούν να ενταχθούν και σημερινοί νέοι ασφαλισμένοι έως 35 ετών.

Η υιοθέτηση του κεφαλαιοποιητικού μοντέλου στην επικουρική ασφάλιση συνιστά τη βασική πρόταση της Επιτροπής Πισσαρίδη για το ασφαλιστικό, μέλος της οποίας ήταν μέχρι το καλοκαίρι και ο σημερινός υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Πάνος Τσακλόγλου.

«Δεδομένης της καθυστέρησης της ανάπτυξης του κεφαλαιοποιητικού πυλώνα στη χώρα, η μεταρρύθμιση της επικουρικής πρέπει να προχωρήσει τάχιστα και με επαρκώς ευρύ πεδίο εφαρμογής. Συμπληρωματικά προς την παραπάνω αλλαγή, είναι ιδιαίτερα σημαντική η μεταρρύθμιση της επαγγελματικής και ιδιωτικής ασφάλισης», τονίζουν οι συντάκτες της τελικής έκθεσης.

Η στροφή προς το κεφαλαιοποιητικό σύστημα στην επικουρική ασφάλιση έχει ήδη μπει σε τροχιά υλοποίησης από το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων. Το σχέδιο προβλέπει πως η νέα ασφαλιστική μεταρρύθμιση θα πάρει τον δρόμο προς τη Βουλή το πρώτο εξάμηνο του 2021, ενώ το σύστημα του κεφαλαιοποιητικού «κουμπαρά» στην επικουρική θα εφαρμοστεί υποχρεωτικά για τους νεοεισερχoμένους στην αγορά εργασίας από την 1η Ιανουαρίου 2022, που έχουν υποχρέωση για επικουρική ασφάλιση, ενώ σε προαιρετική βάση θα μπορούν να ενταχθούν και όσοι είναι κάτω των 35 ετών, ακόμη κι αν είναι ελεύθεροι επαγγελματίες ή αγρότες.

Η προώθηση του κεφαλαιοποιητικού πυλώνα προωθείται με στόχο -σύμφωνα πάντα με τους συντάκτες της έκθεσης- την αντιμετώπιση της ραγδαίας δημογραφικής γήρανσης στη χώρα. Οι ειδικοί εκτιμούν πως ο κουμπαράς του επικουρικού μπορεί να φτάσει τα 99 δισεκατομμύρια ευρώ σε 40 χρόνια.

Βασικό στοιχείο της μεταρρύθμισης είναι πως οι εισφορές που θα πληρώνουν κάθε μήνα οι εργαζόμενοι δεν θα χρησιμοποιούνται για τις συντάξεις των σημερινών συνταξιούχων, αλλά θα κεφαλαιοποιούνται στον ατομικό τους κουμπαρά, ώστε να πληρωθούν οι δικές τους συντάξεις στο μέλλον. Το ύψος της νέας επικουρικής δεν θα εξαρτάται αποκλειστικά από τα έτη ασφάλισης του εργαζόμενου και τις συντάξιμες αποδοχές του, αλλά και από την απόδοση του χαρτοφυλακίου του ατομικού του λογαριασμού. Ο ασφαλισμένος θα μπορεί να επιλέγει μεταξύ επενδυτικής στρατηγικής χαμηλού, μεσαίου και υψηλού ρίσκου, ενώ θα μπορεί να αλλάζει τη βαθμίδα του χαρτοφυλακίου του, πιθανότατα κάθε τρία χρόνια.

Αν ο ασφαλισμένος δεν επιλέγει επενδυτικό προϊόν θα κατατάσσεται αυτομάτως στο πακέτο μεσαίου επενδυτικού ρίσκου. Δεν αποκλείεται τα χαρτοφυλάκια διαβαθμισμένου επενδυτικού κινδύνου να σχετίζονται και με την ηλικία των ασφαλισμένων, στην λογική πως το υψηλότερο ρίσκο πρέπει να αφορά κατά βάση τους νεότερους, ενώ το χαμηλότερο τους μεγαλύτερους σε ηλικία.

Το αγκάθι του χρηματοδοτικού κενού και οι επικουρικές συντάξεις

Το βασικό αγκάθι του νέου συστήματος είναι πως ανοίγει χρηματοδοτική «τρύπα» σημαντική, που θα μεγαλώνει όσο περνάνε τα χρόνια, καθώς τις συντάξεις θα τις πληρώνει το παλιό σύστημα, αλλά οι εισφορές των νέων εργαζομένων θα κατευθύνονται στο καινούριο σύστημα. Τα πρώτα χρόνια το κόστος σε ταμειακή βάση εκτιμάται πως θα είναι μικρό, της τάξης των 50 εκατομμυρίων ευρώ ετησίως, ενώ προς το 2030 εκτιμάται πως θα προσεγγίσει το 1 δισ. ευρώ. Σωρευτικά όμως σε 40-50 χρόνια αναμένεται να αγγίξει τα 35 έως 55 δισ. ευρώ.

Ο υφυπουργός Κοινωνικής Ασφάλισης Πάνος Τσακλόγλου, που έχει αναλάβει το δύσκολο εγχείρημα, έχει δείξει τρεις πηγές για την κάλυψη των ελλειμμάτων:

• Τη μεγέθυνση της οικονομίας και την ανάπτυξη, δηλαδή την αύξηση της απασχόλησης και τη δημιουργία υψηλότερων εισοδημάτων λόγω της αύξησης του ΑΕΠ.

• Τον κουμπαρά του Ασφαλιστικού Κεφαλαίου Αλληλεγγύης Γενεών (ΑΚΑΓΕ).

• Τον κρατικό προϋπολογισμό μέσω της φορολογίας (ένδειξη διαγενναιακής αλληλεγγύης)

Οι συντάκτες της έκθεσης Πισσαρίδη αναφέρονται και στο βασικό αγκάθι της μεταρρύθμισης, που δεν είναι άλλο από το χρηματοδοτικό κενό που δημιουργεί στο ασφαλιστικό σε βάθος χρόνου. Η εκτίμηση που διατυπώνεται είναι πως χωρίς μείωση στις παρεχόμενες συντάξεις και χωρίς να λαμβάνονται υπόψη θετικές επιδράσεις στο ΑΕΠ, το χρηματοδοτικό κενό «υπολογίζεται σε 1,3% του ΑΕΠ του πρώτου χρόνου της εφαρμογής, το οποίο υποχωρεί σε κάτω του 0,3% του ΑΕΠ σε βάθος 40 ετών». Για την κάλυψή του λένε οι Σοφοί μπορούν να εξεταστούν λύσεις που έχουν εφαρμοστεί σε άλλες χώρες, όπως αξιοποίηση πόρων από ιδιωτικοποιήσεις και έκδοση ειδικών ομολόγων.

Στην αντίπερα όχθη, η αντιπολίτευση κάνει λόγο για «ασφαλιστικό Πινοσέτ», ξεκαθαρίζοντας πως οι προωθούμενες αλλαγές συνιστούν αιτία... πολέμου. Ο αντίλογος που υπάρχει από την πλευρά της αντιπολίτευσης αλλά και μερίδας ειδικών στηρίζεται στο σημαντικά υψηλό «κόστος μετάβασης», που θα μπορούσε να απειλήσει και τις συντάξεις.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις του ομότιμου καθηγητή Οικονομικών Κοινωνικής Πολιτικής του Παντείου Πανεπιστημίου, Σάββα Ρομπόλη, το κόστος μετάβασης μπορεί να φτάσει τα 57 δισ. σε βάθος 50 ετών. Αυτό το ποσό, υποστηρίζει ο κ. Ρομπόλης, αναμένεται να προστεθεί στο πραγματικό χρέος της χώρας απειλώντας τις ευαίσθητες δημοσιονομικές ισορροπίες. Ο ίδιος, άλλωστε, εκτιμά πως κάποιος με 25-30 χρόνια ασφάλισης μπορεί να οδηγηθεί σε μια επικουρική της τάξης των 80 ευρώ.

Στην ίδια επιχειρηματολογία εντάσσονται σκέψεις που υποστηρίζουν πως η σημερινή ασταθής οικονομική συγκυρία, λόγω της πανδημίας του κορονοϊού, δεν ευνοεί τέτοια εγχειρήματα.

Καθώς οι νεοεισερχόμενοι στην ασφάλιση θα αυξάνονται και οι εισφορές τους θα λείπουν από το σύστημα, το χρηματοδοτικό κενό θα μεγαλώνει, με αποτέλεσμα να απαιτούνται ενέσεις ρευστότητας για να πληρώνονται οι επικουρικές συντάξεις. Η ισορροπία μεταξύ του παλαιού και του νέου συστήματος θα κριθεί σε σημαντικό βαθμό και από το πλήθος των σημερινών νέων ασφαλισμένων που θα δηλώσουν επιθυμία να φύγουν από το σημερινό σύστημα νοητής κεφαλαιοποίησης και να ενταχθούν στο πλήρως κεφαλαιοποιητικό σύστημα του «ατομικού κουμπαρά».

Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!