Με μεγάλη επιτυχία και εξαιρετικά αποκαλυπτικές εισηγήσεις πραγματοποιήθηκε, τη Δευτέρα 17 Μαρτίου, η ημερίδα με θέμα: «Το διακύβευμα ανάπτυξης της συμπληρωματικής ασφάλισης υπό το πρίσμα της δημογραφικής γήρανσης», που συνδιοργανώνεται από το ΤΑΥΦΕ και το Ερευνητικό Εργαστήριο Κοινωνικής Διοίκησης του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής (ΕΕΚΔ ΠαΔΑ).
Εξειδικευμένοι πανεπιστημιακοί, εκπρόσωποι Ταμείων και κοινωνικών εταίρων, η επικεφαλής της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής και ο πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, ομ. καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου, Ευάγγελος Βενιζέλος, ανέδειξαν κρίσιμες πτυχές ενός εξαιρετικά σοβαρού ζητήματος για τη χώρα, όπως είναι η δημογραφική συρρίκνωση και πώς αυτή επηρεάζει όλο και περισσότερο τη βιωσιμότητα και τις «αντοχές» του ασφαλιστικού.
Στη συντριπτική πλειονότητά τους οι εισηγητές συμφώνησαν ότι ειδικά σε ό,τι αφορά στο ΤΑΥΦΕ, ο νόμος 5078/2023 και οι διατάξεις του, που από 1/1/2026 αίρουν την υποχρεωτικότητα ασφάλισης στο Ταμείο, ούτε νομικό, ούτε οικονομικό, ούτε κοινωνικό έρεισμα έχουν, εγείροντας ευθέως ζητήματα καλής νομοθέτησης και συνταγματικότητας.
Όπως τονίστηκε από τους περισσότερους, το ΤΑΥΦΕ αυθαίρετα και πέρα από κάθε λογική σπρώχνεται βίαια από τον πρώτο πυλώνα της υποχρεωτικής Κοινωνικής Ασφάλισης, που επί δεκαετίες ανήκει, στον δεύτερο πυλώνα των προαιρετικών Επαγγελματικών Ταμείων, οδηγώντας το στον οικονομικό μαρασμό και θέτοντας σε κίνδυνο το εφάπαξ για δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενους στο Φάρμακο.
Αντίστοιχα, αναδείχτηκε πόσο δίκαιο και πόσο πολλαπλά σημαντικό συνολικά για την κοινωνική ασφάλιση είναι το αίτημα του ΤΑΥΦΕ και των χιλιάδων ασφαλισμένων του για τροποποίηση του Ν. 5078/2023, να συναντήσει «ανοιχτά» αυτιά και στοιχειωδώς ορθολογικούς νόες που θα αλλάξουν όσα κατά -γενική ομολογία- παντελώς αναίτια νομοθετήθηκαν εις βάρος ενός θεμελιώδους κοινωνικού θεσμού.
Την ημερίδα άνοιξαν ο Σπύρος Κουκάκης, πρόεδρος του ΔΣ του ΤΑΥΦΕ και ο Γιώργος Πιερράκος, Κοσμήτορας Σχολής Διοικητικών, Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, ο οποίος διάβασε τον χαιρετισμό του πρύτανη του ΠαΔΑ, καθηγητή Παναγιώτη Καλδή, ο οποίος για έκτακτους λόγους δεν μπόρεσε να παραβρεθεί στην ημερίδα.
Α' Συνεδρία
Η πρώτη συνεδρία της ημερίδας είχε θέμα: «Η συμβολή του ΤΑΥΦΕ ΝΠΙΔ στην ανάπτυξη του οικοσυστήματος της συμπληρωματικής κοινωνικής ασφάλισης» και συντονιστή τον Γεράσιμο Κονιδάρη, Σύμβουλο Διοίκησης ΤΑΥΦΕ.
Ανοίγοντας τη συζήτηση ο Γαβριήλ Αμίτσης, Καθηγητής Δικαίου Κοινωνικής Ασφάλειας / Διευθυντής του Ερευνητικού Εργαστηρίου Κοινωνικής Διοίκησης του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, έκανε εκτενή αναφορά στους στόχους της ημερίδας, στο πλαίσιο του Μνημονίου Συνεργασίας του ΤΑΥΦΕ με το ΠαΔΑ, τονίζοντας ότι πρώτος στόχος του έργου «ήταν η θεσμική και επιχειρησιακή αξιολόγηση της επίδρασης μίας συγκεκριμένης νομοθετικής πρωτοβουλίας (Ν. 5078/2023) στην ανάπτυξη του οικοσυστήματος της συμπληρωματικής κοινωνικής ασφάλισης, επιλέγοντας ως πεδίο εφαρμογής το ΤΑΥΦΕ».
Ο δεύτερος στόχος του έργου, σημείωσε ο κ. Αμίτσης, «η τεκμηρίωση επιλογής του βέλτιστου συστήματος οικονομικής λειτουργίας του ΤΑΥΦΕ με βάση το θεσμικό καθεστώς του υπό το πρίσμα εφαρμογής της ρήτρας της παρ. 3 του άρθρου 98 του Ν. 5078/2023».
Αναφερόμενος στην ερευνητική υπεραξία του έργου, ο κ. Αμίτσης επισήμανε ότι «η Ομάδα Έργου του ΕΕΚΔ ΠΑΔΑ εκπόνησε και εφάρμοσε για πρώτη φορά ένα πρωτότυπο διεπιστημονικό εργαλείο που αξιολογεί τη «θεσμική ποιότητα» οποιασδήποτε νομοθετικής πρωτοβουλίας στο πεδίο της συνταξιοδοτικής προστασίας σύμφωνα με προεπιλεγμένους δείκτες διαφορετικής βαρύτητας, όπως:
- η τήρηση των αρχών της καλής νομοθέτησης
- το πλαίσιο των διαδικασιών δημόσιας διαβούλευσης
- το πλαίσιο των διαδικασιών νομοθετικής επεξεργασίας
- οι επιπτώσεις των ρυθμίσεων στους άμεσα ενδιαφερόμενους (φορείς ή πρόσωπα)
- η συμβατότητα των ρυθμίσεων με το Ελληνικό Σύνταγμα
- η συμβατότητα των ρυθμίσεων με τη νομολογία των Ελληνικών δικαστηρίων
- η συμβατότητα των ρυθμίσεων με το θεσμικό και επιχειρησιακό κεκτημένο της ΕΕ».
Ο Δρ. Γεώργιος Βασιλόπουλος, Εντεταλμένος Σύμβουλος της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας, τόνισε την ανάγκη αναθεώρησης προτεραιοτήτων, τον πυρήνα της κοινωνικής μας εντελέχειας, όπως είπε. Δεν μπορεί, δηλαδή, μπροστά στο φαινόμενο, να θωρείται στις μέρες μας θεωρεία εκλογής η περικοπή κοινωνικών δαπανών και η απομάκρυνση από την κοινωνική ασφάλιση. Και μάλιστα, η θεραπεία να υιοθετείται όχι μόνο από θεράποντες, αλλά και από τους θεραπευόμενους.
Ο Παναγιώτης Αλεξάκης, ομ. Καθηγητής Οικονομικής των Επιχειρήσεων και Αγορών του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, έκανε αναλυτική αναφορά στη διαχείριση της περιουσίας του ΤΑΥΦΕ, που έχει εξαιρετικά και απτά αποτελέσματα, τονίζοντας ότι «παρά τη δημογραφική γήρανση μπορούν να διαμορφώνονται καλύτερες συντάξεις, αλλά και να προκύπτουν σημαντικοί επιπρόσθετοι πόροι, συμπληρωματικοί στο συνταξιοδοτικό εισόδημα» και συμπλήρωσε ότι «οι απώλειες του παρελθόντος και οι δημογραφικές εξελίξεις καθιστούν αντιληπτή τη σπουδαιότητα της επαγγελματικής διαχείρισης, ώστε τα ταμεία να έχουν εναλλακτικές να διαμορφώνουν τον επωφελέστερο για αυτά επενδυτικό ορίζοντα».
Ο Καθηγητής Χρηματοοικονομικών του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Γεώργιος Δότσης, ανέπτυξε με παραδείγματα και στοιχεία τους κρίσιμους κρίκους για μια επιτυχημένη διαχείριση χαρτοφυλακίου από τη σκοπιά των ασφαλιστικών Ταμείων.
Η Φωτεινή Μαρίνη, Εμπειρογνώμονας Δικαίου Κοινωνικής Ασφάλειας, Ερευνητικό Εργαστήριο Κοινωνικής Διοίκησης του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, αναφερόμενη στη θεσμική φύση του ΤΑΥΦΕ, σημείωσε πως «αποτελεί οργανισμό του 1ου πυλώνα συνταξιοδοτικής προστασίας (δημόσια υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση) που ασκεί σύμφωνα με την θεμελιώδη ρήτρα της παρ. 5 του άρθρου 22 του Συντάγματος αρμοδιότητες εξασφάλισης επικουρικής κοινωνικής προστασίας με την μορφή εφάπαξ χρηματικού βοηθήματος».
Σε ό,τι αφορά το νόμο 5078/2023, που αίρει την υποχρεωτικότητα ασφάλισης στο ΤΑΥΦΕ, η κ. Μαρίνη, τόνισε εγείρονται «ζητήματα συμβατότητας με το Ελληνικό Σύνταγμα και, ειδικότερα, με τον σκληρό πυρήνα προστασίας των θεμελιωδών αρχών, ελευθεριών, δικαιωμάτων και θεσμικών εγγυήσεων του Συντάγματος», και πρόσθεσε πως εγείρονται «ζητήματα συμβατότητας με το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
«Ο νομοθέτης», υπογράμμισε η κ. Μαρίνη, «προσβάλλει με την θέσπιση ιδίως των άρθρων 98, 99, 100 και 107 του Ν. 5078/2023 τον σκληρό πυρήνα του Ελληνικού συστήματος συμπληρωματικής κοινωνικής ασφάλισης, καθώς εισάγει διατάξεις που παραβιάζουν αδικαιολόγητα την θεσμική εγγύηση της παρ. 5 του άρθρου 22 του Συντάγματος ως προς τα εκ μετατροπής Αλληλοβοηθητικά Ταμεία της παρ. 20 του άρθρου 6 του Ν. 3029/2002».
«Ο Ν. 5078/2023 εισάγει -χωρίς να εξυπηρετεί το δημόσιο συμφέρον της χώρας- διατάξεις που δεν ευθυγραμμίζονται με τις απαιτήσεις των Συνθηκών της ΕΕ, δεν μεταφέρουν ορθά την Οδηγία 2016/2341 στην Ελληνική έννομη τάξη και παραβιάζουν το θεσμικό κεκτημένο της ΕΕ στο πεδίο της κοινωνικής ασφάλισης», κατέληξε χαρακτηριστικά η κ. Μαρίνη.
Ο Βασίλης Μπέτσης, Εμπειρογνώμονας Οικονομικών της Κοινωνικής Ασφάλισης, Ερευνητικό Εργαστήριο Κοινωνικής Διοίκησης του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, αναφέρθηκε στις επιπτώσεις του Ν. 5078/2023 στη χρηματοδοτική βιωσιμότητα του ΤΑΥΦΕ, κάνοντας αναλυτική παρουσίαση τεσσάρων σεναρίων και αναδεικνύοντας τις αντιφάσεις ανάμεσα στο νόμο 5078/2023 και το νόμο που αφορά στο ΤΕΚΑ.
Συμπερασματικά, ανέφερε πως «είτε με το Κεφαλαιοποιητικό σύστημα είτε με το διανεμητικό σύστημα νοητής κεφαλαιοποίησης (NDC), η κατάργηση της υποχρεωτικής ασφάλισης στο ΤΑΥΦΕ ΝΠΙΔ (άρθρο 98 του Ν. 5078/2023), οδηγεί σε επιδείνωση της μακροχρόνιας βιωσιμότητας και οικονομικής ισορροπίας του ΤΑΥΦΕ.
«Αν η διάταξη της παρ. 1 του άρθρο 98 του Ν. 5078/2023, παραμείνει τότε το ΤΑΥΦΕ είτε θα οδηγηθεί στην πλήρη κατάρρευση με τον εκφυλισμό των παροχών του, είτε θα αναγκαστεί να προβεί σε νέες επώδυνες οριζόντιες μειώσεις, που θα φτάσουν μέχρι και το 38% επιπρόσθετα της μείωσης κατά 63,91% του Ν. 4093/2012 που είχε εφαρμοστεί το 2013 στην περίοδο των μνημονίων», κατέληξε ο κ. Μπέτσης.
Β' Συνεδρία
Η Β’ συνεδρία της ημερίδας είχε θέμα: «Κρίσιμες προκλήσεις ανάπτυξης της συμπληρωματικής ασφάλισης υπό το πρίσμα της δημογραφικής γήρανσης» και συντονιστή τον Γιώργο Πιερράκο, Κοσμήτορα Σχολής Διοικητικών, Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής.
Ο πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, ομ. καθηγητής Νομικής του ΑΠΘ επισήμανε ότι το ΤΑΥΦΕ υπάγεται στον πρώτο πυλώνα Κοινωνικής Ασφάλισης και ζήτησε να διατηρηθεί η υποχρεωτικότητα, αφού -όπως χαρακτηριστικά είπε- αποτελεί όρο βιωσιμότητάς του. Χαρακτήρισε ιστορικά καταξιωμένη την προσπάθεια που κάνει το ΤΑΥΦΕ και δήλωσε την υποστήριξή του. Σημείωσε ότι το θέμα με το οποίο καταπιάνεται η ημερίδα, κατά βάθος είναι ζήτημα δημοκρατίας και, μάλιστα, σε μια περίοδο κρίσης της δημοκρατίας μια περίοδο, όπως είπε, μετατροπής της φιλελεύθερης δυτικής δημοκρατίας σε φοβική δημοκρατία.
Ο κ. Βενιζέλος σημείωσε ότι υπάρχει κρίση αντιπροσώπευσης, αφού οι κοινωνίες αισθάνονται ότι δεν τους αντιπροσωπεύουν τα πολιτικά συστήματα, κάτι που ισχύει και στη χώρα μας, όπως είπε.
Τα νέα δημογραφικά δεδομένα και η προβολή τους, είπε, είναι προβολή ενός δημοσιονομικού προβλήματος που διογκώνεται.
Σημείωσε ότι αν δεν πούμε ότι ένα πολύ μεγάλο μέρος της κοινωνικοσασφαλιστικής δαπάνης θα καλύπτεται όχι μέσα από τη λογική των εισφορών, αλλά μέσα από τη λογική της φορολογικής επιβάρυνσης και με αμιγώς δημοσιονομικούς μηχανισμούς, δεν θα μπορέσουμε να καταλήξουμε στη δέσμη μέτρων που προσφέρουν μια ποιότητα ζωής, που καθιστούν ενεργό και ανθεκτικό το κοινωνικό κράτος για τους πολίτες μας.
Η σημασία της συμπληρωματικής ασφάλισης, του πρώτου και δεύτερου πυλώνα είναι μεγάλη, αλλά είναι αναντικατάστατη η σημασία του δεύτερου πυλώνα, σημείωσε ο κ. Βενιζέλος και πρόσθεσε: Ο πρώτος πυλώνας της δημόσιας υποχρεωτικής ασφάλισης επιτρέπει να συνδεθούν τα κοινωνικοασφαλιστικά και τα δημοσιονομικά εργαλεία.
Είναι σημαντικό να επαναφέρουμε στο προσκήνιο το πολύ μεγάλο ζήτημα που αφορά το ΤΑΥΦΕ, ως εργαστήριο, που είναι ο υποχρεωτικός χαρακτήρας της ασφάλισης, σε αυτά τα ΝΠΙΔ που έχουν προέλθει εκ μετατροπής από ΝΠΔΔ, που είναι φορείς του πρώτου πυλώνα και ως εκ τούτου πρέπει να δεχτούμε ότι δεν έχει την ευχέρεια ο νομοθέτης να μετατρέπει φορείς τέτοιας υποχρεωτικής ασφάλισης σε φορείς προαιρετικής ασφάλισης, πλήττοντας την καρδιά του φορέα αυτού, δηλαδή, τη βιωσιμότητά του, τα δικαιώματα που έχουν γεννηθεί, περιουσιακά δικαιώματα τα οποία υφίστανται και βεβαίως εγγυήσεις προστασίας του κοινωνικού κράτους, κατέληξε ο κ. Βενιζέλος.
Ο Πλάτων Τήνιος, Καθηγητής Κοινωνικής Ασφάλισης Πανεπιστημίου Πειραιώς, σημείωσε ότι «η γήρανση του πληθυσμού χαρακτηρίστηκε ως ‘Μείζων Απειλή’ για την Ευρώπη από το 1980 και σημείωσε πως «απαιτείται ανατροπή του μοντέλου πολιτικής, καθώς τα δεδομένα έχουν ανατραπεί», ενώ υπογράμμισε ότι προκαλούνται και ανισότητες μακροβιότητας» και «κοινωνικές διαφοροποιήσεις. Ο μέσος όρος προσδόκιμου κρύβει ατομικές διαφοροποιήσεις». «Οι συντάξεις ωφελούν τους πλούσιους πολύ περισσότερο», είπε χαρακτηριστικά και συμπλήρωσε: «η νεότερη γενιά έρχεται σε πιο δύσκολη θέση, ενώ η μακροβιότητα οδηγεί σε νέες ανισότητες».
Η Μαριάννα Παπαμιχαήλ, Πρόεδρος της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής, μιλώντας για τις προκλήσεις βιωσιμότητας των Ταμείων, είπε ότι «όταν ένα ταμείο είναι προαιρετικό θα πρέπει αυτόματα να καθίσταται πιο ελκυστικό για τα μέλη του, κυρίως τους νέους ασφαλισμένους. Αυτό επιτυγχάνεται με: διαφάνεια και συχνή πληροφόρηση, αποδοτικές επενδύσεις, χαμηλά λειτουργικά και χρηματοοικονομική εκπαίδευση».
Επιπλέον, ανέφερε πως «η νομοθεσία θα πρέπει να είναι σαφής και απλή, να λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες του κάθε ταμείου και να επικαιροποιείται δυναμικά».
Ο Άγγελος Στεργίου, Καθηγητής Δικαίου Κοινωνικής Ασφάλισης Νομικής Σχολής ΑΠΘ, τόνισε ξεκινώντας την παρέμβασή του ότι «η μεταχείριση του ΤΑΥΦΕ από το ν. 5078/2023 στηρίζεται σε τέσσερις εσφαλμένες παραδοχές».
Κάνοντας ο κ. Στεργίου μια σύντομη αναδρομή στη μετατροπή του ΤΑΥΦΕ από ΝΠΔΔ σε ΝΠΙΔ, σημείωσε ότι «με βάση τη νομοθετικά προβλεπόμενη μετατροπή σε ΝΠΙΔ διασφαλίστηκε η τήρηση της αρχής της συνέχειας της λειτουργίας της δημόσιας υπηρεσίας. Το ΝΠΙΔ δεν ιδρύθηκε από την αρχή, αλλά προέκυψε από προϋφιστάμενο ΝΠΔΔ. Το ΝΠΔΔ (ο συγκεκριμένος Τομέας του ΤΑΠΙΤ, Κλάδος πρόνοιας ΤΑΥΦΕ) μετατράπηκε σε ΝΠΙΔ και συνέχισε τη δραστηριότητά του με σκοπό την καταβολή εφάπαξ παροχής στους ασφαλισμένους σε αυτό».
«Το γεγονός ότι η ασφάλιση στο ΤΑΥΦΕ εξομοιώνεται με ασφάλιση σε δημόσιο φορέα κοινωνικής ασφάλισης έχει ως συνέπεια να εφαρμόζεται το άρθρο 22, παρ. 5 του Συντ., όπως αυτό ερμηνεύεται από το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο. Η ερμηνεία επιβάλλει το σεβασμό του υποχρεωτικού χαρακτήρα της ασφάλισης. Κατά συνέπεια, η ασφάλιση στο ΤΑΥΦΕ, ως καθ’ υποκατάσταση δημόσια ασφάλιση, δεν μπορεί να μετατραπεί προαιρετική και γι’ αυτό η διάταξη του άρθρου 98, παρ. 1 ν. 5078/2023 είναι αντισυνταγματική», επισήμανε χαρακτηριστικά ο κ. Στεργίου.
Ο Πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης Χρήστος Νούνης, έκανε λόγο για δημογραφική βόμβα και περιέγραψε αναλυτικά το θεσμικό πλαίσιο που διέπει τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης, τα οποία είναι ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, ενώ αναφέρθηκε και στα σημαντικά οφέλη της Επαγγελματικής Ασφάλισης για τους συμμετέχοντες στην αγορά εργασίας κοινωνικούς εταίρους.
Ο Δημήτρης Σταμούλης, Εμπειρογνώμονας Δημογραφικής Πολιτικής / Αντιπρόεδρος Ανωτάτης Συνομοσπονδίας Πολυτέκνων Ελλάδας, έκανε μια συνολική προσέγγιση στο ζήτημα της Κοινωνικής Ασφάλισης από την οπτική της δημογραφίας, αναφέροντας χαρακτηριστικά παραδείγματα από το εξωτερικό και κατέθεσε σειρά προτάσεων.
Στην ημερίδα σύντομο χαιρετισμό απηύθυναν οι:
- Γιώργος Γαβρήλος, βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ
- Θεανώ Φωτίου, βουλευτής Νέας Αριστεράς
- Παύλος Χρηστίδης, βουλευτής ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ
- Ιωάννης Βλάσσης, υπηρεσιακός γραμματέας υπουργείου Παιδείας
- Αναστασία Στάμου, αντιπρόεδρος Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς
- Γιώργος Γεωργακόπουλος, γραμματέας οικονομικού ΓΣΕΕ
- Κωνσταντίνος Παναγούλιας, αναπληρωτής πρόεδρος Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδας (ΣΦΕΕ)
- Βασίλης Πενταφράγκας, εντεταλμένος σύμβουλος Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας (ΠΕΦ),
- Κρις Αίσωπος, πρόεδρος Ένωσης Θεσμικών Επενδυτών
- Νίκος Παπασταθόπουλος, εκπρόσωπος Ένωσης Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης Ελλάδας
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
