Από την αρχή του τρέχοντος έτους μέχρι το κλείσιμο της Βουλής τον Απρίλιο, «η ποιότητα της νομοθέτησης στη χώρα μας υποχώρησε κατά 4,74 μονάδες σε σχέση με το 2022», υπογραμμίζει στη φετινή έκθεσή του για το Δείκτη Ποιότητας Νομοθέτησης, το Κέντρο Φιλελεύθερων Μελετών. Υποχώρηση που σχετίζεται με το γεγονός ότι το 2023 ήταν μια εκλογική χρονιά. Αντιθέτως, το 2022, η νομοθετική ποιότητα είχε βελτιωθεί οριακά κατά 1,35 μονάδες σε σχέση με το 2021. Το 2023, ωστόσο, καταγράφηκε πτώση του αριθμού των τροπολογιών σε ιστορικά χαμηλό επίπεδο. Οπως επισημαίνεται στην έκθεση, αναδεικνύεται η ανάγκη εφαρμογής των ψηφισθέντων νόμων, αλλά και της τεκμηριωμένης εκτίμησης των συνεπειών της εκάστοτε νομοθετικής ρύθμισης.

Αναλυτικώς, η νομοθετική ποιότητα στην Ελλάδα το 2023 (Ιανουάριος-Απρίλιος) βαθμολογείται από το Δείκτη με 45,66. Η αντίστοιχη βαθμολογία για το 2022 ήταν 50,40, έναντι 49,05 το 2021. «Η υποχώρηση που σημειώνεται το 2023 οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι παραδοσιακά το διάστημα πριν τις εθνικές εκλογές η ποιότητα νομοθέτησης υποχωρεί», σημειώνουν οι συντάκτες της έκθεσης.

Τα... κακώς κείμενα

Ως αρνητικές εξελίξεις παρατίθενται τα εξής:

• Καμία έκθεση συνεπειών ρύθμισης νόμου του 2023 δεν περιέχει ποσοτικά στοιχεία για τις επιπτώσεις στην κοινωνία, την οικονομία, το περιβάλλον και το κράτος.
• Τα άρθρα των τροπολογιών συνεχίζουν να αυξάνονται, φτάνοντας το 2023 το ιστορικό υψηλό των 6,3 άρθρων ανά τροπολογία, καθιστώντας τες πολύ-τροπολογίες με άσχετα μεταξύ τους θέματα.
• Το 82% των τροπολογιών που ψηφίστηκαν ανά νόμο το 2023 ήταν άσχετες με το κύριο αντικείμενο του νόμου.
• Η μεγαλύτερη αδυναμία στην ποιότητα νομοθέτησης το 2023 εντοπίζεται στην εφαρμογή των νόμων (38,4/100) και συνδέεται, μεταξύ άλλων, με δύο βασικά χαρακτηριστικά της νομοθετικής διαδικασίας: την επίσπευση της νομοθέτησης λόγω των επερχόμενων εκλογών και τη συμβολική νομοθέτηση, κατά την οποία οι νόμοι ψηφίζονται με στόχο την ικανοποίηση της κοινής γνώμης και όχι την επίλυση πραγματικών προβλημάτων», υποστηρίζει το Κέντρο Φιλελεύθερων Μελετών.

Τελευταία αρνητική εξέλιξη το γεγονός ότι:

«Ο μέσος όρος ημερών διαβούλευσης το 2022 ήταν 16,6 ημέρες, 1,9 ημέρες περισσότερες σε σχέση με το 2021, αλλά το 2023 μειώθηκε σε 12 ημέρες, 4 ημέρες λιγότερες σε σχέση με το 2022».

Οι νόμοι με την υψηλότερη και τη χαμηλότερη βαθμολογία

Ο νόμος του 2023 με την υψηλότερη συνολική βαθμολογία στο Δείκτη (60,85 / 100) είναι ο «Κώδικας Μετανάστευσης», που κατατέθηκε στη Βουλή από τον τότε υπουργό Μετανάστευσης και Ασύλου, Νότη Μηταράκη.

Στον αντίποδα, ο νόμος του 2023 με τη χαμηλότερη συνολική βαθμολογία στον Δείκτη (29,04 / 100) είναι ο νόμος, υπό τον τίτλο, «Μέτρα στήριξης των συγγενών των θυμάτων και των πληγέντων του σιδηροδρομικού δυστυχήματος των Τεμπών της 28ης Φεβρουαρίου 2023, συνταξιοδοτική διάταξη, ρυθμίσεις για την ενίσχυση της ασφάλειας των συγκοινωνιών, διατάξεις για την ενίσχυση της ανάπτυξης, παρεμβάσεις για τον εκσυγχρονισμό της τουριστικής νομοθεσίας και άλλες επείγουσες διατάξεις», που κατατέθηκε στη Βουλή από τον τότε υπουργό Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Αδωνι Γεωργιάδη.

Τα θετικά

Ως θετικές εξελίξεις περιγράφονται τα εξής:

• Ο μέσος όρος των τροπολογιών ανά νόμο συνεχίζει να μειώνεται, φτάνοντας το 2023 το ιστορικό χαμηλό των 1,83 τροπολογιών ανά νόμο.
• Ο μέσος όρος των τροπολογιών της τελευταίας στιγμής, δηλαδή τροπολογιών που κατατέθηκαν την ίδια ή μία ημέρα πριν την ψήφιση του νόμου, μειώνεται ακόμα περισσότερο, φτάνοντας το 2023 το ιστορικό χαμηλό των 1,2 τροπολογιών ανά νόμο.

Κύρια ευρήματα της περιόδου 2015 - 2023

Παραλλήλως, το Κέντρο παραθέτει τα, κατ' αυτό, κύρια ευρήματα της περιόδου 2015 - 2023, με διαφορετικές, συνεπώς, κυβερνήσεις.

Συγκεκριμένα:

• Από το 2015 μέχρι τον Απρίλιο του 2023 έχουν εκδοθεί συνολικά πάνω 4.190 νομοθετήματα και 61.000 σελίδες νομοθέτησης.
• Η κοινοβουλευτική διαδικασία βελτιώνεται με μικρά αλλά σχετικά σταθερά βήματα.
• Η εφαρμογή των νόμων χειροτερεύει, καθώς δεν ενεργοποιούνται οι εξουσιοδοτήσεις για Υπουργικές Αποφάσεις και Προεδρικά Διατάγματα.
• Τον Δεκέμβριο ψηφίζονται οι περισσότερες τροπολογίες από οποιονδήποτε άλλο μήνα, γεγονός που καταδεικνύει τον όγκο των έκτακτων ρυθμίσεων που στριμώχνονται στο τέλος του έτους και τη χαμηλή ποιότητα του νομοθετικού σχεδιασμού.
• Η ποιότητα της νομοθέτησης υποχωρεί σημαντικά πριν τη διακοπή εργασιών της Βουλής για εκλογές, καθώς και τις διακοπές του καλοκαιριού και των Χριστουγέννων, ενώ παράλληλα αυξάνεται σημαντικά ο αριθμός των τροπολογιών που ψηφίζονται.

«Ανάγκη εφαρμογής των ψηφισθέντων νόμων»

Σύμφωνα, τέλος, με τον εκτελεστικό διευθυντή του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών Νίκο Ρώμπαπα, «στο φετινό Δείκτη Ποιότητας Νομοθέτησης αναδεικνύεται με σαφήνεια η ανάγκη εφαρμογής των ψηφισθέντων νόμων, αλλά και της τεκμηριωμένης εκτίμησης των συνεπειών της εκάστοτε νομοθετικής ρύθμισης. Είναι σημαντικό για την ποιότητα της δημοκρατίας μας ο νομοθέτης να τεκμηριώνει με αναλυτικά στοιχεία την ανάγκη κάθε ρύθμισης και αφετέρου οι νόμοι να εφαρμόζονται πλήρως και χωρίς αχρείαστες καθυστερήσεις. Ο Δείκτης μπορεί να λειτουργήσει ως γνώμονας και οδικός χάρτης για τη διαρκή και ουσιαστική βελτίωση της ποιότητας της νομοθέτησης, ένας στόχος που διακηρυκτικά υιοθετείται σήμερα από όλες τις δημοκρατικές πολιτικές δυνάμεις της χώρας».

Η φετινή μελέτη πραγματοποιήθηκε με τη νομική υποστήριξη της Τράπεζας Νομικών Πληροφοριών ΝΟΜΟΣ.

Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!