Η αντιπαράθεση της Ελλάδας με τις παραβατικές και μονομερείς τουρκικές προκλήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο, δεν είναι η μόνη. Οι δυο χώρες αναπτύσσουν ένα ανταγωνιστικό πλέγμα εξωτερικής πολιτικής σε διάφορα σημεία του πλανήτη, όπως η Ρωσία, η Ενωμένη Ευρώπη, η Μέση Ανατολή, η περιοχή του Μαγκρέμπ και, εσχάτως, η Αφρική.
Η Αγκυρα έχει αναπτύξει εδώ και καιρό σχέσεις με χώρες-κλειδιά της «μαύρης ηπείρου». Η πρώτη επίσκεψη του Ταγίπ Ερντογάν στην Αιθιοπία χρονολογείται από το 2005 και από τότε ο Τούρκος πρόεδρος επέστρεψε στην ήπειρο άλλες 38 φορές, επισκεπτόμενος 28 χώρες, με μια τελευταία περιοδεία τον Οκτώβριο σε Νιγηρία, Αγκόλα και Τόγκο. Μια διαρκής δέσμευση σε μια γεωπολιτική προβολή που θέλει να παρουσιάζεται «εναλλακτική», παίζοντας με παλιά αντιαποικιακά σύνδρομα και με νέους φόβους για άλλες (πολύ πιο αδίστακτες) ηγεμονίες, που εκπροσωπούν τόσο στο Δυτικό όσο και στο κινεζικό μοντέλο.
Δεν είναι τυχαίο ότι κλειδί για κάθε διάλογο είναι η αδελφότητα -«οι αφρικανικοί λαοί είναι τα αδέρφια μας με τους οποίους μοιραζόμαστε μια κοινή μοίρα»- ή, ανάλογα με το πλαίσιο, η θρησκευτική κοινότητα στο σουνιτικό Ισλάμ.
Σημαντικές εμπορικές σχέσεις
Η πραγματική αιχμή του δόρατος, ωστόσο, είναι οι μεγάλες εταιρείες της Ανατολίας, που ειδικεύονται στην κατασκευή υποδομών ή στη διαχείριση αεροδρομίων και ναυτιλιακών υπηρεσιών. Χάρη σε αυτές (και στις μυριάδες τουρκικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις που είναι σήμερα παρούσες σε όλο τον κόσμο, το εμπόριο έχει αυξηθεί από 5,3 δισεκατομμύρια το 2003 σε 25,3 δισεκατομμύρια σήμερα. Λίγα σε σύγκριση με τα 180 δισ. που κατέγραψαν οι Κινέζοι, αλλά ακόμα σημαντικά νούμερα και συνεχώς αυξανόμενα, όπως αποδεικνύεται από τη διεύρυνση της περιμέτρου της Αγκυρας στις χώρες της υποσαχάριας Αφρικής.
Εχοντας εγκατασταθεί στο Κέρας της Αφρικής -Αιθιοπία, Ερυθραία, Νότιο Σουδάν και Σομαλία, όπου λειτουργεί η πρώτη στρατιωτική της βάση στην ήπειρο- τώρα η Τουρκία είναι ολοένα και πιο παρούσα στη γαλλόφωνη Αφρική και, προς μεγάλη ενόχληση του Παρισιού, αυξάνει τις ανταλλαγές της: με την Ακτή Ελεφαντοστού (630 εκατομμύρια δολάρια το 2020, + 67% σε δύο χρόνια), την Μπουρκίνα Φάσο (72 εκατομμύρια το πρώτο εξάμηνο του 2021, + 65% σε σύγκριση με το 2020), την Ρουάντα (81 εκατομμύρια έναντι 34 το 2019).
Στις βλέψεις του Ερντογάν υπάρχουν, επίσης, η Γουινέα Μπισάου, η Νότια Αφρική, η Αγκόλα, το Τόγκο, η Γκάνα, η Σιέρα Λεόνε, η Νιγηρία. Παντού εταιρείες χαρτοφυλακίου, όπως η Limak, η Mapa, η Summa ή η Yenigun, κατασκευάζουν εμπορικά κέντρα, νοσοκομεία, δρόμους, σταθμούς παραγωγής ενέργειας, στάδια και πολλά τζαμιά. Μεταξύ όλων, στην Ακρα, επίσης ένα τέλειο αντίγραφο του Μπλε Τζαμιού της Κωνσταντινούπολης.
Ιδανικό πεδίο επιρροής
Στο μεταξύ, περισσότεροι από 13 αρχηγοί αφρικανικών κρατών συμμετείχαν τον Δεκέμβριο στην 3η σύνοδο κορυφής Τουρκίας-Αφρικής στην Κωνσταντινούπολη. Κεντρικό θέμα της συνόδου ήταν η ενίσχυση της διμερούς συνεργασίας στους τομείς της οικονομίας, της ασφάλειας και του πολιτισμού.
Η σύνοδος πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του προέδρου Ερντογάν, ο οποίος πασχίζει αυτή την περίοδο να παρουσιάσει την πρόοδο που έχει σημειώσει η χώρα του, διεισδύοντας δυναμικά σε σημαντικές αγορές της Αφρικής. Την ώρα που το ευρωπαϊκό όραμα της Τουρκίας αποτελεί πλέον παρελθόν, η Αφρική προσφέρει στην κυβέρνηση της Αγκυρας ιδανικό πεδίο επιρροής, όπως αναφέρει η εφημερίδα Le Monde.
Ο Τούρκος πρόεδρος έχει άλλωστε ολοκληρώσει 46 επισκέψεις σε 30 χώρες του εξωτερικού, συνοδευόμενος πάντα από πολυμελή κουστωδία επιχειρηματιών και στελεχών επιχειρήσεων.
Τούρκοι επιχειρηματίες έχουν εξασφαλίσει σημαντικά συμβόλαια για την κατασκευή μεγάλων έργων υποδομής στην Αφρική, όπως αυτοκινητόδρομοι, στάδια και αεροδρόμια. Οι εξαγωγές τουρκικών καταναλωτικών προϊόντων, κατά μέσο όρο 30% φθηνότερα από τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά, ενισχύονται σταθερά, εν μέρει εξαιτίας της δυσπιστίας των Αφρικανών καταναλωτών απέναντι στα κινέζικα είδη.
Η απάντηση της Ελλάδας - Διπλωματικός μαραθώνιος Δένδια
O υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας πραγματοποίησε μαραθώνιο επισκέψεων σε χώρες-κλειδιά της «μαύρης ηπείρου, αρχής γενομένης από την επίσκεψη στη Νιγηρία και την Αγκόλα κατά το διάστημα 9 – 12 Ιανουαρίου, συνεχίζοντας την πολιτική ενδυνάμωσης και διεύρυνσης των σχέσεων της Ελλάδας με τις χώρες της Υποσαχάριας Αφρικής. Η επίσκεψη αυτή, η πρώτη του υπουργού στο εξωτερικό το νέο έτος, έπεται των επισκέψεων του στη Ρουάντα, τη Γκαμπόν και τη Γκάνα, το Νοέμβριο του 2021.
Στο πλαίσιο των συνεχιζόμενων επαφών με χώρες της υποσαχάριας Αφρικής, που αποτελεί στρατηγική επιλογή, αναμένεται επίσης η ΥΠΕΞ της Κένυας, την οποία είχε συναντήσει ο υπουργός Εξωτερικών στη Ρώμη τον περασμένο Ιούνιο, να επισκεφθεί την Αθήνα τον Φεβρουάριο, ενώ ο υπουργός Εξωτερικών προγραμματίζει επίσκεψη στην Σενεγάλη το Μάρτιο, προκειμένου να εγκαινιάσει τα γραφεία της εκεί Πρεσβείας μας.
Η Νιγηρία, αποτελεί μία από τις σημαντικότερες χώρες της υποσαχάριας Αφρικής, όντας η μεγαλύτερη οικονομία της περιοχής, καθώς φιλοξενεί την έδρα του περιφερειακού Οργανισμού ECOWAS (Economic Community of West African States). Παράλληλα διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην Αφρικανική Ενωση. Επιπλέον, επιδεικνύει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας στον Κόλπο της Γουινέας και είναι συμβαλλόμενο μέρος της UNCLOS.
Κατά την παραμονή του στην Αμπούτζα, ο υπουργός Εξωτερικών συναντήθηκε με τον ομόλογό του Geoffrey Onyeama, με τον οποίο υπέγραψε Μνημόνιο Κατανόησης για Πολιτικές Διαβουλεύσεις μεταξύ των υπουργείων Εξωτερικών των δύο χωρών, ενώ επίσης συναντήθηκε και με τον Αντιπρόεδρο της χώρας Yemi Osinbajo.
Επιπροσθέτως, προωθήθηκε, σε συνεργασία με την αρμόδια υφυπουργό Τουρισμού Σοφία Ζαχαράκη, υπογραφή διμερούς Συμφωνίας στον τομέα της τουριστικής εκπαίδευσης.
Κατά την επίσκεψη εξετάστηκαν οι προοπτικές διεύρυνσης της διμερούς οικονομικής συνεργασίας, καθώς ελήφθη υπόψη ότι στη Νιγηρία δραστηριοποιούνται μεγάλες ελληνικές εταιρείες. Η Νιγηρία είναι μία από τις χώρες της υποσαχάριας Αφρικής που εντάσσεται στο τετραετές πρόγραμμα αναπτυξιακής βοήθειας της Ελλάδας, στο πλαίσιο και των διεθνών προσπαθειών για αντιμετώπιση της τρομοκρατίας και των παράνομων μεταναστευτικών ροών.
Σημειώνεται ότι η κυβέρνηση της Νιγηρίας διόρισε Πρέσβη στη χώρα μας τον Ιούνιο του 2021 (μετά από 9 έτη κατά τα οποία επικεφαλής της Πρεσβείας της Νιγηρίας ήταν Επιτετραμμένος), υποδηλώνοντας έτσι το αυξημένο ενδιαφέρον για τις διμερείς σχέσεις με την Ελλάδα.
Η Αγκόλα είναι επίσης μία από τις σημαντικότερες χώρες της υποσαχάριας Αφρικής και αναδεικνύεται σε πόλο σταθερότητας στην περιοχή. Επιπλέον, ασκεί την προεδρία της Κοινότητας των χωρών οι οποίες ομιλούν την πορτογαλική γλώσσα (CPLP), στην οποία η Ελλάδα κατέστη παρατηρητής κατά τη Σύνοδο Κορυφής των «Λουζοφώνων» χωρών που διεξήχθη στην Λουάντα τον Ιούλιο του 2021. Τον Σεπτέμβριο του 2021 έλαβε χώρα η πρώτη συνάντηση Ελληνα ΥΠΕΞ με τον ομόλογό του της Αγκόλας, στη Νέα Υόρκη, στο περιθώριο τη Γενικής Συνέλευσης. Κατά την εν λόγω συνάντηση, ο υπουργός Εξωτερικών της Αγκόλα Téte António, προσκάλεσε τον Ελληνα ομόλογό του να επισκεφθεί την Λουάντα το συντομότερο δυνατόν.
Η επίσκεψη του κ. Δένδια ήταν η πρώτη επίσκεψη Ελληνα υπουργού στην Αγκόλα. Κατά την επίσκεψη οι δύο υπουργοί υπέγραψαν Μνημόνιο Πολιτικών Διαβουλεύσεων μεταξύ των υπουργείων Εξωτερικών, ενώ ο υπουργός Εξωτερικών έγινε δεκτός από τον Πρόεδρο της Αγκόλας, João Lourenço.
Οι επισκέψεις αυτές εντάσσονται στο πλαίσιο της διεύρυνσης των διεθνών επαφών της Ελλάδας, λαμβάνοντας υπόψη και την υποψηφιότητα της Ελλάδας για μια μη-μόνιμη θέση στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, καθώς και στην ενημέρωση για τις θέσεις της χώρας μας για διάφορα διεθνή θέματα, στη βάση πάντα του σεβασμού του Διεθνούς Δικαίου. Σε κάθε περίπτωση συνιστούν ηχηρή απάντηση στις πρωτοβουλίες της Τουρκίας στην περιοχή και αξιοσημείωτη αύξηση της ελληνικής επιρροής σε αυτές τις χώρες.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
