Ο ειδικός συνεργάτης της «Η», Νίκος Δ. Καβουρίνος, λογιστής-φοροτεχνικός, επικεντρώνεται σε ένα θέμα που απασχολεί πολλούς φορολογούμενους: «Τεκμήρια και κάλυψη αυτών».

Το εισόδημα κάθε φορολογουμένου διακρίνεται σε δύο είδη, το πραγματικό εισόδημα και το τεκμαρτό.

Πραγματικό είναι το εισόδημα που πραγματικά απέκτησε ο φορολογούμενος, κατά το φορολογικό έτος για το οποίο υποχρεούται σε υποβολή δήλωσης. Προσδιορίζεται βάσει πραγματικών στοιχείων, όπως το εισόδημα από μισθωτή εργασία και συντάξεις, το εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα και ελευθέρια επαγγέλματα, το εισόδημα από κεφάλαιο, το εισόδημα από υπεραξία λόγω μεταβίβασης περιουσιακών στοιχείων, κ.α.

Τεκμαρτό είναι το εισόδημα που προκύπτει από υπολογισμούς που γίνονται βάσει δεδομένων, όπως είναι οι πραγματοποιηθείσες δαπάνες, η απόκτηση ενός περιουσιακού στοιχείου, η κατοχή ενός περιουσιακού στοιχείου, κ.α.

Σκοπός των τεκμηρίων

Σκοπός των τεκμηρίων, κατά την διοίκηση είναι η εμφάνιση των πραγματικών εισοδημάτων κάθε φορολογούμενου, ώστε να παταχθεί κατά κάποιον τρόπο η φοροδιαφυγή.

Με βάση την απόφαση ΣτΕ4897/1987 με τα τεκμήρια δεν επιβάλλεται φόρος επί πλασματικής φορολογητέας ύλης, αλλά καθιερώνεται ειδική μέθοδος εξεύρεσης υπαρκτής µεν αλλά µη εμφανούς φορολογητέας ύλης.

Σε πολλές περιπτώσεις βέβαια η εφαρμογή του τεκμηρίων δεν εμφανίζει την πραγματική εισοδηματική κατάσταση του φορολογουμένου, με αποτέλεσμα άλλες φορές να υπάρχουν αδικίες, ενώ άλλες φορές, τα πραγματικά εισοδήματα που δεν δηλώνονται, να είναι πολλαπλάσια του τεκμαρτού.

Είδη τεκμηρίων

Τα τεκμήρια διακρίνονται σε δύο είδη. Τα τεκμήρια διαβίωσης και τα τεκμήρια απόκτησης.

Τα τεκμήρια διαβίωσης, συνίστανται στην κατοχή κάποιου περιουσιακού στοιχείου, και εφαρμόζονται όσο διαρκεί η κατοχή του περιουσιακού στοιχείου. Τέτοιου είδους τεκμήριο είναι η κατοχή αυτοκινήτου, σκάφους αναψυχής, ελικοπτέρου, αεροσκάφους, δεξαμενής κολύμβησης (πισίνας), χρήση κύριας ή δευτερευουσών κατοικιών, η διατήρηση οικιακού προσωπικού, η πληρωμή διδάκτρων σε ιδιωτικά σχολεία, η ελάχιστη αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης άγαμων ή έγγαμων (Μ.Σ.Σ.), κ.α.

Τα τεκμήρια απόκτησης, είναι το ποσό που δαπανήθηκε για την αγορά ενός αυτοκινήτου, ενός ακινήτου, μιας επιχείρησης, για την πληρωμή των δόσεων ενός δανείου, δωρεές, κ.α.

Να σημειώσουμε ότι λαμβάνονται υπόψη μόνο τα ποσά που πραγματικά καταβάλλονται στο φορολογικό έτος (ποσό δόσης, προκαταβολής κ.λπ.) και όχι το συνολικό ποσό της αγοράς που πιθανόν μέρος του, να καταβληθεί σε επόμενο φορολογικό έτος.

Ο φορολογούμενος φέρει το βάρος της απόδειξης της συνδρομής των προϋποθέσεων για τα ποσά αυτά που περιορίζουν τη διαφορά μεταξύ συνολικού εισοδήματος και τεκμαρτού εισοδήματος.

Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε το τεκμαρτό εισόδημα, όταν είναι μεγαλύτερο από το πραγματικό;

Υπάρχουν αρκετοί τρόποι, χρειάζεται όμως ορθή και έγκαιρη εφαρμογή των διατάξεων, ώστε να αντιμετωπισθούν τα τεκμαρτά εισοδήματα.

Η μη φορολόγηση με βάση τα τεκμήρια, σημαίνει λιγότερους φόρους ή και καθόλου φόρους.

Πώς μπορούμε να μειώσουμε ή να εξαλείψουμε το φόρο που προκύπτει από το τεκμαρτό εισόδημα; Παρουσιάζουμε λοιπόν τα «εργαλεία» αντιμετώπισης των τεκμηρίων:

• Εισόδημα από πώληση περιουσιακών στοιχείων.
• Κέρδη από μετοχές, αμοιβαία κεφάλαια, ομόλογα και άλλων κινητών αξιών.
• Τόκοι από καταθέσεις σε τράπεζες εσωτερικού και εξωτερικού, καθώς και οι τόκοι από REPOS, έντοκα γραμμάτια και ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου.
• Εισόδημα από Δικαιώματα.
• Δωρεές ή γονικές παροχές ή κληρονομιές χρηματικών ποσών.
• Δάνεια από τράπεζες, συγγενείς ή τρίτους.
• Επιστροφές καταβεβλημένων κεφαλαίων/δανείων.
• Αποζημίωση από λύση ή καταγγελία της εργασιακής σχέσης.
• Επιδόματα - βοηθήματα ανεργίας από Ο.Α.Ε.Δ.
• Επίδομα Κοινωνικής Αλληλεγγύης (Ε.Κ.Α.Σ.).
• Εφάπαξ των ασφαλιστικών ταμείων.
• Αποζημίωση λόγω ατυχήματος από ασφαλιστική εταιρεία.
• Κέρδη από λαχεία, ΠPO-ΠO, ΛOTTO, TZΟKEP, Προκαθορισμένο Στοίχημα, κ.λπ. τυχερά παιχνίδια του Ο.Π.Α.Π.
• Η εισαγωγή χρηματικών κεφαλαίων ή συναλλάγματος.
• Ανάλωση κεφαλαίου από προηγούμενα έτη.
• Τα «επαναπατρισθέντα κεφάλαια» ν.3859/2004 και ν.3842/2010.
• Αγροτικές επιδοτήσεις, αποζημιώσεις και αγροτικές ενισχύσεις
• Η πρόωρη συνταξιοδότηση δύναται να καλύπτει τεκμήρια.
• Ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων και ειδικό επίδομα τριτέκνων και πολυτέκνων.
• Εκλογική αποζημίωση (παρ. 1.αρ. 108 π.δ.26/2012).
• Μερίσματα των εταιριών της παρ. 5 του άρθρου 45 του ν. 4141/2013.
• Επίδομα αλλοδαπής των υπαλλήλων του Υπουργείου Εξωτερικών και των λοιπών δημόσιων πολιτικών υπηρεσιών (περίπτωση γ παρ.1 άρθρου 14 ΚΦΕ).
• Υποτροφίες που δεν φέρουν τα εννοιολογικά χαρακτηριστικά του εισοδήματος και της παρ. 6 του άρθρου 24 του ν. 4386/2016 (δαπάνες των υποτροφιών που χορηγούνται από τα ερευνητικά κέντρα ή ινστιτούτα). 
• Κοινωνικό Μέρισμα.
• Κοινωνικό Επίδομα Αλληλεγγύης (ΚΕΑ).
• Διατροφή συζύγου και τέκνων.
• Εισπραττόμενα από συζύγους χρηματικά ποσά, δυνάμει του άρθρου 1400 του Α.Κ., λόγω αξίωσης συμμετοχής στα αποκτήματα του γάμου.
• Ποσό που προκύπτει από τον πλειστηριασμό κατοικιών, προκειμένου να καλυφθεί το τεκμήριο της ολοσχερούς τοκοχρεωλυτικής απόσβεσης του στεγαστικού δανείου.
• Διάφορα επιδόματα - βοηθήματα που δεν φέρουν τα απαραίτητα γενικά εννοιολογικά χαρακτηριστικά του εισοδήματος, αλλά δίδονται ως κοινωνική παροχή, για την αντιμετώπιση και κάλυψη συγκεκριμένων ειδικών δαπανών στις οποίες υποβάλλονται ευπαθείς ομάδες φορολογούμενων, δίδονται χωρίς αντάλλαγμα παροχής εργασίας. Τέτοια επιδόματα είναι το διατροφικό επίδομα, το επίδομα τοκετού, το επίδομα τυφλότητας, τα επιδόματα λουτροθεραπείας, εισπευσοθεραπείας, αεροθεραπείας, ενεσοθεραπείας, κ.α.
• Κέρδη από την διάθεση παραγόμενης ηλεκτρικής ενεργείας μέχρι 10KW.
• Ποσά που καταβάλλονται με βάση τις διατάξεις της παραγράφου 4 του άρθ.166 του ν.4001/2011, στο πλαίσιο της εγκατάστασης του αγωγού φυσικού αερίου.
• Αντιστάθμισμα Νησιωτικού Κόστους (ΑΝΗΚΟ, ν.4551/2018).
   

Αντίθετα ΔΕΝ καλύπτουν τεκμήρια:

• Οι περιπτώσεις των αγροτικών επενδυτικών ενισχύσεων/επιδοτήσεων (κωδ. 907, 910 και 913 του εντύπου Ε3).
• Δηλώσεις που υποβλήθηκαν στα τμήματα Κεφαλαίου των Δ.Ο.Υ. με τον Ν.4002/2011 χωρίς κυρώσεις από γονείς σε παιδιά και αντίστροφα.
• Οι επιχορηγήσεις που λαμβάνει ο φορολογούμενος λόγω υπαγωγής σε αναπτυξιακό νόμο για πραγματοποίηση επενδύσεων.
• Τα ποσά από την Λοταρία, τα χρηματικά έπαθλα που δίνονται από το Πρόγραμμα Δημόσιων Κληρώσεων (ΑΑΔΕ).
• Το στεγαστικό επίδομα που καταβάλλεται στους φοιτητές.
• Τα επιδόματα κυοφορίας και λοχείας.
• Οι παροχές ΕΟΠΥΥ που πληρώνονται από το ΕΦΚΑ κατόπιν προσκόμισης σχετικών παραστατικών ή δικαιολογητικών.
• Το Επίδομα πετρελαίου θέρμανσης.
• Το Επίδομα στέγασης (ενοικίου).
• Το Επίδομα που λαμβάνουν τα μέλη του Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού (ΔΕΠ) των Πανεπιστημίων (ΑΕΙ).
• Η χρηματική παροχή εξόδων κηδείας.
• Τα κέρδη από ΚΑΖΙΝΟ.

Μαχητό τεκμήριο δαπάνης διαβίωσης.

Το τεκμήριο δαπανών διαβίωσης (προσοχή μόνο των δαπανών διαβίωσης), μπορεί να αμφισβητηθεί από τον φορολογούμενο. Αυτό όμως γίνεται σε ειδικές μόνο περιπτώσεις, και εφόσον αποδεικνύεται από πραγματικά στοιχεία. Αυτοί που δικαιούνται να αμφισβητήσουν το τεκμήριο δαπανών διαβίωσης είναι όσοι α) υπηρετούν τη στρατιωτική τους θητεία, β) είναι φυλακισμένοι, γ) νοσηλεύονται σε νοσοκομείο ή κλινική, δ) είναι άνεργοι επιδοτούμενοι από τον ΟΑΕΔ, αλλά μόνο για το χρονικό διάστημα της επιδοτήσεως τους, ε) συγκατοικούν με συγγενείς πρώτου βαθμού, και έχουν μειωμένες δαπάνες επειδή συμβάλλουν οι συγγενείς στ) είναι ορφανοί ανήλικοι, για τα ΕΙΧ αυτοκίνητα που έχουν αποκτήσει από κληρονομιά του πατέρα τους ή της μητέρας τους και ζ) όσοι προσκομίσουν στοιχεία, από τα οποία να προκύπτει ότι λόγω ανωτέρας βίας, πραγματοποίησαν μικρότερη δαπάνη. Όσοι έχουν τις προϋποθέσεις για να αμφισβητήσουν την τεκμαρτή δαπάνη διαβίωσης, θα πρέπει να απευθυνθούν πρώτα στον προϊστάμενο της αρμόδιας Δ.Ο.Υ., μαζί με τα δικαιολογητικά, και να συζητήσουν για τον καθορισμό της δαπάνης.

Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!