Δημοσιονομική ανάσα που θα μπορούσε να επιτρέψει, υπό προϋποθέσεις, στην κυβέρνηση να εξασφαλίσει ταμειακό χώρο το 2026 για φοροελαφρύνσεις προς τη μεσαία τάξη, δίνει η απόφαση για την ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής από το Σύμφωνο Σταθερότητας, προκειμένου να ενισχυθούν οι αμυντικές δαπάνες των κρατών μελών της ΕΕ.
Αν και είναι ακόμα νωρίς και πρέπει να αποσαφηνιστεί το ευρύτερο πλαίσιο που θα αφορά στην ενεργοποίηση ενός μηχανισμού εθνικής ρήτρας διαφυγής σε κάθε χώρα της ΕΕ, εκτιμάται ότι ένα μέρος των αμυντικών δαπανών που δεν θα εγγράφονται στο έλλειμμα και δεν θα επηρεάζουν την αύξηση της οροφής των καθαρών πρωτογενών δαπανών, μπορεί να δημιουργήσουν προϋποθέσεις για φοροελαφρύνσεις ή επιπλέον αμυντικές δαπάνες. Σύμφωνα με πηγές, τα σημερινά δεδομένα η εθνική ρήτρα διαφυγής εκτιμάται ότι θα δώσει περιθώριο στη χώρα μας να αυξάνει τις δαπάνες για την άμυνα σε ποσοστό 0,5%-1% ετησίως, χωρίς αυτό να σημαίνει αυτόματα ανάλογο δημοσιονομικό χώρο.
Με δεδομένο ότι η Ελλάδα θα αυξήσει τις αμυντικές επενδύσεις της το 2026 κατά 500 εκατομμύρια ευρώ, θα μπορούσε να εξαιρεθεί αυτό το ποσό από το όριο των δαπανών και να αξιοποιηθεί, εκτός από αμυντικές δαπάνες, και για φοροελαφρύνσεις, εφόσον η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανάψει το πράσινο φως.
Οι αναφορές Χατζηδάκη
Ο ίδιος ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας Κωστής Χατζηδάκης έχει συνδέσει τα περιθώρια για μείωση φόρων με τις αποφάσεις που θα ληφθούν στην Ευρώπη για τη ρήτρα διαφυγής και την Άμυνα.
«Μελετούμε σχέδιο για μείωση φόρων. Ανακοινώσεις αναμένονται από τον πρωθυπουργό τον Σεπτέμβριο. Η ρήτρα διαφυγής θα επηρεάσει την ευελιξία που θα έχουμε. Όσο γενναία είναι η απόφαση σε σχέση με την άμυνα, τόσο μεγαλύτερο περιθώριο θα έχουμε με τους φόρους», ανέφερε σε πρόσφατες δηλώσεις του.
Όσον αφορά στην εθνική ρήτρα διαφυγής, θα έχει τετραετή διάρκεια, ενώ δεν θα υπάρχουν πλέον κοινοί κανόνες, όπως στην εποχή της πανδημίας, αλλά η Ελλάδα και κάθε άλλη χώρα θα θέτει τα όρια με βάση τις δεσμεύσεις του κρατικού προϋπολογισμού.
Με βάση τη σημερινή εικόνα, απομακρύνονται τα σενάρια για εφαρμογή της ρήτρας διαφυγής μόνο σε κράτη-μέλη με χαμηλές αμυντικές δαπάνες, ικανοποιώντας τις θέσεις της ελληνικής κυβέρνησης, καθώς η Ελλάδα έχει υψηλές αμυντικές δαπάνες και πίεζε προς αυτή την κατεύθυνση.
Οι ελληνικές θέσεις
Η χώρα μας διεκδικεί, στο πλαίσιο των διαβουλεύσεων, η ενεργοποίηση των εθνικών ρητρών διαφυγής να γίνει με απόλυτα συντονισμένο τρόπο και ουσιαστικά ταυτόχρονα σε όλες τις χώρες, ώστε να μην σταλούν λάθος μηνύματα στις αγορές. Επιπλέον, η ρήτρα διαφυγής να δώσει δημοσιονομική ανάσα σε όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ, χωρίς να εξαιρούνται τα κράτη που έχουν, όπως και η Ελλάδα, αυξημένες αμυντικές δαπάνες. Σύμφωνα με πληροφορίες, η ελληνική κυβέρνηση επιδιώκει μια κοινή αφετηρία για τις αμυντικές δαπάνες —που θα εξαιρούνται από τους δημοσιονομικούς κανόνες— και θα πρέπει να διαμορφώνεται από το μέσο ευρωπαϊκό όρο των αμυντικών δαπανών.
Τα ερωτήματα
Ωστόσο, το ζητούμενο είναι με ποιες προϋποθέσεις και εάν θα μπορέσει η χώρα μας να χρησιμοποιήσει το ποσό που θα εξαιρεθεί από το όριο δαπανών του Συμφώνου Σταθερότητας για φοροελαφρύνσεις. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται ότι μέχρι τα τέλη Μαΐου θα προχωρήσει στην ανακοίνωση συγκεκριμένων όρων για την αύξηση των δαπανών, προκειμένου να μην υπάρξει δημοσιονομική χαλάρωση. Ένα από τα ερωτήματα που απασχολούν είναι εάν θα εξαιρεθούν από τον υπολογισμό του ελλείμματος οι συνολικές αμυντικές δαπάνες ή μόνο οι δαπάνες που αφορούν στα εξοπλιστικά προγράμματα, αλλά και οι λειτουργικές δαπάνες, όπως οι μισθοί και οι συντάξεις.
Σύμφωνα με τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες, για τους οποίους δεν προβλέπεται άμεσα αναθεώρηση ή αλλαγές, οι υποχρεωμένες χώρες (όπως η Ελλάδα) πρέπει να έχουν ετήσια μείωση του χρέους κατά τουλάχιστον 1% του ΑΕΠ και διατήρηση του ελλείμματος κάτω από το 3% του ΑΕΠ.
Συνολικά, οι αμυντικές δαπάνες στη χώρα μας αγγίζουν το 3,2% του ΑΕΠ, και εξ αυτού του ποσοστού, περίπου το 0,6% του ΑΕΠ φέτος αφορά αγορές αμυντικού εξοπλισμού.
Για το 2026, οι δαπάνες του προϋπολογισμού για αμυντικό εξοπλισμό υπολογίζεται ότι θα αυξηθούν περαιτέρω κατά 500 εκατ. ευρώ, φτάνοντας τα 2 δισ. ευρώ.
→ Διαβάστε επίσης: Νέο άλμα για τα κρατικά φέσια τον Ιανουάριο - Πρωταθλητές τα νοσοκομεία
Ασαφής η συσχέτιση αμυντικών δαπανών και ανάπτυξης
Σύμφωνα με το «Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων» της Alpha Bank, όσον αφορά στην Ελλάδα, η συσχέτιση μεταξύ αμυντικών δαπανών και οικονομικής μεγέθυνσης είναι μάλλον ασαφής, δεδομένης, μάλιστα, της διάρθρωσης της ελληνικής οικονομίας, η οποία δεν βασίζεται στη βαριά βιομηχανία, αλλά κυρίως στις υπηρεσίες και τον τουρισμό. Το πόσο σημαντικός θα είναι ο αντίκτυπος στην αναπτυξιακή δυναμική της ελληνικής οικονομίας στα επόμενα χρόνια, θα εξαρτηθεί από το αν θα μπορέσει η χώρα να κατευθύνει επιπλέον πόρους προς τον τομέα της άμυνας. Η κυβέρνηση, στα πλαίσια του νέου εξοπλιστικού προγράμματος της χώρας για την επόμενη δωδεκαετία, προτίθεται να εντάξει στον αμυντικό σχεδιασμό της την ενίσχυση του εγχώριου συστήματος καινοτομίας, ώστε να δημιουργηθεί μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία από τις αμυντικές επενδύσεις της Ελλάδας.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
