Δεν έδωσε τελικά την πολυαναμενόμενη επενδυτική βαθμίδα ο «αυστηρός» οίκος αξιολόγησης Moody’s, προχωρώντας σε μια «περιοδική αξιολόγηση» του rating για την Ελλάδα, με αποτέλεσμα να είναι ο μόνος από τους Big 5, δηλαδή τους οίκους αξιολόγησης που αναγνωρίζει η ΕΚΤ (S&P, Fitch, Scope Ratings, DBRS) που διατηρεί το αξιόχρεο της Ελλάδας ένα σκαλοπάτι κάτω από την επενδυτική βαθμίδα στο Ba1.
Υπενθυμίζεται πως ο οίκος αξιολόγησης Moody's μπήκε σχετικά αργά στον χορό των αναβαθμίσεων της Ελλάδας προς την επενδυτική βαθμίδα και τον περασμένο Σεπτέμβριο αναβάθμισε το αξιόχρεο της Ελλάδας κατά δύο βαθμίδες, στο Ba1 από Ba3, ένα σκαλοπάτι κάτω από την επενδυτική βαθμίδα, μια εβδομάδα αφότου ο οίκος αξιολόγησης DBRS έδωσε στα ελληνικά ομόλογα επενδυτική βαθμίδα.
Ο οίκος Scope Ratings είχε κάνει την αρχή όταν στις 4 Αυγούστου του 2023 έδωσε την επενδυτική βαθμίδα (τότε δεν ήταν ακόμη οίκος αναγνωρισμένος από την ΕΚΤ). Τον Σεπτέμβριο ακολούθησε ο DBRS. Την σκυτάλη πήρε ο S&P, που αναβάθμισε τα ελληνικά ομόλογα τον Οκτώβριο. Η Fitch έγινε ο τέταρτος οίκος, μεταξύ των αναγνωρισμένων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, που έδωσε επενδυτική βαθμίδα στις 2 Δεκεμβρίου.
Τώρα ο οίκος Moody’s κάνει την έκπληξη και τηρεί στάση αναμονής, διατηρώντας το αξιόχρεο της Ελλάδας σταθερό, Αν και υπάρχουν αναλυτές που λένε πως η κίνηση της «αναμονής» δικαιολογείται από το γεγονός πως έχουν μεσολαβήσει μόλις επτά μήνες από την προηγούμενη αναβάθμιση και συνήθως αναβαθμίσεις σε rating γίνονται σε διάστημα 12 – 18 μηνών.
Παρόλα αυτά, η Moody's προβλέπει αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 2,4% το 2024 και 2,3% το 2025, με στήριξη από την εγχώρια ζήτηση και τις εξαγωγές, ενώ ο ρυθμός του πληθωρισμού θα επιβραδυνθεί σε περίπου 2%.
Το σκεπτικό της αξιολόγησης
Σύμφωνα με τον οίκο αξιολόγησης το Ba1 της Ελλάδας και οι σταθερές προοπτικές (outlook) υποστηρίζονται από ένα σταθερό ιστορικό μεταρρυθμίσεων, το οποίο έχει οδηγήσει σε ορατές βελτιώσεις των θεσμών και της διακυβέρνησης, σε ισχυρότερες επενδύσεις και σε έναν υγιέστερο τραπεζικό τομέα.
Ομως υπάρχουν ζητήματα για τον μεγαλύτερο οίκο αξιολόγησης, καθώς, παρά την αναμενόμενη μεγάλη μείωση, ο λόγος χρέος προς ΑΕΠ θα παραμείνει πολύ υψηλός, αν και η ευνοϊκή διάρθρωση του χρέους όπως επίσης και το μεγάλο ταμειακό απόθεμα («μαξιλάρι») αποτελούν σημαντικούς παράγοντες για τον μετριασμό του λόγου χρέους προς ΑΕΠ.
Επιπροσθέτως, η ελληνική οικονομία έχει αντέξει στην ενεργειακή κρίση, με τον οίκο αξιολόγησης να θεωρεί πως οι ευρωπαϊκοί πόροι (π.χ. Ταμείο Ανάκαμψης) αλλά και οι ιδιωτικές επενδύσεις θα στηρίξουν την ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια και μαζί με τη συνέχιση των μεταρρυθμίσεων θα συμβάλλουν στην άνοδο της δυνητικής ανάπτυξης και θα αντισταθμίσουν σε κάποιο βαθμό τις αρνητικές επιπτώσεις από τα δυσμενή δημογραφικά στοιχεία.
Επιβράδυνση ανάπτυξης
Η οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας επιβραδύνθηκε στο 2% το 2023 από 5,6% το 2022, καθώς ο υψηλός πληθωρισμός και η νομισματική σύσφιξη επιβάρυναν την αύξηση της κατανάλωσης και των επενδύσεων. Τα έσοδα από τον τουρισμό, ωστόσο, έφτασαν σε νέο ρεκόρ.
Η Moody's προβλέπει αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 2,4% το 2024 και 2,3% το 2025, με στήριξη από την εγχώρια ζήτηση και τις εξαγωγές, ενώ ο ρυθμός του πληθωρισμού θα επιβραδυνθεί σε περίπου 2%. Οι χαμηλότερες τιμές ενέργειας και οι ισχυρότερες εξαγωγές υπηρεσιών (τουρισμός) έχουν συμβάλλει στη μείωση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών στο 6,4% του ΑΕΠ το 2023, από έλλειμμα 10,3% το 2022.
Βελτίωση και για το έλλειμμα
Το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης της Ελλάδας βελτιώθηκε σε λιγότερο από 1% του ΑΕΠ το 2023 από 2,4% το 2022, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Moody's. Τα στοιχεία με βάση τα ταμειακά διαθέσιμα δείχνουν ισχυρή αύξηση των εσόδων κατά 4,9% που ξεπερνά την αύξηση των δαπανών κατά μόλις 0,9%.
Η Moody's αναμένει ότι τα ελλείμματα θα σταθεροποιηθούν στο 0,9% του ΑΕΠ το 2024-25 και τα πρωτογενή πλεονάσματα θα διαμορφωθούν γύρω στο 2% του ΑΕΠ. Ο δείκτης χρέους της Ελλάδας εκτιμάται ότι θα έχει μειωθεί στο 161% του ΑΕΠ στο τέλος του 2023 από 172,6% το 2022 και η Moody's προβλέπει περαιτέρω μείωση στο 148% στο τέλος του 2025.
Η οικονομική ευρωστία της Ελλάδας και η αξιολόγηση σε "baa1", εξισορροπεί υψηλότερα επίπεδα πλούτου από ό,τι έχουν παρόμοιες χώρες με ίδια αξιολόγηση και ισχυρές προοπτικές ανάπτυξης τα επόμενα τρία χρόνια με το μέτριο οικονομικό μέγεθος και τις προκλήσεις για τη δυνητική ανάπτυξη από τα δυσμενή δημογραφικά στοιχεία.
Η βαθμολογία "baa2" για την ισχύ των θεσμών και της διακυβέρνησης της Ελλάδας αντανακλά την ισχυρή δυναμική στην εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που έχουν ήδη επιφέρει απτή πρόοδο σε διάφορους τομείς.
Βραχνάς το χρέος
Ωστόσο, η αναδιάρθρωση του χρέους το 2012 εξακολουθεί να επιβαρύνει την αξιολόγηση. Η δημοσιονομική ευρωστία "ba2" βασίζεται στην πολύ υψηλή αλλά ταχέως μειούμενη επιβάρυνση του χρέους της κυβέρνησης, η οποία υποστηρίζεται από μια ευνοϊκή διάρθρωση του χρέους με χαμηλά επιτόκια και μεγάλη περίοδο ωρίμανσης.
Η ευαισθησία στον κίνδυνο εκδήλωσης γεγονότων στην κατηγορία "ba", εξακολουθεί να οφείλεται στους κινδύνους που σχετίζονται με τον τραπεζικό τομέα, παρά τη σημαντική μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPLs).
Οι σταθερές προοπτικές εξισορροπούν τις βαθιές διαρθρωτικές βελτιώσεις που θα μπορούσαν να προσφέρουν ισχυρότερες πιστωτικές μετρήσεις από ό,τι αναμένει επί του παρόντος η Moody's έναντι των διαρθρωτικών προκλήσεων, οι οποίες θα μπορούσαν να επιβαρύνουν το πιστωτικό προφίλ της Ελλάδας περισσότερο από ό,τι υποτίθεται επί του παρόντος.
Η συναίνεση γύρω από τη συνέχιση των μεταρρυθμίσεων που βελτιώνουν τη λειτουργία των αγορών εργασίας και προϊόντων της Ελλάδας και επιτυγχάνουν δημοσιονομικά πρωτογενή πλεονάσματα μπορεί να αποφέρει μεγαλύτερα από τα αναμενόμενα θετικά αποτελέσματα.
Οι προκλήσεις
Οι προκλήσεις περιλαμβάνουν ένα μεγάλο έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Επιπλέον, δεδομένου του μεγέθους και της σημασίας τομέων όπως ο τουρισμός και η ναυτιλία, η οικονομία είναι ευάλωτη σε εξωτερικούς κλυδωνισμούς, και περαιτέρω βελτιώσεις όσον αφορά την οικονομική ανθεκτικότητα μέσω της διεύρυνσης της εξαγωγικής βάσης θα χρειαστούν χρόνο.
Ανοδικές πιέσεις θα μπορούσαν να προκύψουν υπό το σενάριο της συνέχισης της οικονομικής πολιτικής και της δέσμευσης για δημοσιονομική εξυγίανση, σε συνδυασμό με την επιτυχή εφαρμογή των υπόλοιπων μεταρρυθμίσεων, ιδίως στο δικαστικό σύστημα, που θα οδηγούσαν σε μεγαλύτερη ανθεκτικότητα σε εξωτερικούς κλυδωνισμούς, ταχύτερη από την αναμενόμενη βελτίωση της δημοσιονομικής ευρωστίας και την επεξεργασία των μη εξυπηρετούμενων δανείων θα στήριζαν μια υψηλότερη αξιολόγηση.
Επιπλέον, μια ταχύτερη αλλαγή στην οικονομική δομή της Ελλάδας που συμβάλλει στη βελτίωση της οικονομικής ανθεκτικότητας θα ήταν θετική για την πιστοληπτική ικανότητα. Περαιτέρω βελτιώσεις στον τραπεζικό τομέα, μειώνοντας τη μεταβλητότητα της κερδοφορίας και φέρνοντας την ποιότητα του ενεργητικού και τους δείκτες κεφαλαιοποίησης πιο κοντά στο μέσο όρο της ζώνης του ευρώ, θα ήταν επίσης πιστωτικά θετικές.
Οι κίνδυνοι
Πτωτικές πιέσεις θα μπορούσαν να προκύψουν εάν μια αντιστροφή της πορείας πολιτικής που παρατηρήθηκε τα τελευταία χρόνια ή ενδείξεις ότι οι μεταρρυθμίσεις του παρελθόντος δεν αποδίδουν την ώθηση στην ανάπτυξη και τους δημοσιονομικούς λογαριασμούς που αναμένεται επί του παρόντος, επιβαρύνοντας το επιχειρηματικό κλίμα και τις επενδύσεις, θα ασκούσαν πτωτικές πιέσεις στην αξιολόγηση.
Ειδικότερα, ενδείξεις ότι είναι πιθανή μια διαρκής, ουσιαστική επιδείνωση της δημοσιονομικής θέσης της κυβέρνησης, ενδεχομένως σε συνδυασμό με μια απότομη επιδείνωση της υγείας του τραπεζικού τομέα, θα προκαλούσαν αρνητική δράση αξιολόγησης. Μια κλιμάκωση της γεωπολιτικής κατάστασης στην Ευρώπη με τη συμμετοχή του ΝΑΤΟ θα οδηγούσε επίσης πιθανότατα σε πτωτικές πιέσεις στην αξιολόγηση.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
