«Τα δημοσιονομικά στατιστικά της ελληνικής Δημοκρατίας είναι σε πολύ καλή κατάσταση και η Ελλάδα θα έπρεπε να έχει ήδη λάβει την επενδυτική βαθμίδα. Ξεκινήσαμε όμως πολύ χαμηλά και είναι λογικό οι πιστοληπτικοί οίκοι αξιολόγησης να είναι προσεκτικοί. Αν δεν υπήρχαν εκλογές θα είχαμε λάβει την βαθμίδα» Τάδε έφη ο νέος «τσάρος» της ελληνικής οικονομίας, ο υπηρεσιακός υπουργός Οικονομικών, Θεόδωρος Πελαγίδης, στην συνέντευξη που παραχώρησε στην «Η» τον περασμένο Απρίλιο, λίγο πριν μιλήσει στο 8ο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών. 

Υποδιοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος από το 2020, με αρμοδιότητες, μεταξύ άλλων, την εφαρμογή της νομισματικής πολιτικής, τις διεθνείς αγορές κεφαλαίου, τα συστήματα πληρωμών και διακανονισμού, την εξυγίανση τραπεζών, αλλά και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πειραιά, οι φοιτητές του μόνο καλά λόγια έχουν να πουν για τον καθηγητή τους.

Σε τάξη τα δημοσιονομικά    

«Τα δημοσιονομικά έχουν μπει σε τάξη», είχε επισημάνει στην συνέντευξη του, στις 28/4 στην «Η» ο κ. Πελαγίδης, προσθέτοντας πως «αυτό μακροχρονίως είναι σε όφελος φυσικά του έλληνα πολίτη και αυτό πρέπει να τονίζεται και να γίνεται κατανοητό κάθε φορά. Η συνεισφορά της Ευρώπης στην οικονομική μας διάσωση είναι τεράστια και ο διακανονισμός του χρέους που έγινε μας επιτρέπει σήμερα, είναι αλήθεια μετά από τόσο καιρό, να απολαμβάνουμε ένα αναπτυξιακό ρυθμό που μας επιτρέπει να αισιοδοξούμε.

Χρειάζεται όμως να αισθανόμαστε όλοι συλλογικά, και να εργαζόμαστε εντατικά και με πειθαρχία. Τα λέω αυτά γιατί αυτοί που έχουν πετύχει, οι άλλες χώρες και ιδίως οι χώρες της Ασίας, που είναι και οι ανταγωνιστές μας, προχωράνε με αυτό τον τρόπο». 

Από το 2004 είναι Καθηγητής Οικονομικής Ανάλυσης στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς. Από τον 9/2012 έως 19/9/2020 διετέλεσε NR Senior Fellow στο Brookings Institution USA. Έχει σπουδάσει οικονομικά στα Πανεπιστήμια Θεσσαλονίκης (πτυχίο, 1987 με υποτροφία ΙΚΥ), Sussex (M.Phil., 1989), Paris (Doctorat, 1993 με υποτροφία SPES των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων) & Harvard CES (Post-Doc, 1993 & 1995 με υποτροφία ΝΑΤΟ). Είναι επίσης Πρόεδρος της Επενδυτικής Επιτροπής, της Επιτροπής Μέτρων Εξυγίανσης και της Επιτροπής Περιβαλλοντικής Πολιτικής της Τράπεζας της Ελλάδος. 

Επιτόκια και πληθωρισμός

Μια σειρά παραγόντων που αλλάζουν τον κόσμο πιθανόν θα κάνουν δύσκολη την επιστροφή του πληθωρισμού στο 2%, έλεγε ο στην ίδια συνέντευξη ο κ. Πελαγίδης, άρα το ουδέτερο επιτόκιο θα βρεθεί σαφώς υψηλότερα από εκεί που έχουμε συνηθίσει. Δεν βλέπει επιστροφή σε μηδενικά επιτόκια. 

Αν και η ΕΚΤ δεν μπορεί να αλλάξει τον στόχο της για πληθωρισμό στο 2%, ο έμπειρος τραπεζίτης εξηγεί πως όταν ο πληθωρισμός πέσει ανάμεσα στο 2% και 3% «η προσοχή θα πρέπει να είναι, και θα είναι, στο κόστος της περαιτέρω αποκλιμάκωσης».

Στο μέτωπο των τροφίμων θα πρέπει να περιμένουμε την καινούργια σπορά - λέει - για να δούμε που θα πάνε οι τιμές. Οι ενδείξεις, ωστόσο, για τις τιμές πρώτων υλών όπως το σιτάρι αλλά κι άλλες είναι ότι θα είναι χαμηλότερα. «Επομένως περιμένω έναν πληθωρισμό τροφίμων ο οποίος θα είναι μονοψήφιος. Οι τιμές δεν μπορούν να κατέβουν διότι έχουν ανατιμηθεί εντωμεταξύ οι περισσότεροι συντελεστές παραγωγής μεταξύ των οποίων και οι μισθοί». Ωστόσο συνιστά υπομονή στην μάχη κατά του πληθωρισμού, «ώστε να μη δημιουργηθούν και παράπλευρα προβλήματα στην οικονομία».

Αναφορικά με την επενδυτική βαθμίδα, ο κ. Πελαγίδης εκφράζει την πεποίθηση πως «αν δεν υπήρχαν εκλογές θα είχαμε λάβει την βαθμίδα», εξηγώντας πως «τα δημοσιονομικά έχουν μπει σε τάξη. Αυτό μακροχρονίως είναι σε όφελος φυσικά του έλληνα πολίτη και αυτό πρέπει να τονίζεται και να γίνεται κατανοητό κάθε φορά».

Τέλος ξεκαθαρίζει πως οι ελληνικές τράπεζες έχουν μηδενική έκθεση σε προβλήματα του τύπου Silicon Valley Bank και Credit Suisse. «Και αυτά που σας λέω δεν είναι τυπικές κουβέντες αλλά είναι η πραγματικότητα». 

Τα βασικά σημεία της συνέντευξης του Θ. Πελαγίδη στην «Η»

Τι έχει αλλάξει στην οικονομία μετά την πανδημία

• Εχει αλλάξει η μεταβλητή των ανθρώπων, δηλαδή οι άνθρωποι θέλουν να ζήσουν τη στιγμή και θέλουν να το χαρούν - Τους ενδιαφέρουν ξανά τα ταξίδια, τους ενδιαφέρουν οι υπηρεσίες, έχουν μεγάλες ρυθμίσεις. Αυτό δεν είναι τυχαίο.
• Ο τουρισμός δεν είναι μια μονοσήμαντη δραστηριότητα. Τροφοδοτεί τη μεταποίηση, τροφοδοτεί την αγροτική οικονομία, τροφοδοτεί το λιανεμπόριο, τα πάντα.
• Το καλό που βλέπουμε αυτή τη στιγμή με την ελληνική οικονομία ότι υπάρχει μια μικρή αναδιάρθρωση του μοντέλου αναφορικά με τις εξαγωγές και τις επενδύσεις
• Όσον αφορά στην ελληνική οικονομία, υπάρχει ανθεκτικότητα - Η ελληνική οικονομία εξήλθε από μια κατάσταση πολύ δύσκολη, αλλά έχει ξεκαθαρίσει τι είναι υγιές και τι δεν ήταν. Το δεύτερο είναι ότι έχουν γίνει μια σειρά αλλαγές και μεταρρυθμίσεις υπό την πίεση και τη συνεργασία, αν θέλετε, των θεσμών και αυτό φαίνεται σε πολλά πεδία.  

Για επιτόκια και πληθωρισμό 

• Οι κεντρικές τράπεζες, επειδή ανησυχούν και στην Ευρώπη - παρά τα προβλήματα της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας που έχουμε εσχάτως κυρίως στην Αμερική - θα συνεχίσουν την πολιτική αύξησης των επιτοκίων
• Εκτιμώ ότι στην Ευρώπη θα φτάσουμε σ’ ένα ύψος μεταξύ 3,5 - 3,75% - Είμαστε κοντά στο τέλος 
• Η ΕΚΤ βρέθηκε πίσω από την καμπύλη να κυνηγάει τον πληθωρισμό και όχι να τον προβλέπει. Επομένως, είναι εντυπωσιακή η αλλαγή πολλών μελών που ενώ ήταν στην αρχή «περιστέρια», έχουν γίνει «γεράκια».
• Η μετάδοση της νομισματικής πολιτικής χρειάζεται αρκετούς μήνες - Απαιτούνται περίπου 9 μήνες για να δεις και να μετρήσεις αν οι αυξήσεις που έκανες ήταν λίγες ή πολλές 
• Μπορούμε να φτάσουμε σε πληθωρισμό 3% αλλά μετά η περαιτέρω μείωση προς το 2% θα είναι πολύ δύσκολη - Και γι αυτό ίσως η επιμήκυνση της πολιτικής να είναι μια λύση ώστε να μην παρουσιαστούν διάφορες παράπλευρες απώλειες, όπως αυτές που βλέπουμε εσχάτως, ιδίως στην Αμερική - Θα χρειαστούμε μια περίοδο για να καταλάβουμε πόσο γρήγορα πέφτει
• Μέσα στο 2024, προς το τέλος, μπορούμε να φτάσουμε στο 3% πληθωρισμό
• Από το φθινόπωρο μπορεί να δούμε στην Ελλάδα μονοψήφιο πληθωρισμό στα τρόφιμα - Οι σοδειές τώρα αποδίδουν, οπότε το κόστος αυτών θα φανεί στην αγορά σύντομα. Αυτό δεν σημαίνει πτώση τιμών. 
• Υπάρχει μια σχολή που υποστηρίζει πως υπάρχει η πιθανότητα να πάμε πάλι σε χαμηλό πληθωρισμό, όταν καταλαγιάσουν όλα αυτά τα ζητήματα αβεβαιότητας. Υπάρχει και άλλη σχολή που υποστηρίζει πως δεν θα επιστρέψουμε ποτέ σε τόσο χαμηλό πληθωρισμό και σε τόσο χαμηλά επιτόκια - Δεν υπάρχει βεβαιότητα για τίποτα από όλα αυτά.

Για τραπεζική κρίση

• Το ελληνικό τραπεζικό σύστημα δεν έχει καμία συμμετοχή σε αυτή την κρίση και σε όλα όσα έχουν συμβεί όχι μόνο στην Αμερική αλλά και στην Ευρώπη - Δεν θέλω να αναφέρω δείκτες, αλλά από τη ρευστότητα μέχρι την κεφαλαιακή ενίσχυση τα πράγματα είναι πολύ καλά.
• Δεν είναι υπερχρεωμένη χώρα στον ιδιωτικό τομέα η Ελλάδα

Για εκπαίδευση και εργασία

• Και στη δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση πρέπει να γίνουν πολλά, μιλάμε για αλλαγή δομών.
• Χρειάζεται να υπάρχει όχι μόνο αξιολόγηση αλλά και ρόλος των γονέων, επαρκή χρηματοδότηση, συνεχής μετεκπαίδευση των καθηγητών - Το πολιτικό σύστημα πρέπει κάποια στιγμή να ισορροπήσει στα ζητήματα αυτά. 
• Έχει μειωθεί ο πληθυσμός 20 - 29 ετών πάρα πολύ
• Τα νέα παιδιά μπαίνουν αργά στην αγορά εργασίας και το εκπαιδευτικό σύστημα, τους στέλνει σε λάθος δρόμους.

Αναλυτικά η συνέντευξη του Θεόδωρου Πελαγίδη:

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δέχεται κριτική για τον τρόπο που επέλεξε να τιθασεύσει τον υψηλό πληθωρισμό. Πιστεύετε ότι υπολόγισε σωστά τις  επιπτώσεις στην οικονομία από την επιθετική αύξηση των επιτοκίων;  Μπορεί η προσπάθεια της ΕΚΤ να γυρίσει μπούμερανγκ; Πρόσφατα παρατηρήσατε από την Ουάσιγκτον στο περιθώριο της Εαρινής Σύνοδος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας πως γεωπολιτικοί παράγοντες έχουν περιορίσει την αποτελεσματικότητα της πολιτικής ανόδου των επιτοκίων όσον αφορά στην καταπολέμηση του πληθωρισμού.

Η νομισματική πολιτική χρειάζεται χρόνο για να αποδώσει. Παρά την όποια αρχική καθυστέρηση στην αντιμετώπιση του πληθωρισμού, τα βήματα που έχουνε γίνει είναι προσεκτικά και δεν εκτιμώ ότι μέχρι στιγμής έχουν δημιουργηθεί παράπλευρα προβλήματα. Η προσοχή μας αυτή πρέπει να συνεχιστεί και το ύψος το τελικό του επιτοκίου οπωσδήποτε είναι κοντά.

Μετά την τραπεζική κρίση σε ΗΠΑ και Ευρώπη πληθαίνουν οι φωνές για επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης των επιτοκίων. Οι αναλυτές προβλέπουν τουλάχιστον δυο αυξήσεις ακόμη, μια τον Μάιο και μια τον Ιούνιο, ενώ κάποιοι βλέπουν και τρίτη αύξηση τον Ιούλιο. Πότε πρέπει να περιμένουμε το τέλος της αύξησης των επιτοκίων και σε ποιο ύψος θα φτάσουμε;

Εκτιμώ ότι στην Ευρώπη θα φτάσουμε σ’ ένα ύψος μεταξύ 3,5 - 3,75%. Στην Αμερική επισημαίνω ότι έχει ξεκινήσει ήδη συζήτηση εδώ και καιρό για την αποκλιμάκωση των επιτοκίων. Τα προβλήματα στις μικρές τράπεζες παραμένουν και αυτό είναι κάτι που επισπεύδει τη συζήτηση εκεί. Να μην ξεχνάμε άλλωστε ότι το τελικό επιτόκιο είναι στις Ηνωμένες Πολιτείες σημαντικά υψηλότερο από ότι στην Ευρώπη για το ευρώ.

Θα επιστρέψουμε σε μηδενικά ή αρνητικά επιτόκια ή θα μάθουμε να ζούμε με υψηλό κόστος χρήματος;

Είναι μια σοβαρή και δύσκολη συζήτηση αυτή, υπάρχουν διαφορετικοί παράγοντες που επί του παρόντος δε μας επιτρέπουν να είμαστε σαφείς και ακριβείς.

Υπάρχουν δύο σχολές, η μία η οποία θεωρεί ότι κάποια στιγμή αργά ή γρήγορα θα επιστρέψουμε σε ένα πληθωρισμό γύρω στο 2% γεγονός το οποίο θα μας επιτρέψει την ομαλοποίηση του ύψους των επιτοκίων, όχι βέβαια αγγίζοντας αυτό που λέμε zero lower bound.

Από την άλλη, η εκτίμηση είναι ότι μια σειρά διαφορετικών παραγόντων αλλάζουν τον κόσμο, όπως η κλιματική αλλαγή και οι δαπάνες που πρέπει να γίνουν για την αντιμετώπισή της, η επανα-παγκοσμιοποίηση σε γραμμές προσφοράς λιγότερο αποδοτικές, μια εκδοχή του δημογραφικού, κι άλλα τα οποία θα κάνουν δύσκολη την επιστροφή του πληθωρισμού στο 2%, άρα το ουδέτερο επιτόκιο θα βρεθεί σαφώς υψηλότερα από εκεί που έχουμε συνηθίσει.

Στην Ελλάδα βλέπουμε σε πολλές περιπτώσεις πως οι τιμές αγαθών και υπηρεσιών εύκολα «ανεβαίνουν» αλλά πολύ δύσκολα «κατεβαίνουν» ακόμα κι όταν διαμορφώνονται οι κατάλληλες συνθήκες. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό των καυσίμων, αλλά και των τροφίμων. Είναι δυνατή η αποκλιμάκωση του πληθωρισμού χωρίς σωστή λειτουργία της αγοράς;

Η λειτουργία της αγοράς είναι καλή, είναι πάρα πολύ καλύτερη από αυτό που ήταν κάποτε και αυτό φαίνεται και από το γεγονός ότι η αποκλιμάκωση του ρυθμού αυξήσεως των τιμών είναι ταχεία. Ειδικά όμως στα τρόφιμα υπάρχει το πρόβλημα το οποίο αντιμετωπίζουν όλες οι χώρες με διψήφιο πληθωρισμό.

Θα πρέπει να περιμένουμε την καινούργια σπορά για να δούμε κατά πόσο αυτό θα συνεχιστεί και τον επόμενο χρόνο. Οι ενδείξεις που έχουμε για τις τιμές πρώτων υλών όπως το σιτάρι αλλά κι άλλες είναι ότι θα είναι χαμηλότερα. Επομένως περιμένω έναν πληθωρισμό τροφίμων ο οποίος θα είναι μονοψήφιος. Οι τιμές δεν μπορούν να κατέβουν διότι έχουν ανατιμηθεί εντωμεταξύ οι περισσότεροι συντελεστές παραγωγής μεταξύ των οποίων και οι μισθοί.

Παρά την αποκλιμάκωσή του, ο πληθωρισμός παραμένει ακόμη σε πολύ υψηλά επίπεδα για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά, ενώ αντέχει ο λεγόμενος δομικός πληθωρισμός. Πρόσφατα δηλώσατε από την Ουάσιγκτον πως μπορούμε να φτάσουμε σχετικά γρήγορα σε ένα πληθωρισμό της τάξης κοντά στο 3% αλλά μετά ίσως το κόστος που απαιτείται με μια περαιτέρω νομισματική σύσφιξη μπορεί να είναι υψηλότερο των ωφελειών ενός πληθωρισμού του 2%. Εκτιμάτε πως μπορεί, μετά και τους πρόσφατους τραπεζικούς κλυδωνισμούς, σε ΗΠΑ και Ευρώπη να αλλάξει ο στόχος της ΕΚΤ;

Όχι, ο στόχος δεν μπορεί να αλλάξει, πρώτα απ’ όλα είναι ζήτημα αξιοπιστίας. Σε κάθε όμως περίπτωση όταν φτάσουμε με το καλό στην περιοχή ανάμεσα στο 2% και 3% η προσοχή θα πρέπει να είναι, και θα είναι, στο κόστος της περαιτέρω αποκλιμάκωσης του πληθωρισμού. Η λύση πάντως σε ένα τέτοιο πρόβλημα είναι το κατά πόσο χρονικά είμαστε διατεθειμένοι να περιμένουμε να αποκλιμακωθεί ο πληθωρισμός και νομίζω ότι αυτή είναι μια λογική λύση. Λίγος περισσότερος χρόνος για την αποκλιμάκωση μπορεί να βοηθήσει ώστε να μη δημιουργηθούν και παράπλευρα προβλήματα στην οικονομία.

Η χώρα περιμένει από τους οίκους αξιολόγησης την επενδυτική βαθμίδα. Θεωρείτε εφικτό τον στόχο ανάκτησης της επενδυτικής βαθμίδας εντός του 2023 και τι θα σηματοδοτήσει αυτή η εξέλιξη για την ελληνική οικονομία;

Έχω δηλώσει από πέρσι τον Οκτώβριο ότι τα δημοσιονομικά στατιστικά της ελληνικής Δημοκρατίας είναι σε πολύ καλή κατάσταση και ότι η Ελλάδα θα έπρεπε να έχει ήδη λάβει την επενδυτική βαθμίδα. Ξεκινήσαμε όμως πολύ χαμηλά και είναι λογικό οι πιστοληπτικοί οίκοι αξιολόγησης να είναι προσεκτικοί. Αν δεν υπήρχαν εκλογές θα είχαμε λάβει την βαθμίδα.

Όλα αυτά έχουνε γίνει εξαιτίας των αλλαγών και των μεταρρυθμίσεων που έγιναν με τη βοήθεια των πιστωτών. Τα δημοσιονομικά έχουν μπει σε τάξη. Αυτό μακροχρονίως είναι σε όφελος φυσικά του έλληνα πολίτη και αυτό πρέπει να τονίζεται και να γίνεται κατανοητό κάθε φορά. Η συνεισφορά της Ευρώπης στην οικονομική μας διάσωση είναι τεράστια και ο διακανονισμός του χρέους που έγινε μας επιτρέπει σήμερα, είναι αλήθεια μετά από τόσο καιρό, να απολαμβάνουμε ένα αναπτυξιακό ρυθμό που μας επιτρέπει να αισιοδοξούμε.

Χρειάζεται όμως να αισθανόμαστε όλοι συλλογικά, και να εργαζόμαστε εντατικά και με πειθαρχία. Τα λέω αυτά γιατί αυτοί που έχουν πετύχει, οι άλλες χώρες και ιδίως οι χώρες της Ασίας, που είναι και οι ανταγωνιστές μας, προχωράνε με αυτό τον τρόπο.

Ολοκληρώθηκε η αύξηση μετοχικού κεφαλαίου της Αttica Bank και δρομολογείται, σε δεύτερο χρόνο η συγχώνευσή της με την Παγκρήτια με στόχο τον 5ο πυλώνα του τραπεζικού συστήματος. Μπορεί να δούμε κι άλλες συγχωνεύσεις τραπεζών στο μέλλον;

Δεν έχω τέτοια εκτίμηση, οι τράπεζες έχουνε κάνει μεγάλα βήματα. Και πρέπει όλοι να είμαστε πολύ προσεκτικοί γιατί η φήμη και η αξιοπιστία έχουν μεγάλη σημασία στον τραπεζικό χώρο.

Mετά την κατάρρευση της Silicon Valley Bank η τραπεζική κρίση πέρασε στην Ευρώπη με θύμα την Credit Suisse. Αυτό ήταν και το τέλος της τρέχουσας τραπεζικής κρίσης ή μπορεί να δούμε νέους κλυδωνισμούς στο μέλλον; Σε αυτό το περιβάλλον που τοποθετούνται οι ελληνικές τράπεζες; 

Η επανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας θα βοηθήσει τις τράπεζες να χρηματοδοτήσουν τα κεφάλια και την ποιότητα τους με χαμηλότερο κόστος και αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό. Οι ελληνικές τράπεζες έχουν μηδενική έκθεση σε προβλήματα του τύπου που αναφέρατε ανωτέρω, και αυτά που σας λέω δεν είναι τυπικές κουβέντες αλλά είναι η πραγματικότητα.

Για να αποκαταστήσουμε κάπως την αλήθεια, εξαιτίας της δημοσιονομικής χρεοκοπίας οι τράπεζες υπέστησαν ζημιές από την κατοχή ομολόγων και εντόκων γραμματίων του Δημοσίου που ξεπέρασε τα 35 δισ., ποσό περίπου με το οποίο ενισχύθηκαν αργότερα ώστε να μην χρεοκοπήσουν και χαθούν μεταξύ των άλλων και τα χρήματα, τα οποία θα ήταν τα χρήματα των καταθετών. Να θυμίσω ότι οι ιδιοκτήτες και οι μέτοχοι απώλεσαν το σύνολο των περιουσιακών τους στοιχείων και η χρηματοδότηση και διάσωση των τραπεζών αποκλειστικά ωφέλησε και αφορούσε τους καταθέτες.

Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!