Με στοίχημα την επιστροφή σε πρωτογενές πλεόνασμα της τάξης του 1,1% η ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών έχει ξεκινήσει να καταρτίζει το προσχέδιο του προϋπολογισμού για το 2023 μέσα σε συνθήκες πρωτοφανούς αβεβαιότητας.
Η μεταβλητότητα που καταγράφεται στις ενεργειακές τιμές καθιστά πολύ δύσκολες τις προβλέψεις για τον προϋπολογισμό του επόμενου έτους, αφού οι εκτιμήσεις προβλέπουν ότι οι τιμές θα διατηρηθούν σε υψηλά επίπεδα καθ' όλη τη διάρκεια του 2023. Η ζοφερή αυτή εκτίμηση επηρεάζει τον κυβερνητικό σχεδιασμό, ενώ θα διατηρήσει επί μακρόν τον πληθωρισμό, με αρνητικές επιπτώσεις για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.
Δημοσιονομική προσαρμογή 5 με 6 δισ. ευρώ
Στον προϋπολογισμό του επόμενου έτους το οικονομικό επιτελείο θα πρέπει να προχωρήσει σε μία τεράστια δημοσιονομική προσαρμογή 5 με 6 δισ. ευρώ, ώστε από ένα έλλειμμα 2% να φτάσει στο πολυπόθητο πλεόνασμα και ταυτόχρονα να συμπεριλάβει τις φοροελαφρύνσεις που σχεδιάζει, όπως είναι:
- η κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης για όλους,
- οι μειωμένες ασφαλιστικές εισφορές,
- οι αυξήσεις στις συντάξεις, αλλά και
- οι ενισχυμένες επιδοτήσεις ρεύματος για νοικοκυριά και επιχειρήσεις.
Ήδη ο στόχος για πρωτογενές έλλειμμα 2% του ΑΕΠ φέτος θεωρείται επισφαλής και μοιάζει να κινείται σε τεντωμένο σχοινί, αφού το ράλι στην τιμή της μεγαβατώρας για το ρεύμα και το φυσικό αέριο αναγκάζει τον προϋπολογισμό να βάλει περισσότερα χρήματα για τις επιδοτήσεις, που θα κινηθούν πολύ πιο πάνω από την αρχική πρόβλεψη για 850 εκατ. ευρώ στο δεύτερο εξάμηνο.
Παρά τις δύσκολες συνθήκες που δημιουργούνται από την ενεργειακή κρίση, το Eurogroup έχει στείλει ήδη σαφές μήνυμα δημοσιονομικής πειθαρχίας προς τις κυβερνήσεις, ιδιαίτερα σε αυτές που έχουν υψηλό δημόσιο χρέος όπως είναι η Ελλάδα.
Δραστικός περιορισμός των οριζόντων μέτρων στήριξης και στόχευση μόνο στις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, φρένο στις δαπάνες και υιοθέτηση δημοσιονομικών πολιτικών που δεν θα εκτροχιάζουν το χρέος και τα ελλείμματα είναι η «συνταγή» που πρέπει να ακολουθήσουν οι υπουργοί Οικονομικών για τη σύνταξη των προϋπολογισμών του 2023.
Στο κοινό ανακοινωθέν που εκδόθηκε μετά το τέλος του συμβουλίου δίνεται το στίγμα, καθώς γίνεται λόγος για προσεκτικό σχεδιασμό της δημοσιονομικής πολιτικής, ενόψει και του 2023. Αυτό σημαίνει, σύμφωνα με το Eurogroup, πως οι χώρες της Ευρωζώνης πρέπει να αφήσουν κατά μέρους την πολιτική εφαρμογής οριζόντιων παρεμβάσεων και θετικών μέτρων και η στόχευση αναφορικά με την περαιτέρω στήριξη να σχετίζεται αποκλειστικά με τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.
Με το βλέμμα στην κάλπη
Ο προϋπολογισμός του 2023 είναι ο τελευταίος πριν από τις εκλογές, με την κυβέρνηση να ανεβάζει την οροφή των δαπανών στα 68,8 δισ. ευρώ, παρά τη δέσμευση για πλεόνασμα τον επόμενο χρόνο, με το «κλειδί» να είναι η ανάπτυξη που αποτελεί βασική κινητήρια δύναμη για τα έσοδα. Πάντως, σε σχέση με τα φετινά ανώτατα όρια (64,5 δισ. ευρώ), οι δαπάνες το 2023 είναι αυξημένες κατά 4,3 δισ. ευρώ.
Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο το κονδύλι του υπουργείου Εργασίας για τις κοινωνικές μεταβιβάσεις, που ενσωματώνει αυξήσεις σε μισθούς, συντάξεις επιδόματα και επιδοτήσεις, είναι αυξημένο κατά 1,7 δισ. ευρώ, στα 21,8 δισ. ευρώ για το 2023 από 19,8 δισ. ευρώ φέτος. Την ίδια στιγμή, η αύξηση των πόρων σε Υγεία και Παιδεία κατά 600 εκατ. ευρώ και 228 εκατ. ευρώ, αντίστοιχα, αποτελούν προπομπό για τα κύματα των προσλήψεων που θα ακολουθήσουν σε αυτούς τους τομείς. Τα ανώτατα όρια των δαπανών του τακτικού προϋπολογισμού για το 2023 θα ανέλθουν στα 57,1 δισ. ευρώ. Σε αυτά προστίθενται οι δαπάνες 8,1 δισ. ευρώ του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και οι δαπάνες του Ταμείου Ανάκαμψης που για το επόμενο έτος έχουν προϋπολογισθεί στα 3,5 δισ. ευρώ. Έτσι, το ταβάνι του προϋπολογισμού διαμορφώνεται σε 68,782 δισ. ευρώ.
Καλάθι παροχών
Πέραν της κατάργησης της εισφοράς αλληλεγγύης για τους εργαζόμενους στο Δημόσιο και τους συνταξιούχους, στον σχεδιασμό για το 2023 εντάσσεται η αύξηση στις συντάξεις και η μονιμοποίηση των μειωμένων ασφαλιστικών εισφορών.
- Η κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης για όλους κοστίζει στον κρατικό προϋπολογισμό 1,2 δισ. ευρώ και σημαίνει ότι μετά τους εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα περίπου 500.000 δημόσιοι υπάλληλοι και συνταξιούχοι με ετήσια εισοδήματα άνω των 12.000 ευρώ θα δουν το επόμενο έτος αύξηση στις αποδοχές τους, που ξεκινούν από 22 ευρώ και ξεπερνούν τα 676 ευρώ τον χρόνο για τα υψηλά εισοδήματα.
- Ακόμα, θα προβλεφθεί αύξηση από 6% σε 7% σε περίπου ένα εκατομμύριο συνταξιούχους, με το κόστος για τον προϋπολογισμό να εκτιμάται στα 600 εκατομμύρια ευρώ. Η αύξηση φορά όμως μόνο όσους λαμβάνουν σύνταξη χαμηλότερη από αυτή που προέκυψε με βάση το νέο τρόπο υπολογισμού, δεν έχουν δηλαδή προσωπική διαφορά.
- Το 2023 θα διατηρηθούν οι μειωμένες ασφαλιστικές εισφορές, μέτρο που κοστίζει 800 εκατομμύρια ευρώ. Εως τώρα οι εισφορές μειώθηκαν κατά 0,9 ποσοστιαίες μονάδες τον Ιούνιο του 2020 (0,42 π.μ. για τον εργαζόμενο και 0,48 π.μ. για τον εργοδότη) και κατά 3,0 π.μ. τον Ιανουάριο του 2021 (1,21 π.μ. για τον εργαζόμενο και 1,79 π.μ. για τον εργοδότη). Υπολείπεται μια μείωση κατά 0,60% από τη συνολική μείωση των πέντε ποσοστιαίων μονάδων έως το 2023 που έχει ανακοινώσει η κυβέρνηση, ανάλογα με τις αντοχές του προϋπολογισμού και τη γενικότερη οικονομική κατάσταση.