Ενα εκρηκτικό μείγμα υψηλών τιμών σε ενέργεια, τρόφιμα και μεταφορές αντιμετωπίζουν τους τελευταίους μήνες οι καταναλωτές σε όλο τον κόσμο.

Ειδικότερα σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, τη δεδομένη στιγμή δεν αντιμετωπίζουμε κάποια επισιτιστική κρίση και η κυβέρνηση διαβεβαιώνει για την επάρκεια τροφίμων.

Ωστόσο, το ράλι των τιμών, ως απόρροια του ράλι στις διεθνείς τιμές των εμπορευμάτων (μετά και την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία), έχει δημιουργήσει μεγάλες πιέσεις: στους παραγωγούς και στην μεταποίηση, μέχρι και τους τελικούς καταναλωτές.

Τα περιθώρια κέρδους παραγωγών και εταιρειών έχουν εξανεμιστεί, καθώς οι σημαντικές ανατιμήσεις που έχουν περάσει στο ράφι, έχουν οδηγήσει σε μειωμένους όγκους πωλήσεων και πτώση της συνολικής ζήτησης.

SOS από τους κτηνοτρόφους

Ξεκινώντας από τους παραγωγούς, έχουν να αντιμετωπίσουν τις αυξημένες τιμές ενέργειας, τα πολύ ακριβότερα λιπάσματα, αλλά και τις ζωοτροφές σε ό,τι αφορά τους κτηνοτρόφους.

Τα μέτρα της κυβέρνησης έχουν ελαφρύνει σε κάποιο ποσοστό τα υπέρογκα βάρη τους, ωστόσο δεν τα έχουν αντισταθμίσει πλήρως.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα φαίνεται να αντιμετωπίζουν οι κτηνοτρόφοι. Η μέση τιμή στο πρόβειο γάλα κυμαίνεται στα επίπεδα των 1,20 - 1,35 ευρώ/ λίτρο, ωστόσο όπως λένε, ακόμα και τιμές της τάξης του 1,50 ευρώ/ λίτρο, δεν αρκούν για να καλύψουν τις τεράστιες αυξήσεις στις ζωοτροφές.

Με την τιμή της μηδικής να ξεπερνάει τα 28 λεπτά/ κιλό από 18 ευρώ πέρυσι και το ενσίρωμα σανού να έχει φτάσει να κοστίζει 20-22 λεπτά, η επιβάρυνση στο κόστος είναι σημαντική.

Η αύξηση των στρεμμάτων καλλιέργειας σε καλαμπόκι κινείται προς την σωστή κατεύθυνση, δηλαδή της ενίσχυσης της ιδιοπαραγωγής στη χώρα μας, ενώ πολλά ποντάρουν οι παραγωγοί στην καταβολή από φέτος της συνδεδεμένης ενίσχυσης. Κρίσιμο ζήτημα είναι εξάλλου να κατευθύνεται μεγαλύτερο μέρος των καλαμποκιών για ζωοτροφές και όχι για παραγωγή βιοκαυσίμων.

Απώλειες 30% στο ζωϊκό κεφάλαιο

Ουκ ολίγοι κτηνοτρόφοι, έχουν επιλέξει να οδηγούν περισσότερα (θηλυκά) ζώα στα σφαγεία, μην μπορώντας να ανταποκριθούν στο αυξημένο κόστος, με τις απώλειες σε ζωϊκό κεφάλαιο να φθάνουν ακόμη και το 30%.

Ο πρόεδρος της ΕΑΣ Νάξου, Δημήτρης Καπούνης, ανέφερε σε πρόσφατες δηλώσεις του ότι υπάρχει μεγάλη μείωση στην παραγωγή γάλακτος στη Νάξο, κάτι που δημιουργεί πρόβλημα στην παραγωγή γραβιέρας. Τόνισε ότι «δεν μπορούμε να αγοράσουμε γάλα από άλλη περιοχή γιατί η γραβιέρα είναι ΠΟΠ. Η μείωση στο γάλα φτάνει στους 7 - 8 τόνους κάθε μέρα». Ο κ. Καπούνης υπογράμμισε ότι «δεν υπάρχουν στην χώρα μας ζωοτροφές», προσθέτοντας ότι έκανε εισαγωγή από Βουλγαρία ενσίρωμα καλαμποκιού με τιμή στα 105 ευρώ τον τόνο, συν τα μεταφορικά, για να έρθει στο νησί.

Ο Σύνδεσμος Ελληνικής Κτηνοτροφίας (ΣΕΚ) υποστηρίζει ότι η μείωση των κοπαδιών είναι μεγάλη στην χώρα μας και τους επόμενους μήνες θα οδηγηθεί ακόμη μεγαλύτερος αριθμός ζώων στα σφαγεία και θα γίνει ορατό το πρόβλημα - που τονίζουμε εδώ και καιρό - της μείωσης στην παραγωγή γάλακτος.

Κατέθεσε μάλιστα πρόσφατα τις προτάσεις του στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων για τις συνδεδεμένες ενισχύσεις που αφορούν την κτηνοτροφία στο πλαίσιο της νέας ΚΑΠ 2023-2027, ζητώντας να δοθεί: 

• για τις αγελάδες 200 € /ζώο,
• για μοσχάρια ηλικίας έως 14 μηνών 100 € /ζώο,
• για μοσχάρια ηλικίας 14 έως 24 μηνών 150 € /ζώο και
• για μοσχίδες αναπαραγωγής 500 € /ζώο.

Ταυτόχρονα ζητήθηκε να αυξηθεί η ενδεικτική τιμή άρα και ο προϋπολογισμός για τα αιγοπρόβατα σε 20€ ανά θηλυκό ζώο από 12€, αλλά και να αυξηθεί δραστικά το ποσό και η ανά στρέμμα ενίσχυση στην καλλιέργεια πρωτεϊνούχων ψυχανθών ζωοτροφών η οποία να αποδίδεται κατά προτεραιότητα στους κτηνοτρόφους που ιδιοπαράγουν. 

Ακόμη ο ΣΕΚ ζήτησε ένα ποσό 150 εκατ. € για όλη την κτηνοτροφία, έτσι ώστε να υπάρχει κάλυψη ενός μέρους της τεράστιας αύξησης των τιμών των ζωοτροφών.

Καλά νέα από την Κομισιόν

Την προηγούμενη εβδομάδα πάντως υπήρξαν κάποια καλά νέα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία πρότεινε ένα έκτακτο μέτρο που χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ), ούτως ώστε να επιτρέψει στα κράτη μέλη να καταβάλλουν ένα εφάπαξ ποσό σε αγρότες και επιχειρήσεις αγροδιατροφής που επηρεάζονται από τις αυξήσεις στο κόστος των εισροών.

Σημειώνει χαρακτηριστικά πως, τέτοιες αυξήσεις στις τιμές, ιδίως για την ενέργεια, τα λιπάσματα και τις ζωοτροφές, διαταράσσουν τον γεωργικό τομέα και τις αγροτικές κοινότητες, οδηγώντας σε προβλήματα ρευστότητας και ταμειακών ροών τους αγρότες και τις μικρές αγροτικές επιχειρήσεις, που δραστηριοποιούνται στη μεταποίηση, την εμπορία ή την ανάπτυξη γεωργικών προϊόντων.

Αντιμετωπίζοντας άμεσα αυτές τις προκλήσεις ταμειακών ροών, συμβάλλοντας στη διατήρηση τους, το νέο μέτρο θα αντιμετωπίσει τις διαταραχές της αγοράς και συνεπώς θα συμβάλλει στην παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια.

Ο Επίτροπος Γεωργίας Janusz Wojciechowski δήλωσε: «Οι αγρότες, με την υποστήριξη της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, συνεχίζουν να αποδεικνύουν την αξία τους, παράγοντας τρόφιμα κάτω από δύσκολες συνθήκες. Μετά την πανδημία COVID-19, τώρα πλήττονται σοβαρά από τις συνέπειες της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Για κάποιους, διακυβεύεται η επιβίωση. Με αυτό το μέτρο, το τελευταίο σε μια σειρά που εφαρμόζεται στο πλαίσιο της ΚΓΠ, τους υποστηρίζουμε ώστε να μπορούν να συνεχίσουν να παράγουν τα τρόφιμα που χρειάζεται ο κόσμος, να φροντίζουν τη γη τους και να παρέχουν στις οικογένειές τους τα απαραίτητα».

Ενίσχυση από 15.000 € μέχρι και 100.000 €

Μόλις εγκριθεί το μέτρο αυτό, θα επιτρέψει στα κράτη-μέλη να αποφασίσουν να χρησιμοποιήσουν διαθέσιμα κεφάλαια έως και 5% του προϋπολογισμού του ΕΓΤΑΑ για τα έτη 2021-2022 για άμεση εισοδηματική στήριξη γεωργών και ΜμΕ που δραστηριοποιούνται στη μεταποίηση, την εμπορία ή την ανάπτυξη των αγροτικών προϊόντων. Αυτό αντιπροσωπεύει δυνητικό προϋπολογισμό 1,4 δισεκατομμυρίων ευρώ στην ΕΕ.

Τα κράτη μέλη καλούνται να κατευθύνουν αυτή τη στήριξη στους δικαιούχους που πλήττονται περισσότερο από την τρέχουσα κρίση και που ασχολούνται με την κυκλική οικονομία, τη διαχείριση θρεπτικών ουσιών, την αποτελεσματική χρήση των πόρων ή τις φιλικές προς το περιβάλλον και το κλίμα μεθόδους παραγωγής. Επιλεγμένοι αγρότες και ΜμΕ θα μπορούσαν να λάβουν έως και 15.000 € και 100.000 € αντίστοιχα. Οι πληρωμές θα πρέπει να πραγματοποιηθούν έως τις 15 Οκτωβρίου 2023.

Το νέο μέτρο ακολουθεί τη δέσμη στήριξης 500 εκατομμυρίων ευρώ για τους γεωργούς της ΕΕ που εγκρίθηκε στις 23 Μαρτίου στο πλαίσιο «διασφάλισης της επισιτιστικής ασφάλειας και ενίσχυσης της ανθεκτικότητας των συστημάτων τροφίμων».

Επιχειρήσεις αγροδιατροφικού τομέα

Στις επιχειρήσεις του αγροδιατροφικού τομέα, η πίεση από τις μεγάλες αυξήσεις στο κόστος λειτουργίας τους έχει ήδη αποτυπωθεί στα μεγέθη τους. Στις περισσότερες περιπτώσεις μάλιστα, έχουν αναγκαστεί να περάσουν σημαντικές ανατιμήσεις στην τιμή του τελικού προιόντος για να καταφέρουν να ισοσκελίσουν το υψηλό λειτουργικό κόστος.

3αλφα

Σύμφωνα με την διοίκηση της βιομηχανίας, στη σκιά του πολέμου αυξάνονται οι προκλήσεις ως προς τη διάθεση σιτηρών, ενώ αυξητική είναι η τάση και για τις τιμές του ρυζιού. Παραδέχεται ότι η εταιρεία έχει δεχθεί σημαντικές πιέσεις, με τις μεσοσταθμικές αυξήσεις στις πρώτες ύλες να φτάνουν το 45%. Και έτσι, παρότι κατά τη διάρκεια της δεκαετούς οικονομικής κρίσης στη χώρα μας δεν είχε προβεί σε κάποια ανατίμηση, η εκτίναξη του λειτουργικού της κόστους από την περυσινή χρονιά, την ανάγκασε να προβεί σε αυξήσεις τιμών της τάξης του 6% στα προϊόντα της.

Μύλοι Λούλη

Με πίεση στην κερδοφορία, παρά τη διψήφια αύξηση των πωλήσεων, έκλεισε το 2021 για τον όμιλο Μύλοι Λούλη, κάτι το οποίο αποδίδεται στη σημαντική αύξηση του κόστους πωληθέντων, παρά τις ανατιμήσεις που πέρασαν στα προϊόντα.

Agrino

Το κόστος των πρώτων υλών έχει εκτιναχθεί στα ύψη, όπως υποστηρίζει και η διευθυντής marketing και εξαγωγών της Agrino, Άγις Πιστιόλας κάνοντας λόγο για ανατιμήσεις που κυμαίνονται από 20% μέχρι και 40% στην τιμή του ρυζιού και για μεγάλη αύξηση της κοστολογικής επιβάρυνσης της εταιρείας. Προκειμένου να διαχειριστεί τα κόστη, η εταιρεία προέβη σε ανατιμήσεις της τάξης του 5%-7% στα προϊόντα της στις αρχές του 2022.

Πίνδος

Ο Πτηνοτροφικός Συνεταιρισμός Ιωαννίνων «Πίνδος» αναγκάστηκε να προχωρήσει φέτος σε μείωση της παραγωγής κατά 10% αφενός λόγω του μεγάλου κόστους, αφετέρου λόγω των προβλημάτων προμήθειας πρώτων υλών. Παράλληλα, προχώρησε σε ανατιμήσεις 12% στην προσπάθεια του Συνεταιρισμού να αποφύγει ή να περιορίσει τις ζημιές.

Νίκας

Η εταιρεία πέρυσι έσπευσε να αποθεματοποιήσει πρώτες ύλες επιδιώκοντας παράλληλα, κατά το δυνατό, να επιτύχει μακροπρόθεσμες συμφωνίες προκειμένου να διασφαλίσει ευνοϊκότερες τιμές και επάρκεια σε συσκευαστικά και λοιπά υλικά παραγωγής.

Αναφορικά με τη φετινή χρονιά, οι ραγδαία αυξημένες τιμές ενέργειας πρώτων και δεύτερων υλών παγκοσμίως αναμένεται να επηρεάσουν αρνητικά το κόστος παραγωγής και κατά συνέπεια την κερδοφορία του ομίλου. Επίσης, ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει προκαλέσει σημαντικές πιέσεις στην αγορά πουλερικών διεθνώς, με άμεση επίπτωση στο κόστος προμήθειάς τους από τον όμιλο.

Η διοίκηση του ομίλου εξετάζει διάφορα πλάνα συγκράτησης του αυξημένου κόστους παραγωγής, καθώς και την κατά το δυνατόν εναρμόνιση της τιμολογιακής πολιτικής της με βάση τα νέα κοστολογικά δεδομένα.

ΕΨΑ

Ο Γενικός Διευθυντής της ΕΨΑ, Μιχάλης Τσαούτος ανέφερε πρόσφατα πως μόνο η τιμή στο γυαλί έχει αυξηθεί κατά… 70% από τις αρχές του 2022.

Η ΕΨΑ προχώρησε πρόσφατα σε ανατιμήσεις της τάξης του 7%, ενώ το ενδεχόμενο ενός νέου κύματος ανατιμήσεων τον Ιούνιο βρίσκεται ακόμη υπό συζήτηση. «Εάν η κυβέρνηση δεν είχε ανακοινώσει πρόσφατα το ενεργειακό πακέτο στήριξης, θα προχωρούσαμε σίγουρα σε νέες αυξήσεις τιμών».

Εβροφάρμα

Η διοίκηση της γαλακτοβιομηχανίας αναφέρει πως το πληθωριστικό περιβάλλον, που ήδη επιδεινώνεται από τον πόλεμο στην Ουκρανία, επηρεάζει σημαντικά τα κόστη των εισροών της, όπως το νωπό γάλα, την ενέργεια και ειδικότερα τα μεταφορικά. Ήδη από τον Μάρτιο του 2022 πέρασαν αξιόλογες ανατιμήσεις στις τιμές πώλησης των προϊόντων. Ωστόσο η διοίκηση της εταιρείας για το υπόλοιπο της χρήσης του 2022 είναι επιφυλακτική, λόγω των συνεχιζόμενων ανατιμήσεων του κόστους ενέργειας, των υλικών συσκευασίας και των α' υλών.

Venus Growers

Η Venus Growers εξάγει σε πάνω από 40 χώρες. Ωστόσο οι αυξήσεις που καταγράφονται σε επίπεδο πρώτων υλών (+40% στη ζάχαρη) και συσκευασίας (+60% στο κουτί), οδηγούν τη διοίκηση του συνεταιρισμού στο να συγκρατήσει δυνάμεις σε ό,τι αφορά τις εξαγωγές τη φετινή χρονιά. Αναμένεται δε να περάσει σε αυξήσεις της τάξης του 5%-10% στα προϊόντα της.

Coffee Island

Σύμφωνα με τον managing director της Coffee Island, Αλέξανδρο Ζαπανιώτη, η αύξηση στην τιμή του καφέ κυμαίνεται από 50% έως 70%, ως ένα καθαρά χρηματιστηριακό προϊόν, ενώ μεγάλο αγκάθι για την εταιρεία αποτελεί και η εκτίναξη του μεταφορικού κόστους σε δυσθεώρητα ύψη. «Πέρυσι πληρώναμε 1.000 ευρώ για ένα κοντέινερ που μεταφέρει περίπου 19,5 τόνους καφέ από τη Βραζιλία. Φέτος πληρώσαμε 15.000 ευρώ», τόνισε με έμφαση.

Η εταιρεία προέβη σε ανατιμήσεις τον Νοέμβριο του 2021, αυξάνοντας κατά 10 λεπτά την τιμή στο ρόφημα. «Υπάρχουν συζητήσεις για νέες ανατιμήσεις, αλλά μακάρι να τις αποφύγουμε», σημείωσε ο κ. Ζαπανιώτης.

Καταναλωτές

Σε ό,τι αφορά τους τελικούς καταναλωτές, ο κόσμος έχει νοιώσει στο...πετσί του τις μεγάλες αυξήσεις που έχουν περάσει σχεδόν σε όλα τα προϊόντα, ως απόρροια της δραματικής ανόδου των τιμών σε ενέργεια, μεταφορές και εμπορεύματα.

Είναι χαρακτηριστικό ότι τον Απρίλιο ο πληθωρισμός στη χώρα μας σκαρφάλωσε στο 10,2%, στα υψηλότερα επίπεδα από το 1994, κυρίως λόγω των τιμών των ενεργειακών προϊόντων, που είναι υπεύθυνες για την αύξηση κατά 6,61% του γενικού δείκτη, αλλά και των τροφίμων.

Πρωταθλητές σε αυξήσεις

Χαρακτηριστικά, αναφέρουμε τα ποσοστά αυξήσεων ανά κατηγορία τροφίμων-ποτών σε ετήσια βάση: 

• Έλαια και λίπη: 22%
• Κρέατα: 14,1%
• Λαχανικά: 13,8%
• Γαλακτοκομικά & αυγά: 11,7%
• Ψωμί & δημητριακά: 10%
• Νωπά φρούτα: 8,6%
• Καφέ-κακάο-τσάι: 7,1%.
• Λοιπά τρόφιμα: 5,6%
• Μεταλλικό νερό-αναψυκτικά-χυμοί φρούτων: 3,8%
• Ζάχαρη-σοκολάτες-γλυκά-παγωτά: 3,4%
• Ψάρια: 3,2%

Οι ανατιμήσεις του...μήνα

Διόλου ευκαταφρόνητες ήταν και οι αυξήσεις που πέρασαν μέσα σε έναν μήνα. Πιο συγκεκριμένα, ενισχύθηκαν οι τιμές κατά: 

• 20,7% σε αρνί και κατσίκι 
• 8% στα πουλερικά
• 6,5% στο χοιρινό
• 6,4% στο μοσχάρι 
• 5,5% στο γιαούρτι
• 5% στο ψωμί
• 4,6% στα κατεψυγμένα λαχανικά
• 4% στο πλήρες γάλα
• 3,9% στα αυγά
• 2,7% στα νωπά λαχανικά
• 2,6% στον καφέ
• 2% στα τυριά 

Εμπορεύματα

Η εικόνα στις διεθνείς αγορές εμπορευμάτων δεν είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντική, τουλάχιστον για το εγγύς μέλλον.

Σιτηρά

Η πρόσφατη απόφαση της Ινδίας να απαγορεύσει, με άμεση ισχύ, τις εξαγωγές σιτηρών, στην προσπάθειά της να συγκρατήσει τις τιμές στην εγχώρια αγορά, εκτόξευσε για κάποιες μέρες τις διεθνείς τιμές του εμπορεύματος. Και αυτό επειδή οι διεθνείς αγορές έβλεπαν την ινδική αγορά ως μία από τις εναλλακτικές λύσεις για προμήθεια σιτηρών μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Μπορεί στη συνέχεια η ινδική κυβέρνηση να προχώρησε μερική χαλάρωση της αρχικής της απόφασης – επιτρέποντας την αποστολή φορτίων με σιτάρι στο εξωτερικό, τα οποία περιμένουν άδεια από τα τελωνεία - ωστόσο η πραγματικότητα είναι πως η τιμή των συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης σιταριού στο χρηματιστήριο του Σικάγο έχει αυξηθεί περίπου 60% από τις αρχές του έτους, ενώ από πέρυσι η άνοδος ξεπερνάει το 100%.

Καλαμπόκι

Αναφορικά με το καλαμπόκι, η τιμή του είναι ήδη αυξημένη σε ποσοστό άνω του 30%. Η παγκόσμια παραγωγή καλαμποκιού προβλέπεται να κινηθεί πτωτικά φέτος, λόγω κυρίως της μείωσης στην Ουκρανία και στις ΗΠΑ, ενώ σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του αμερικανικού υπουργείου Γεωργίας, μικρότερες καλλιέργειες αναμένεται να έχουν τόσο η Κίνα, όσο και η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Στον αντίποδα, σε ύψη-ρεκόρ αναμένεται η παραγωγή σε Αργεντινή και Βραζιλία.

Βρώσιμα έλαια

«Σκοτσέζικο ντους» είχαμε και από την Ινδονησία – τον μεγαλύτερο εξαγωγέα βρώσιμων ελαίων - η οποία στις 28 Απριλίου είχε ανακοινώσει ότι πως προχωράει σε απαγόρευση των εξαγωγών φοινικελαίου, ωστόσο από την ερχόμενη Δευτέρα (23 Μαίου) η κυβέρνηση αποφάσισε να άρει την απαγόρευση.

Σημειώνεται πως το 60% της παγκόσμιας παραγωγής φοινικέλαιου προέρχεται από την Ινδονησία, με την Ινδία, την Κίνα, την ΕΕ και το Πακιστάν να είναι οι βασικές χώρες που το εισάγουν. Πέρυσι η χώρα είχε εξάγει 34,2 εκατομμύρια τόνους φοινικέλαιου.

Λιπάσματα

Σύμφωνα με report του Βloomberg, για πρώτη φορά, οι αγρότες σε όλο τον κόσμο δοκιμάζουν πόσο λιγότερα χημικά λιπάσματα μπορούν να χρησιμοποίησουν, χωρίς να καταστρέψουν τις αποδόσεις τους την ώρα της συγκομιδής, ωστόσο τα πρώτα αποτελέσματα είναι αποθαρρυντικά.

Στη Βραζιλία, τον μεγαλύτερο παραγωγό σόγιας παγκοσμίως, μια μείωση της χρήσης αλάτων κατά 20% θα μπορούσε να επιφέρει μείωση των αποδόσεων κατά 14%, σύμφωνα με τη συμβουλευτική εταιρεία MB Agro.

Στην Κόστα Ρίκα, ένας συνεταιρισμός καφέ που εκπροσωπεί 1.200 μικρούς παραγωγούς βλέπει μείωση της παραγωγής έως και 15% το επόμενο έτος, εάν οι αγρότες παραλείψουν ακόμη και το ένα τρίτο της κανονικής εφαρμογής λιπασμάτων.

Στη Δυτική Αφρική, η μείωση της χρήσης λιπασμάτων θα συρρικνώσει τη φετινή συγκομιδή ρυζιού και καλαμποκιού κατά 1/3, σύμφωνα με το Διεθνές Κέντρο Ανάπτυξης Λιπασμάτων, μια μη κερδοσκοπική ομάδα για την επισιτιστική ασφάλεια.

Που αποδίδεται η έκρηξη των τιμών

Μεταξύ των βασικών λόγων για την μεγάλη αύξηση στις τιμές των λιπασμάτων αναφέρονται:

• η ανεξέλεγκτη τιμολόγηση του φυσικού αερίου, της κύριας πρώτης ύλης για το μεγαλύτερο μέρος των αζωτούχων λιπασμάτων παγκοσμίως
• οι κυρώσεις σε έναν μεγάλο παραγωγό αλάτων στη Λευκορωσία
• οι διαδοχικές καταιγίδες στα τέλη του καλοκαιριού στην ακτή του Κόλπου των ΗΠΑ που έκλεισαν προσωρινά την παραγωγή στην περιοχή
• περιορισμοί του Covid-19 που έχουν διαταράξει κάθε παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού, συμπεριλαμβανομένων των χημικών
• περιορισμός από την Κίνα φωσφορικών αλάτων προκειμένου να δημιουργήσει απόθεμα στο εσωτερικό της
• η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η οποία ουσιαστικά απέκοψε σχεδόν το 1/5 των παγκόσμιων εξαγωγών θρεπτικών ουσιών

Οι επιπτώσεις

Στις Φιλιππίνες, η ουρία - ένα βασικό αζωτούχο λίπασμα - κοστίζει σήμερα περίπου τρεις φορές η τιμή που ίσχυε πέρυσι τέτοια εποχή, δήλωσε ο Roger Navarro, πρόεδρος της Philippine Maize Federation Inc. "Οι αγρότες θα τείνουν να μειώσουν τη συνήθη δόση λίπανσης της καλλιέργειάς τους και αυτό θα μειώσει την παραγωγή", είπε, προβλέποντας πτώση της απόδοσης κατά 10%.

Η γεωργική βιομηχανία του Περού αντιμετωπίζει έλλειμμα 180.000 μετρικών τόνων ουρίας και η παραγωγή βασικών προϊόντων, όπως το ρύζι, οι πατάτες και το καλαμπόκι, θα μπορούσε να πέσει έως και 40%, εκτός εάν διατεθούν περισσότερα λιπάσματα.

Το Διεθνές Ινστιτούτο Έρευνας για το Ρύζι προέβλεψε ότι οι αποδόσεις των καλλιεργειών θα μπορούσαν να μειωθούν κατά 10% την επόμενη περίοδο, πράγμα που σημαίνει ότι θα υπάρξουν 36 εκατομμύρια λιγότεροι τόνοι ρυζιού - αρκετοί για να θρέψουν 500 εκατομμύρια ανθρώπους.

Στην υποσαχάρια Αφρική, η παραγωγή τροφίμων θα μπορούσε να μειωθεί κατά περίπου 30 εκατομμύρια τόνους το 2022, που ισοδυναμεί με τις διατροφικές ανάγκες 100 εκατομμυρίων ανθρώπων, δήλωσε το IFDC τον Δεκέμβριο - και η πρόβλεψη αυτή έγινε πριν ο πόλεμος στην Ουκρανία ωθήσει τις τιμές σε νέα ρεκόρ αυτή την άνοιξη.

Τι αποκαλύπτει η έκθεση της IPES-Food

Η τρίτη παγκόσμια κρίση των τιμών στα τρόφιμα τα τελευταία 15 χρόνια, που προκλήθηκε από την εισβολή στην Ουκρανία, θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί εάν οι δομικές αδυναμίες του συστήματος είχαν αντιμετωπιστεί μετά τις δύο προηγούμενες, σύμφωνα με έκθεση της IPES-Food. Αυτές οι θεμελιώδεις αδυναμίες περιλαμβάνουν:

• Την έλλειψη ποικιλίας καλλιεργειών και ειδών διατροφής, με υπερβολική εξάρτηση από βασικά προϊόντα, όπως είναι το καλαμπόκι, το σιτάρι και το ρύζι
• Αδιαφανείς και επιρρεπείς σε κερδοσκοπία αγορές σιτηρών, που δεν αντικατοπτρίζουν την πραγματική προσφορά
• Κύκλους επισιτιστικής ανασφάλειας, που οδηγούνται από τις συγκρούσεις, την κλιματική αλλαγή και τη φτώχεια

Η μεγάλη... εξάρτηση

Στην έκθεσή της, η IPES-Food σημειώνει ότι η εξάρτηση του παγκόσμιου πληθυσμού από περιορισμένο αριθμό βασικών προϊόντων δεν έχει αμβλυνθεί από τότε που το ζήτημα αναδείχθηκε σε προηγούμενες κρίσεις.

Μέχρι το 1995, το σιτάρι, το ρύζι και το καλαμπόκι, αποτελούσαν περισσότερο από το 50% των παγκόσμιων προϊόντων φυτικής προέλευσης, παρότι είναι μόνο 3 από τα 7.000 φυτικά προϊόντα που τρώνε οι άνθρωποι.

Καθώς οι άνθρωποι σε περιοχές που δεν μπορούν να καλλιεργήσουν καλλιέργειες, όπως το σιτάρι ή το καλαμπόκι, έχουν συνηθίσει σε δίαιτες που διαθέτουν αυτά τα βασικά προϊόντα, οι χώρες τους εξαρτώνται από εισαγωγές μεγάλου μέρους της διατροφής τους. Η IPES-Foods επικαλείται στοιχεία του USDA που δείχνουν ότι, μόνο επτά χώρες συν την Ευρωπαϊκή Ένωση παρέχουν το 90% των παγκόσμιων εξαγωγών σιταριού και μόλις τέσσερις χώρες συγκεντρώνουν το 87% των εξαγωγών καλαμποκιού.

Τι έφερε ο πόλεμος στην Ουκρανία

Αυτή η συγκέντρωση της προσφοράς έγινε αισθητή και μετά την επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία. Η Ουκρανία και η Ρωσία μαζί παρέχουν περισσότερο από το 25% των παγκόσμιων εξαγωγών σιταριού, το 15% του καλαμποκιού και περισσότερο από το 60% των εξαγωγών ηλιελαίου, σύμφωνα με την έκθεση IPES-Food. Οι τιμές για αυτά τα βασικά προϊόντα διατροφής έφθασαν σε υψηλά δεκαετίας λίγο μετά την εισβολή.

Σύντομα, ακολούθησαν και απαγορεύσεις σε εξαγωγές. Σύμφωνα με την IPES-Food, 20 χώρες έχουν θέσει περιορισμούς στις εξαγωγές δημητριακών και φυτικών ελαίων από τις αρχές Μαΐου. Όταν συνδυάζονται με άλλους περιορισμούς εξαγωγών, όπως οι απαιτήσεις αδειοδότησης, αντιπροσωπεύουν το 17% των τροφιμικών θερμίδων που διακινούνται παγκοσμίως, ανέφερε η έκθεση.

Πιο πρόσφατα, η Ινδονησία, ο μεγαλύτερος παραγωγός φοινικέλαιου, ανακοίνωσε απαγόρευση των εξαγωγών αυτού του βασικού συστατικού στα τέλη Απριλίου, καθώς αντιμετώπιζε υψηλές εγχώριες τιμές μαγειρικού ελαίου.

Κερδοσκοπία στις αγορές εμπορευμάτων

Παρά αυτούς τους περιορισμούς, η IPES-Food υποστηρίζει ότι ο βαθμός αστάθειας των τιμών που παρουσιάζουν αυτή τη στιγμή οι αγορές βασικών προϊόντων διατροφής, μπορεί μόνο εν μέρει να αποδοθεί στα θεμελιώδη στοιχεία προσφοράς-ζήτησης. Αντίθετα, ο όμιλος υπογραμμίζει ότι οι χρηματοοικονομικοί επενδυτές επωφελούνται από την αύξηση των τιμών των τροφίμων.

«Δεν υπάρχει παγκόσμια έλλειψη προμήθειας τροφίμων αυτή τη στιγμή», αναφέρει η έκθεση. «Αυτές οι κρίσεις τιμών επιδεινώνονται σαφώς από μια σειρά δυσλειτουργιών στις παγκόσμιες αγορές σιτηρών, συμπεριλαμβανομένης της κερδοσκοπίας για τα εμπορεύματα».

Οι επενδύσεις σε συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης εμπορευμάτων και αμοιβαία κεφάλαια που συνδέονται με εμπορεύματα έχουν αυξηθεί από την έναρξη της σύγκρουσης, σημειώνει η έκθεση. Επικαλέστηκε μια ακρόαση της 31ης Μαρτίου της Επιτροπής Συναλλαγών Συμβάσεων Μελλοντικής Εκπλήρωσης Εμπορευμάτων των ΗΠΑ (CFTC), η οποία είπε ότι η αστάθεια ήταν 20% μεγαλύτερη του φυσιολογικού, μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Συστάσεις

Η πρόληψη της επόμενης κρίσης των τιμών των τροφίμων δεν θα είναι εύκολη, αλλά η αναγνώριση των βασικών αδυναμιών στο σύστημα παρέχει έναν οδικό χάρτη, δήλωσε η IPES-Food. Για να αποφευχθεί η επόμενη "τέλεια καταιγίδα", συστήνει, μεταξύ άλλων:

• Να δοθεί οικονομική βοήθεια και ελάφρυνση χρέους στις ευάλωτες χώρες
• Να καταπολεμηθεί η κερδοσκοπία στις αγορές εμπορευμάτων
• Να δημιουργηθούν περιφερειακά αποθέματα σιτηρών και ένας παγκόσμιος μηχανισμός επισιτιστικής βοήθειας, κατάλληλος για τις παρατεταμένες κρίσεις που αντιμετωπίζει ο πλανήτης
• Να αναπτύξουν οι χώρες αυτάρκεια στην καλλιέργεια των δικών τους βασικών τροφίμων, να στραφούν σε πιο ανθεκτικές παραδοσιακές καλλιέργειες - για παράδειγμα, κεχρί (millet) αντί για ρύζι - και να εισάγουν μεγαλύτερη ποικιλία στη διατροφή των ανθρώπων. Η ιδέα είναι γνωστή στους παραγωγούς τροφίμων: διαφοροποίηση της προσφοράς, προκειμένου να μετριαστεί ή ακόμα και να αποτραπεί το επόμενο σοκ τιμών.

Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!