Παρασκευή πρωί. Στους Δελφούς η μέρα ήταν ηλιόλουστη και ζεστή. Το μελίσσι των ξένων και Ελλήνων συνέδρων του του 7ου Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών ήταν ήδη σε πλήρη δραστηριότητα αναζητώντας χρησμούς και απαντήσεις στο δυστοπικό παρόν της παγκόσμιας οικονομίας.

Στο cosy καφέ της οδού βασιλέως Παύλου και Φρειδερίκης είχαν φτάσει τα πρώτα πιάτα του brunch. Μεταξύ τυρού και αχλαδιού ή μάλλον κρουασάν και αυγού οι αναλύσεις για τα τεκταινόμενα στην ελληνική οικονομία ήταν μοιραία το μονοπώλιο της κουβέντας.

Οι τιμές στα ύψη για ένα χρόνο

Κυρίως πιάτο, φυσικά, η ενέργεια. «Οι τιμές θα παραμείνουν για τουλάχιστον ένα χρόνο στα ύψη» ήταν ο χρησμός υψηλόβαθμων τραπεζικών στελεχών με κορυφαία εμπειρία στον χώρο. Και μετά το εύλογο ερώτημα: Θα επιστρέψουμε ποτέ – τουλάχιστον στο ορατό μέλλον – σε τιμές προ κρίσης; Δεν τους είδα καθόλου αισιόδοξους…

Μόνη λύση κατά τους ίδιους συνομιλητές η επιτάχυνση του βηματισμού προς τις ΑΠΕ, η οποία όμως – όπως παρατηρούσαν με νόημα απολαμβάνοντας τον πρωινό καφέ – θα έχει σημαντικό κόστος.

Οι τιμές θα παραμείνουν για τουλάχιστον ένα χρόνο στα ύψη

«Ένα σημαντικό κόστος που πρέπει να το αναλάβει η Ευρώπη. Είναι εν τέλει ζήτημα διαχείρισης που ακουμπάει σε πολλές γενιές. Μιλάμε για ένα κόστος που δεν μπορούν να το αναλάβουν τα κράτη μόνα τους και πολύ περισσότερο οι επιχειρησεις». Πολλές από τις οποίες, αν κληθούν να αναλάβουν αυτό το κόστος της ταχύτερης μετάβασης, θα κινδυνεύσουν με κατάρρευση.

Η επιτάχυνση του βηματισμού προς τις ΑΠΕ θα έχει σημαντικό κόστος

Η Ευρώπη, ωστόσο, δεν φαίνεται να κινείται γρήγορα αυτή τη φορά αξιοποιώντας – αν μη τι άλλο – το μοντέλο της πανδημίας που το έχει και φρέσκο. Παρά τις εκκλήσεις του Νότου, μεταξύ των οποίων και της ελληνικής κυβέρνησης (επαναδιατυπώθηκε ηχηρά το αίτημα από τον πρωθυπουργό χθες Κυριάκο Μητσοτάκη) για πανευρωπαϊκό πρόβλημα που ζητά πανευρωπαϊκή λύση, ο Βορράς ανθίσταται. Ακόμη.

Σε κίνδυνο η ενεργειακή ασφάλεια

Και μετά είναι και τα προβλήματα συνδεσιμότητας που αντιμετωπίζουν συχνά εγκαταστάσεις ΑΠΕ, τα οποία δεν είναι αμελητέος κρίκος στην αλυσίδα. Πολύ περισσότερο την ώρα που η ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης δεν είναι δεδομένη.

Αυτό λίγο – πολύ θα υποστηρίξει μερικές ώρες αργότερα, στο περιθώριο μιας αρκετά ενδιαφέρουσας παρουσίασης στο Amalia ο αντιπρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Gastrade Κωνσταντίνος Σιφναίος. «Η πιθανότητα είτε να διακοπεί η ροή φυσικού αερίου από τη Ρωσία είτε από την Ευρώπη είναι μπροστά μας»…

Η αντικατάσταση – θα πει ο ίδιος – του ρωσικού φυσικού αερίου που καταναλώνει ετησίως η Ευρώπη (155 δις. κ.μ.) απαιτεί στην καλύτερη περίπτωση 2 – 3 χρόνια. «Η Ε.Ε. λέει πως θέλει να αντικαταστήσει 60 δισ. κ.μ. με LNG. Έχει τις υποδομές, τις εγκαταστάσεις αποθήκευσης και τις διασυνδέσεις μεταφοράς για κάτι τέτοιο»; Τέτοιου μεγέθους εξαρτήσεις – όπως αυτή που έχουν η Ευρώπη και ειδικότερα τα Βαλκάνια από τη Ρωσία – δεν καλύπτονται από την μια μέρα στην άλλη.

Στο ίδιο πάνελ, που συντόνισε ο δημοσιογράφος Χρήστος Κολώνας, ο Αριστοφάνης Στεφάτος, Διευθύνων Σύμβουλος της Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων ήταν καθαρός στον χρησμό του: «Η κρίση θα είναι μακροπρόθεσμη και πρέπει να είμαστε έτοιμοι να την αντιμετωπίσουμε σε βάθος χρόνου».

Όπως είπε ο ίδιος, η Ευρώπη στρέφεται και σε αγορές «που δεν έχουμε συνηθίσει, επειδή η ασφάλεια τροφοδοσίας είναι πια πρόβλημα».

Η κρίση θα είναι μακροπρόθεσμη και πρέπει να είμαστε έτοιμοι να την αντιμετωπίσουμε σε βάθος χρόνου

Όπως για παράδειγμα στην Μαλαισία, από όπου φτάνει πλέον φυσικό αέριο στην Ευρώπη, όπως είπε ο κ. Ντίνος Μπενρουμπή, Γενικός Διευθυντής της Power and Gas Business Unit-Mytilinaios Group. Το αποτέλεσμα είναι να υπάρχει υψηλό κόστος μεταφοράς αερίου, καθώς εισάγεται και από μακρινές χώρες.

«Σε όλες τις αποφάσεις που παίρνουμε πια η ασφάλεια τροφοδοσίας είναι πιο σημαντική από την τιμή»… Οι επιχειρηματικές αποφάσεις για επενδύσεις και συμβόλαια δεν στηρίζονται πλέον μόνο στα οικονομικά δεδομένα αλλά κυρίως στα γεωπολιτικά. «Και αυτά δεν συμβαδίζουν πάντα».

Σε όλες τις αποφάσεις που παίρνουμε πια η ασφάλεια τροφοδοσίας είναι πιο σημαντική από την τιμή 

Ο φόβος – θα πει ξεκάθαρα ο κ. Μπενρουμπή – οδηγεί τις τιμές στα ύψη. «Οι αγορές λειτουργούν με φόβο και όχι με την πραγματικότητα. Το αέριο ρέει περισσότερο από κάθε άλλη φορά»…  

Ο πληθωρισμός είναι προτιμότερος από την ύφεση

Πίσω όμως στο καφέ της οδού με τα πολλά βασιλικά ονόματα και στους τραπεζίτες. Με ψυχραιμία, παρά την «τέλεια καταιγίδα» που εξελίσσεται τους τελευταίους μήνες στην οικονομία και τον απρόσμενο πόλεμο στην καρδιά της Ευρώπης να καίει τα σενάρια δυναμικής ανάπτυξης, στελέχη του χρηματοοικονομικού κλάδου μεταφράζουν τις εξελίξεις διεθνώς και εντός των τειχών.  

Έχει αυξηθεί φυσικά η ζήτηση για κεφάλαια κίνησης, προκειμένου να ανταπεξέλθουν οι επιχειρήσεις στα βαριά κόστη της ενέργειας, ωστόσο δεν υπάρχουν στον ορίζοντα ενδείξεις για αθέτηση πληρωμών.

Άλλωστε, τα αυξημένα κόστη ενέργειας και πρώτων υλών όπου είναι δυνατό μετακυλίονται κυρίως στις B2B συναλλαγές και το θέμα είναι φυσικά το ράφι, όπου τα σούπερ μάρκετ καλούνται να θέσουν τα τελικά αναχώματα πριν τον καταναλωτή. Η αύξηση θα περάσει στο τελικό προϊόν. Αυτό είναι αναπόφευκτο. «Το μέγα ζητούμενο, ωστόσο, είναι ο βέλτιστος τρόπος να περάσει το αυξημένο κόστος χωρίς να μειωθεί η ζήτηση». Δύσκολος γρίφος ακόμη και για μια Πυθία των Δελφών…  

Ήδη, άλλωστε, έχει αρχίσει και φαίνεται η κάμψη στην κατανάλωση.

Κι εκεί που η συζήτηση είχε μόλις ανάψει ήρθε η είδηση από την Αθήνα: Πληθωρισμός τέρας 8,9% για τον Μάρτιο ανακοίνωσε η ΕΛ.ΣΤΑΤ.

Το μέγα ζητούμενο είναι ο βέλτιστος τρόπος να περάσει το αυξημένο κόστος χωρίς να μειωθεί η ζήτηση

Εκεί λοιπόν τώρα θα πάει η συζήτηση με τους τραπεζίτες να λένε πως στο μέτωπο του πληθωρισμού το κλειδί είναι τελικά η «διαμόρφωση των προσδοκιών», με δεδομένο μάλιστα ότι το ελληνικό ΑΕΠ στηρίζεται κατά περίπου 70% στην ιδιωτική κατανάλωση. Ένα… κλείσιμο της στρόφιγγας από τα νοικοκυριά, καθώς οι προσδοκίες συγκλίνουν προς τη μείωση του διαθέσιμου εισοδήματός τους, θα είχε συνέπειες.

«Ο πληθωρισμός είναι προτιμότερος από την ύφεση» θα πει ορθά - κοφτά αρκετές ώρες αργότερα και σε άλλο venue σε χαλαρή κουβέντα κορυφαίο στέλεχος της ελληνικής τραπεζικής σκηνής. Αν ήθελαν οι Κεντρικές Τράπεζες θα μπορούσαν να ρίξουν τον πληθωρισμό σε ένα μήνα. Που λέει ο λόγος, δηλαδή, σε ένα μήνα και σε κάθε περίπτωση με αυξήσεις επιτοκίων. Ωστόσο δεν θα οδηγούσε κάτι τέτοιο σε αργό στραγγαλισμό την οικονομία; «Η ύφεση είναι χειρότερη από τον πληθωρισμό», επιμένει η ίδια πηγή.

Η ύφεση είναι χειρότερη από τον πληθωρισμό

Σε ένα παράλληλο τραπέζι ο κεντρικός τραπεζίτης, Γιάννης Στουρνάρας και ο πρώην Πρόεδρος της ΕΚΤ Ζαν Κλοντ Τρισέ, συμφωνούσαν πως η Ευρώπη δεν απειλείται από το φάντασμα του στασιμοπληθωρισμού και της ύφεσης. «Σε αυτή την φάση ο στασιμοπληθωρισμός δεν απειλεί την Ευρώπη. Η ανάπτυξη θα μειωθεί αλλά δεν βλέπω στασιμοπληθωρισμό», έδωσε τον χρησμό του ο κ. Τρισέ.

Ο Διοικητής της ΤτΕ, Γιάννης Στουρνάρας, αν και μίλησε για «στασιμοπληθωριστικές τάσεις», ξεκαθάρισε πως «δεν υπάρχει πιθανότητα να πάμε σε στασιμοπληθωρισμό, σε αρνητικό ΑΕΠ και υψηλό πληθωρισμό. Δεν νομίζω πως η Ευρώπη είναι σε ρίσκο ύφεσης».

Τις κρίσεις πρέπει να τις βλέπουμε ως ευκαιρίες αλλαγών

Μια ημέρα πριν, άλλωστε, την Πέμπτη, ο CEO Alpha Bank, Βασίλης Ψάλτης, μιλώντας για την πορεία της ελληνικής οικονομίας σε ένα περιβάλλον διαδοχικών κρίσεων, είχε τονίσει πως «οφείλουμε όλοι να προσαρμοστούμε σε ένα περιβάλλον εναλλασσόμενων – και συχνά επικαλυπτόμενων κρίσεων, να μάθουμε να τις βλέπουμε σαν ευκαιρίες θριάμβων και αλλαγών και όχι σαν απειλές καταστροφών» και επομένως «να προσαρμόσουμε το εθνικό μας αφήγημα και τη στρατηγική μας».

Και ο ίδιος εμφανίστηκε αισιόδοξος ότι η ελληνική οικονομία δεν θα υποχωρήσει σε ύφεση. Συγκεκριμένα, σημείωσε πως αναμένεται μείωση του εκτιμώμενου ρυθμού ανάπτυξης κατά 1 ή ακόμη και δύο 2 ποσοστιαίες μονάδες, όμως δύσκολα η οικονομική μεγέθυνση του τρέχοντος έτους θα βρεθεί κάτω από το 3% «καθώς υπάρχουν αρκετές ισχυρές αντίρροπες δυνάμεις που μας έχουν βάλει σε μονοπάτι ανάπτυξης και θα παραμείνουμε σε αυτό, έστω και με μικρότερες ταχύτητες».

Υπάρχουν αρκετές ισχυρές αντίρροπες δυνάμεις που μας έχουν βάλει σε μονοπάτι ανάπτυξης και θα παραμείνουμε σε αυτό, έστω και με μικρότερες ταχύτητες

Επεσήμανε δε ότι η ενεργειακή κρίση, παρ’ ό,τι είναι μεγάλης κλίμακας και μακρύτερης διάρκειας από τους αρχικούς υπολογισμούς, δεν θίγει με ιδιαίτερο τρόπο την Ελλάδα, σε αντίθεση με την κρίση δανεισμού του 2010 και την κρίση του τουρισμού και μεταφορών λόγω της πανδημίας. «Ας μην ξεχνάμε το γεγονός ότι οι πληθωριστικές πιέσεις έχουν και παράπλευρο όφελος (collateral benefit), ιδιαίτερα σημαντικό για την Ελλάδα, καθώς διαβρώνουν την αξία και άρα το βάρος το δημόσιου χρέους σε πραγματικούς όρους».

Διεθνές ενδιαφέρον για επενδύσεις

Στο πρωινό τραπέζι της Παρασκευής, το brunch έχει πια σχεδόν ολοκληρωθεί και η κουβέντα κινείται στο μέτωπο των επενδύσεων, από όπου τα νέα που μεταφέρει η τραπεζική κοινότητα είναι μάλλον ευχάριστα. Στους κλάδους της ενέργειας και των υποδομών οι ξένοι επενδυτές με διεθνές portfolio κάνουν δυναμική εμφάνιση. Όχι μόνο επειδή το έδαφος δείχνει εύφορο στην Ελλάδα αλλά και ελλείψει επενδυτικών ευκαιριών σε αλλά μέρη του κόσμου.

Στον δυναμικά αναπτυσσόμενο, πάλι, κλάδο του real estate, εκεί φαίνεται πως οι Έλληνες κρατούν τα ηνία, παρά τις περί του αντιθέτου πληροφορίες, φήμες ή και στοιχεία για την δυναμική είσοδο Κινέζων ή άλλων ξένων επενδυτών.

Στους κλάδους της ενέργειας και των υποδομών οι ξένοι επενδυτές με διεθνές portfolio κάνουν δυναμική εμφάνιση

Συλλέκτες εμπειριών η νέα γενιά δανειοληπτών

Όσον αφορά στο μέτωπο των δανείων, τώρα που η πρόκληση της πιστωτικής επέκτασης έχει επιστρέψει στο τραπέζι, φαίνεται πως η νέα γενιά δυνητικών δανειοληπτών δεν «ψήνονται» πολύ για στεγαστικό. «Η νέα γενιά αναζητεί εμπειρίες όχι assets», είναι η ενδιαφέρουσα ερμηνεία κορυφαίας τραπεζικής πηγής.

«Η νέα γενιά αναζητεί εμπειρίες όχι assets»

Κοινώς οι γονείς των σημερινών δυνητικών δανειοληπτών κυνηγούσαν ένα δικό τους «κεραμίδι» ενώ τα παιδιά τους θέλουν ταξίδια και συλλογή εμπειριών.

Ευκαιρίες για εξαγωγές

Ευκαιρίες διαφαίνονται και στις εξαγωγές, που έχουν ενισχυθεί σημαντικά, ειδικά σε κλάδους όπως το αλουμίνιο, τα τρόφιμα ή οι συσκευασίες. 

Προς νέο Boom στον τουρισμό

Εκεί όμως που οι πολύπειροι συνδαιτημόνες αναμένουν boom φέτος είναι ο τουρισμός. Οι κρατήσεις slots για πτήσεις στα ελληνικά αεροδρόμια είναι πάνω και από το 2019, δηλαδή περισσότερες από ποτέ. Η ψαλίδα των τιμών στις 5άστερες και luxurious μονάδες έχει ανοίξει και κινείται σε επίπεδα 30% πάνω από πέρσι. Τα γερά πορτοφόλια είναι δηλαδή έτοιμα να κάνουν και πάλι απόβαση στην Ελλάδα.

Ο αριθμός των κρατήσεων αυξάνεται, αν και πρόκειται για κρατήσεις που δεν είναι κλειδωμένες και μπορούν να ακυρωθούν σχεδόν ανά πάσα στιγμή, ένα μοντέλο που  καθιερώθηκε με τον κορονοιό και διατηρείται.

Και ο πόλεμος στην Ουκρανία; Ο πληθωρισμός που χτυπά με μανία και τις ΗΠΑ; Δεν γεννά αβεβαιότητες για τα ταξίδια; Πολύ περισσότερο καθώς για τους Αμερικάνους ο πόλεμος στην καρδιά της Ευρώπης είναι κάτι μάλλον απροσδιόριστο ως προς την ακριβή γεωγραφία του;  

«Tour operators έχουν πάρει μέρος σε roadshows στις ΗΠΑ εξηγώντας ακριβώς που είναι το πρόβλημα, κάτι που φαίνεται να αποδίδει» έρχεται η εξήγηση από στελέχη του τραπεζικού κλάδου που είναι σε θέση να γνωρίζουν από πρώτο χέρι τις εξελίξεις.

Κάπου εκεί, όμως, τελείωσε το - πολύ φιλόξενο είναι η αλήθεια - brunch, και οι θεοπρόποι έσπευσαν να αναζητήσουν κι άλλους χρησμούς στο πολύβουο μαντείο των Δελφών.

Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!