Με το παγκόσμιο εμπόριο να βρίσκεται σε κατάσταση αβεβαιότητας και τον εμπορικό πόλεμο να προκαλεί αναταραχές στις χρηματοπιστωτικές αγορές, η επόμενη κυβέρνηση της Γερμανίας ελπίζει να ενεργοποιήσει την εγχώρια κατανάλωση, προκειμένου να αναζωογονήσει την οικονομική ανάπτυξη που έχει παγώσει — σε μια χώρα που εδώ και δεκαετίες στηρίζεται κυρίως στις εξαγωγές.

Ο συντηρητικός καγκελάριος εν αναμονή, Φρίντριχ Μερτς, σε μια νεοσύστατη συμμαχία με τους Σοσιαλδημοκράτες (SPD), ανακοίνωσε μέτρα όπως μειώσεις φόρων και αύξηση του κατώτατου μισθού.

Στόχος του είναι να αυξήσει τη αγοραστική δύναμη των πολιτών και να ενισχύσει τη ζήτηση στο εσωτερικό. Ωστόσο, οικονομολόγοι, εκπρόσωποι του λιανεμπορίου και ειδικοί στη συμπεριφορά των καταναλωτών αμφισβητούν κατά πόσο αυτά τα μέτρα είναι αρκετά για να πείσουν τους Γερμανούς — ήδη από τους πιο φειδωλούς αποταμιευτές παγκοσμίως — να ανοίξουν τους κουμπαράδες τους και να αρχίσουν να ξοδεύουν.

Αμφιβολίες για την ανάκαμψη

«Αμφιβάλλω αν θα δούμε πραγματικά μια απότομη ανάκαμψη της κατανάλωσης φέτος», δήλωσε στο Reuters ο Κάρστεν Μπρζέσκι, επικεφαλής μακροοικονομικών αναλύσεων παγκοσμίως.

Οι προσπάθειες της Γερμανίας να απεξαρτηθεί από την εξαγωγική της δυναμική προηγούνται των αναταράξεων που προκάλεσε η κυβέρνηση Τραμπ, καθώς εδώ και καιρό αντιμετωπίζει πτώση στην ανταγωνιστικότητά της.

Από το 2023, η εγχώρια κατανάλωση παραμένει στάσιμη, με το ποσοστό αποταμίευσης των νοικοκυριών να φτάνει το 20% πέρυσι, πολύ πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ που είναι 15%, εξαιτίας και της πολιτικής αβεβαιότητας.

Για να αποφευχθεί ένα τρίτο συνεχόμενο έτος ύφεσης το 2025, οι οικονομολόγοι συμφωνούν πως είναι κρίσιμο να ενισχυθεί η κατανάλωση στη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης.

«Αν το δούμε απλά, θα λέγαμε: Υπάρχει μείωση της ζήτησης για τα εξαγώγιμα προϊόντα μας, άρα πρέπει να στραφούμε στην εσωτερική ζήτηση — δηλαδή σε επενδύσεις και κατανάλωση», δήλωσε ο Σίρους ντε λα Ρούμπια, επικεφαλής οικονομολόγος της Hamburg Commercial Bank AG.

Μέτρα και αντιδράσεις

Η κυβέρνηση Μερτς έχει συμφωνήσει στη μείωση των φόρων εισοδήματος για τα μεσαία και χαμηλά εισοδηματικά στρώματα, κάτι που, σύμφωνα με τον σύνδεσμο λιανεμπορίου HDE, ενδέχεται να βοηθήσει την κατανάλωση. «Ωστόσο, δεν αναμένουμε σημαντική ανάκαμψη», προσθέτει.

Η κυβέρνηση σκοπεύει επίσης να απαλλάξει από φόρους τις υπερωρίες και να προσφέρει φορολογικά κίνητρα σε όσους συνεχίσουν να εργάζονται μετά τη συνταξιοδότηση. Ο κατώτατος μισθός αναμένεται να αυξηθεί στα 15 ευρώ την ώρα, ενώ ο ΦΠΑ στην εστίαση θα μειωθεί από το 19% στο 7%.

Ωστόσο, σύμφωνα με την Deutsche Bank, αυτά τα «διάσπαρτα φορολογικά δωράκια» θα προσφέρουν περιορισμένη ανακούφιση σε σύντομο ορίζοντα.

Από τη στιγμή που παρουσιάστηκαν τα μέτρα, το κυβερνητικό συνασπισμό άρχισαν να τον ταλανίζουν διαφωνίες σχετικά με το περιεχόμενο της συμφωνίας, με τον Μερτς να προειδοποιεί ότι οι φοροελαφρύνσεις θα πραγματοποιηθούν μόνο εάν το επιτρέψει ο προϋπολογισμός.

Επιπλέον, οι αλλαγές στην καταναλωτική συμπεριφορά δεν είναι εύκολο να επιτευχθούν άμεσα, όπως εξηγεί ο οικονομολόγος Σάλομον Φίντλερ της Berenberg.

«Οι Γερμανοί καταναλωτές φαίνεται να χρειάζονται ένα πιο ψυχολογικό έναυσμα: μια πολιτική ή πολιτειακή ανατροπή», συμπληρώνει ο Μπρζέσκι.

Παρά τη δανειακή έκρηξη που ανακοινώθηκε μετά τις εκλογές, το καταναλωτικό κλίμα παρέμεινε στάσιμο, με τη μείωση της απασχόλησης να λειτουργεί αποτρεπτικά για τα νοικοκυριά.

Τάσεις βιωσιμότητας

Πέρα από την οικονομική αβεβαιότητα, ένας ακόμη λόγος που οι Γερμανοί διστάζουν να ξοδέψουν είναι η αυξανόμενη περιβαλλοντική τους ευαισθησία.

Στην καρδιά του Βερολίνου, βρίσκεται η Kleiderei, ένας λαβύρινθος με ρούχα από σχεδόν κάθε δεκαετία και στιλ, τα οποία οι πελάτες μπορούν να δανείζονται έναντι μηνιαίας συνδρομής — σαν μια «βιβλιοθήκη ρούχων».

«Το μοντέλο μας αφορά την επιβράδυνση της κατανάλωσης και τη δημιουργία μιας πραγματικής κοινότητας», εξηγεί η διευθύντρια της Kleiderei, Λένα Σρέντερ, η οποία πλέον διαχειρίζεται πέντε φυσικά καταστήματα στη Γερμανία. «Όταν οι πελάτες μας επισκέπτονται, μπορούν να αγγίξουν και να αισθανθούν τα ρούχα, κάνοντας πιο συνειδητές επιλογές».

Η συλλογή των 60.000 τεμαχίων περιλαμβάνει αποκλειστικά μεταχειρισμένα ρούχα, τα οποία επισκευάζονται για να διατηρούνται σε άριστη κατάσταση.

Αλλαγή κουλτούρας

Την ίδια στιγμή που γίγαντες της γρήγορης μόδας όπως οι Shein και Temu κερδίζουν έδαφος, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αναδύεται ένα νέο κύμα επιρροών που προωθεί πιο περιβαλλοντικά υπεύθυνες επιλογές.

«Οι διαφημίσεις στην τηλεόραση ή το ραδιόφωνο σε προτρέπουν συνεχώς να αγοράζεις περισσότερα… αλλά στην πραγματικότητα δεν τα χρειαζόμαστε», λέει η Λίζα Μονακό, ιδρύτρια του blog Nachhaltig4Future. «Έχουμε ήδη υπεραφθονία σε όλα — και αυτό δεν ωφελεί κανέναν».

Η 34χρονη, που ξεκίνησε την πλατφόρμα της εν μέσω πανδημίας το 2020, δίνει συμβουλές για οτιδήποτε βιώσιμο: από κιτ μηδενικών αποβλήτων για φαγητό εκτός σπιτιού έως οικολογικά καθαριστικά.

«Οι influencers έχουν γίνει οι νέοι θεματοφύλακες της καταναλωτικής προσοχής, ιδιαίτερα για τις νεότερες γενιές», τονίζει η Μπάρμπαρα Ένγκελς, ανώτερη οικονομολόγος του ινστιτούτου IW. «Η πολυτέλεια είναι πια ντεμοντέ – τώρα μετρά το αξιακό πλαίσιο».

Και η τάση αυτή δείχνει να ενισχύεται. Σχεδόν το 60% των Γερμανών δήλωσαν πως καταναλώνουν ήδη με βιώσιμο τρόπο, ενώ το 71% εξέφρασαν την επιθυμία να το ενισχύσουν, σύμφωνα με μελέτη του Development Engagement Lab το 2023.

«Η υπόθεση του ‘να κάνουμε ξανά τους Γερμανούς να ξοδεύουν’ δεν θα είναι εύκολη — και απαιτεί αντοχή και υπομονή», καταλήγει ο Μπρζέσκι.

Με πληροφορίες από Reuters

Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!