Αντιμέτωπος με σοβαρές προκλήσεις βρίσκεται το 2025 ο ενεργειακός τομέας της Ευρώπης, και κατ' επέκταση η ευρωπαϊκή οικονομία στο σύνολό της.
Με τα νοικοκυριά να βρίσκονται αντιμέτωπα με τιμές ενέργειας σημαντικά υψηλότερες σε σχέση με την προ ενεργειακής κρίσης περίοδο, τις επιχειρήσεις και ιδίως της ενεργοβόρες βιομηχανίες της γηραιάς ηπείρου να βλέπουν τα τελευταία χρόνια την ανταγωνιστικότητά τους να εξανεμίζεται λόγω (και) του υψηλού ενεργειακού κόστους και τους κρατικούς προϋπολογισμούς να πιέζονται από το ακριβό ρεύμα και τα μέτρα στήριξης νοικοκυριών και επιχειρήσεων, το 2025 κρύβει μια σειρά από σκοπέλους που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν ακόμα μεγαλύτερες αναταράξεις στην ευρωπαϊκή οικονομία.
Θα κλείσουν οι στρόφιγγες μέσω Ουκρανίας;
Τα ενεργειακά προβλήματα για την Ευρώπη ξεκινούν «με το καλημέρα» το 2025, καθώς ως την Πρωτοχρονιά πρέπει να έχει επεκταθεί ή ανανεωθεί η συμφωνία διαμετακόμισης ρωσικού φυσικού αερίου μέσω Ουκρανίας - κάτι που μέχρι στιγμής φαντάζει εξαιρετικά απίθανο. Εάν δεν επιτευχθεί συμφωνία, μία ακόμη πηγή τροφοδοσίας της Ευρώπης (κυρίως των κεντροευρωπαϊκών κρατών) με ρωσικό αέριο θα κλείσει, στερώντας ποσότητες που κάλυπταν το 5% περίπου της ζήτησης.
Καθώς χώρες όπως η Σλοβακία και η Ουγγαρία εξακολουθούν να εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το ρωσικό αέριο που παραδίδεται μέσω αγωγών οι οποίοι διασχίζουν την Ουκρανία, τυχόν κατάρρευση της συμφωνίας διαμετακόμισης θα οδηγήσει πιθανότατα σε νέα άνοδο των τιμών του φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Ήδη την Παρασκευή τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης (futures) κατέγραψαν άνοδο 4,4%, φτάνοντας ενδοσυνεδριακά έως και το 5%, στη δεύτερη συνεχόμενη εβδομαδιαία αύξηση. Στο TTF, η τιμή των συμβολαίων φυσικού αερίου αναφοράς διαμορφώθηκε στα 47,73 ευρώ ανά μεγαβατώρα.
Υψηλή εξάρτηση από το ακριβό LNG
Ανεξαρτήτως του τι θα συμβεί εν τέλει με τις ροές μέσω Ουκρανίας, η Ευρώπη ήδη έχει αντικαταστήσει μεγάλο μέρος των ποσοτήτων αερίου που λάμβανε από τη Ρωσία μέσω αγωγών με ποσότητες LNG που καταφθάνουν από πολλές περιοχές του πλανήτη, όπως οι ΗΠΑ, οι χώρες του Κόλπου αλλά και - οποία ειρωνεία - η Ρωσία.
Αν και ενίσχυσε τη διαφοροποίηση των πηγών εφοδιασμού, το LNG είναι σημαντικά πιο ακριβό από το αέριο που διακινείται μέσω αγωγών, ενώ η Ευρώπη βρίσκεται εκτεθειμένη στον διεθνή ανταγωνισμό, με την υψηλή ζήτηση να ανεβάζει τις τιμές. Ήδη αναλυτές προειδοποιούν ότι η αύξηση της ζήτησης υγροποιημένου φυσικού αερίου από την Ασία, σε συνδυασμό με την περιορισμένη παγκόσμια παραγωγή, θα μπορούσε να ωθήσει τις τιμές υψηλότερα.
Η εξάρτηση από το LNG άλλωστε εκθέτει ξανά την Ευρώπη σε πιέσεις από τρίτα μέρη - είναι ενδεικτική η αυστηρή προειδοποίηση του εκλεγμένου προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ προς τις Βρυξέλλες, να αυξήσουν τις αγορές αερίου από τις ΗΠΑ προκειμένου να αποφύγουν την επιβολή υψηλότατων δασμών.
Γεωπολιτική αστάθεια
Η γεωπολιτική αστάθεια αποτελεί έναν ακόμη παράγοντα κινδύνου για την ευρωπαϊκή ενεργειακή ασφάλεια το 2025. Όπως υπογραμμίζουν διεθνή ΜΜΕ, συγκρούσεις ή εντάσεις σε βασικές περιοχές εφοδιασμού, όπως η Μέση Ανατολή, η Βόρεια Αφρική και ο Καύκασος, θα μπορούσαν να διαταράξουν τη ροή φυσικού αερίου και πετρελαίου προς την Ευρώπη. Τα Στενά του Ορμούζ, ένα κρίσιμο σημείο διέλευσης για τις παγκόσμιες μεταφορές υγροποιημένου φυσικού αερίου, παραμένουν ιδιαιτέρως ευάλωτα σε γεωπολιτικές εντάσεις.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία και ο διευρυνόμενος ανταγωνισμός μεταξύ Ρωσίας και Δύσης ενισχύουν, συνδυαστικά με άλλους παράγοντες, την αβεβαιότητα όσον αφορά τις εναπομείνασες ποσότητες που η Ευρώπη λαμβάνει μέσω αγωγών από την Gazprom, με αναλυτές να υπογραμμίζουν ότι οποιαδήποτε νέα διαταραχή θα μπορούσε να οδηγήσει υψηλότερα τις τιμές.
Η ενεργειακή μετάβαση
Οι φιλόδοξοι στόχοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την προώθηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας εξακολουθούν να «σκοντάφτουν» σε ζητήματα όπως τα ανεπαρκή δίκτυα μεταφοράς και διανομής της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά και η μικρή πρόοδος στον τομέα της αποθήκευσης. Σε αυτό το πλαίσιο, πολλές χώρες της ΕΕ αναγκάζονται συχνά να επιστρέφουν σε ρυπογόνες - και ακριβότερες - πηγές ενέργειας προκειμένου να αντισταθμίσουν το ενεργειακό έλλειμμα, σε περιπτώσεις που λόγω καιρικών συνθηκών οι ανεμογεννήτριες ή τα φωτοβολταϊκά πάρκα δεν μπορούν να αποδώσουν τα μέγιστα.
Η κλιματική αλλαγή
Τα ολοένα και συχνότερα εμφανιζόμενα, λόγω της κλιματικής αλλαγής, ακραία καιρικά φαινόμενα, επηρεάζουν ποικιλοτρόπως την ηλεκτροπαραγωγή. Οι παρατεταμένοι καύσωνες, για παράδειγμα, υπερφορτώνουν τα δίκτυα μεταφοράς και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας καθώς η ζήτηση εκτοξεύεται για να καλυφθεί η λειτουργία των μηχανημάτων ψύξης (κυρίως των κλιματιστικών). Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και κατά τις περιόδους εξαιρετικά χαμηλών θερμοκρασιών. Οι ξηρασίες, δε, μειώνουν τη δυνατότητα ηλεκτροπαραγωγής μέσω υδατοπτώσεων.
Οι υψηλές θερμοκρασίες και φαινόμενα όπως οι μεγα-πυρκαγιές, αλλά και οι ολοένα και πιο συχνά εμφανιζόμενες θύελλες και μεσογειακοί κυκλώνες, καθώς και οι πλημμύρες, προκαλούν φθορές και καταστροφές στα δίκτυα ηλεκτρισμού και σε άλλες, καίριας σημασίας για την ηλεκτροπαραγωγή, εγκαταστάσεις. Η απότομη αλλαγή του καιρού, άλλωστε, καθιστά δυσκολότερο τον ενεργειακό σχεδιασμό, με αποτέλεσμα, για να καλυφθούν τα κενά στη ζήτηση, να απαιτείται συχνά να ενισχυθεί η παραγωγή από ρυπογόνες και κοστοβόρες μονάδες ορυκτών καυσίμων, με το κόστος να μετακυλίεται στα τιμολόγια των παρόχων.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
