Στο επίκεντρο των εξελίξεων που καταγράφονται τις τελευταίες ημέρες στο Ουκρανικό έχει βρεθεί ο ορυκτός πλούτος της εμπόλεμης χώρας, με την αμερικανική διοίκηση του Ντόναλντ Τραμπ να απαιτεί την παράδοση αποθεμάτων κρίσιμων ορυκτών και σπανίων γαιών στην Ουάσινγκτον ως αντάλλαγμα για την οικονομική βοήθεια που έχουν παράσχει οι ΗΠΑ στο Κίεβο.
Η αρχή έγινε όταν ο Τραμπ δήλωσε, προ ημερών, ότι διεκδικεί να θέσει υπό τον έλεγχο της Ουάσιγκτον τα αποθέματα σπανίων γαιών της Ουκρανίας, την αξία των οποίων ο ίδιος υπολόγισε σε 500 δισ. δολάρια, ως «αποζημίωση» για την αμερικανική υποστήριξη προς το Κίεβο. Είχε προηγηθεί βεβαίως ο ίδιος ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο οποίος προ μηνών είχε παρουσιάσει τις επενδύσεις δυτικών εταιρειών στον εξορυκτικό τομέα (συμπεριλαμβανομένων των σπανίων γαιών) της Ουκρανίας ως μέρος του «σχεδίου νίκης» του Κιέβου επί της Μόσχας.
Οι όροι ωστόσο που έθεσε ο Αμερικανός πρόεδρος κρίθηκαν απαράδεκτοι από το Κίεβο, γεγονός που εξόργισε τον πρόεδρο των ΗΠΑ, ο οποίος εξαπέλυσε βαρύτατους χαρακτηρισμούς κατά του Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
Ο ορυκτός πλούτος της Ουκρανίας
Ποια είναι όμως η πραγματική αξία των κρίσιμης σημασίας ορυκτών και των σπανίων γαιών της Ουκρανίας;
Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσιάστηκαν στην εκπομπή Limit Up του OPEN το μεσημέρι της Κυριακής, τα οποία αντλήθηκαν από το Υπουργείο Οικονομίας και το Ινστιτούτο Γεωλογίας της Ουκρανίας μέσω του Reuters, καθώς και από παρουσίαση της ουκρανικής κυβέρνησης για τις επενδυτικές ευκαιρίες στον εξορυκτικό τομέα της χώρας στην έκθεση Raw Materials Week στις Βρυξέλλες τον Νοέμβριο του 2022 (λίγους μήνες μετά τη Ρωσική εισβολή, η Ουκρανία διαθέτει 22 από τα 34 ορυκτά που η Ευρωπαϊκή Ένωση αναγνωρίζει ως κρίσιμης σημασίας. Σε παγκόσμιο επίπεδο, υπολογίζεται πως ελέγχει περίπου το 5% των αποθεμάτων κρίσιμων ορυκτών.
Ο θησαυρός του λιθίου
Μεταξύ αυτών, μεγαλύτερη είναι η σημασία του λιθίου, που αποτελεί ένα βασικό συστατικό για τις μπαταρίες – μεταξύ άλλων – των ηλεκτρικών οχημάτων και των κινητών τηλεφώνων. Τα συνολικά αποθέματα λιθίου της Ουκρανίας υπολογίζονται σε 500.000 τόνους, ποσότητα που αντιστοιχεί στο 1/3 των ευρωπαϊκών και στο 3% των παγκόσμιων αποθεμάτων. Τα βασικότερα αποθέματα ωστόσο εντοπίζονται στο Ντανιέτσκ και τη Ζαπορίζια, περιοχές που βρίσκονται στην εμπόλεμη ζώνη και εν μέρει ελέγχονται από τη Ρωσία.
Σημαντικές είναι οι ποσότητες γραφίτη που εκτιμάται ότι διαθέτουν τα ουκρανικά εδάφη. Συγκεκριμένα, υπολογίζεται ότι η Ουκρανία διαθέτει 19 εκατ. τόνους γραφίτη, που αντιστοιχεί στο 5-8% των παγκόσμιων αποθεμάτων.
Στη χώρα – σύμφωνα με τις ίδιες πηγές – εντοπίζονται 12 κοιτάσματα νικελίου και κοβαλτίου, απαραίτητα για τις μπαταρίες και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Υπολογίζεται ότι συνολικά οι ποσότητες λιθίου, γραφίτη και νικελίου μπορούν να υποστηρίξουν την παραγωγή έως και 20 εκατομμυρίων ηλεκτρικών αυτοκινήτων.
Ηλεκτρικά αυτοκίνητα
Η κατασκευή ενός ηλεκτρικού οχήματος άλλωστε απαιτεί πολύ μεγαλύτερες ποσότητες κρίσιμων ορυκτών σε σχέση με τα συμβατικά οχήματα. Ενδεικτικά, για ένα ηλεκτρικό όχημα απαιτούνται:
- 24,5 kg μαγγανίου (έναντι 11,2 kg στα συμβατικά)
- 66,3 kg γραφίτη (μηδενική χρήση στα συμβατικά)
- 39,9 kg νικελίου
- 13,3 kg κοβαλτίου
- 8,9 kg λιθίου
Ακόμα, η Ουκρανία εκτιμάται ότι διαθέτει σημαντικά αποθέματα τιτανίου καθώς και σπανίων γαιών όπως:
- Απατίτης και βηρύλλιο, που χρησιμοποιούνται σε φωσφορικά λιπάσματα αλλά και στην αμυντική βιομηχανία.
- Λανθάνιο και Δημήτριο, που απαντώνται σε τηλεοράσεις και συσκευές φωτισμού.
- Νεοδύμιο, που είναι καθοριστικής σημασίας για ανεμογεννήτριες και μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων.
- Έρβιο και Ύττριο, στοιχεία βασικά για πυρηνική ενέργεια και λέιζερ.
- Σκάνδιο, που χρησιμοποιείται μεταξύ άλλων στα αεροπλάνα MiG, σε ρεβόλβερ, μπαστούνια μπέιζμπολ και λυχνίες φωτισμού.
Ακόμα, η Ουκρανία εκτιμάται ότι διαθέτει ποσότητες από Βηρύλλιο, Ζιρκόνιο, Ταντάλιο, Νιόβιο και Γερμάνιο.
Τα «παιχνίδια» Τραμπ
Σχολιάζοντας από την εκπομπή Limit Up του Open τις πιέσεις που ασκεί στην Ουκρανία ο Τραμπ για να θέσει υπό έλεγχο τα αποθέματα κρίσιμων ορυκτών και σπανίων γαιών του Κιέβου, ο διεθνολόγος Θεόδωρος Τσίγκας ξεκαθάρισε ότι η αξία της αμερικανικής βοήθειας προς την Ουκρανία δεν ανέρχεται σε 500 δισ. δολάρια, όπως λέει ο Αμερικανός πρόεδρος, αλλά σε περίπου 170 δισ. δολάρια, εκ των οποίων τα περίπου 70 δισ. επανακατευθύνθηκαν πίσω στις ΗΠΑ μέσω αγορών αμυντικού εξοπλισμού από αμερικανικές βιομηχανίες.
Τόνισε ότι η πρόταση της αμερικανικής κυβέρνησης προς το Κίεβο, την οποίαν αρνήθηκε ο Ζελένσκι, ήταν αποικιακού τύπου. Ωστόσο, οι εν εξελίξει διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο πλευρών ενδέχεται να έχουν ως αποτέλεσμα μια πιο ισορροπημένη συμφωνία.
Παράλληλα, ο κ. Τσίγκας υπογράμμισε ότι όταν αναφέρεται στα κρίσιμα ορυκτά και τις σπάνιες γαίες της Ουκρανίας, ο Τραμπ απευθύνεται και στο εσωτερικό του ακροατήριο – γι’ αυτό και συχνά «φουσκώνει» τους αριθμούς. Ξεκαθάρισε δε ότι, εκτός από την ανατολική Ουκρανία, στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος τόσο των Αμερικανών όσο και των Ρώσων βρίσκεται και η Αρκτική, η οποία διαθέτει επίσης μεγάλα αποθέματα κρίσιμων ορυκτών, τα οποία θα καταστήσει σταδιακά αξιοποιήσιμα το λιώσιμο των πάγων, λόγω της κλιματικής αλλαγής.
Οι σκοπιμότητες του Κιέβου
Από την πλευρά του, ο οικονομικός γεωλόγος Νίκος Αρβανιτίδης, συντονιστής ευρωπαϊκών έργων στην Γεωλογική Υπηρεσία Σουηδίας, μιλώντας στο Limit Up, ξεκαθάρισε ότι η παρουσίαση ορισμένων στοιχείων από την πλευρά της Ουκρανίας είναι «υπεραισιόδοξη», προκειμένου να τραβήξει το ενδιαφέρον – και επομένως την υποστήριξη – των ΗΠΑ και της ΕΕ.
«Η Ουκρανία αυτή τη στιγμή δεν έχει σπάνιες γαίες, πόσο μάλλον εξορυκτική δραστηριότητα», τόνισε ο κ. Αρβανιτίδης, εξηγώντας ότι σε ορισμένες περιοχές στη νοτιοανατολική Ουκρανία υπάρχει ένα αρχικό ενδιαφέρον για κοιτασματολογικές έρευνες, αλλά είναι πολύ νωρίς για να αποφανθεί κανείς με βεβαιότητα ως προς το εάν υπάρχουν σπάνιες γαίες. Υπό αυτό το πρίσμα, όπως εξήγησε, η φιλολογία για την αξία των κρίσιμων ορυκτών και των σπάνιων γαιών της Ουκρανίας αποτελεί περισσότερο ένα αφήγημα του Ντόναλντ Τραμπ, στο πλαίσιο του ευρύτερου γεωπολιτικού παιχνιδιού.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
