Κατά την προεκλογική του εκστρατεία, πριν από μερικούς μήνες, ο εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ δεσμεύτηκε να επιβάλει υψηλούς δασμούς στις εισαγωγές και αυστηρούς περιορισμούς στη μετανάστευση, να άρει πολλές ρυθμιστικές διατάξεις και να μειώσει το μέγεθος της ομοσπονδιακής κυβέρνησης.
Ωστόσο η αμερικανική οικονομία είναι πιθανό να χρειάζεται κάτι πολύ πιο απλό: Να μην κάνει τίποτα από όλα αυτά.
Ισορροπία
Το «τίποτα» δεν σημαίνει βεβαίως ότι ο νέος Αμερικανός πρόεδρος θα έπρεπε να μην αναλάβει οποιαδήποτε πρωτοβουλία. Θα έπρεπε όμως, όπως επισημαίνει το Reuters, να φροντίσει να μη διαταραχθεί η υπάρχουσα ισορροπία στην αμερικανική οικονομία.
Με την παραγωγή να κινείται πάνω από τους ιστορικούς μέσους όρους, την αγορά εργασίας να προσφέρει σχεδόν πλήρη απασχόληση και πολλές νέες θέσεις, και τον πληθωρισμό να παραμένει σε υψηλά επίπεδα, οι εξαγγελθείσες μεταρρυθμίσεις του Τραμπ ίσως να μην είναι απαραίτητες - επισημαίνει το διεθνές πρακτορείο - για μια οικονομία που ήδη αναπτύσσεται.
Η πρόσφατη πτώση των μετοχών, που ακολούθησε την ανακοίνωση των θετικών στοιχείων για την αγορά εργασίας του Δεκεμβρίου, ανέδειξε ότι η οικονομία ενδέχεται να είναι ευάλωτη σε διορθώσεις. Αυτό οφείλεται στις ήδη υψηλές αξίες των περιουσιακών στοιχείων και στη συνεχιζόμενη άνοδο των αποδόσεων των ομολόγων.
«Η επιτυχία της κυβέρνησης Τραμπ θα εξαρτηθεί από το κατά πόσο δεν θα βλάψει τη δυναμική της οικονομίας που κληρονομεί» δήλωσε ο Μαρκ Ζάντι, επικεφαλής οικονομολόγος της Moody’s Analytics. Ο ίδιος πρόσθεσε ότι, αν εφαρμοστούν με επιθετικότητα πολιτικές όπως δασμοί, απελάσεις και φορολογικές περικοπές, μπορεί να προκληθεί ζημιά της οποίας η έκταση θα εξαρτηθεί από την ένταση της εφαρμογής τους.
Άλλες οι συνθήκες από το 2017
Ο Τραμπ θα αναλάβει καθήκοντα την επόμενη εβδομάδα, σε μια οικονομική συγκυρία εντελώς διαφορετική από αυτή που επικρατούσε το 2017, όταν ορκίστηκε για πρώτη φορά πρόεδρος των ΗΠΑ.
«Οι περιορισμοί τώρα είναι διαφορετικοί, με κυριότερο τον πληθωρισμό» δήλωσε η Κάρεν Ντάιναν, καθηγήτρια Οικονομικών στο Χάρβαρντ και πρώην αξιωματούχος της κυβέρνησης Ομπάμα. Ο πληθωρισμός, ο οποίος είχε εκτοξευθεί κατά την πανδημία, δεν έχει ακόμη τεθεί πλήρως υπό έλεγχο. Παράλληλα, ο Τραμπ αντιμετωπίζει μεγαλύτερα δημοσιονομικά ελλείμματα, υψηλότερο κόστος δανεισμού και μια αγορά εργασίας που αναπτύσσεται ταχύτερα λόγω της μετανάστευσης, την οποία ο ίδιος θέλει να περιορίσει.
Αναφερόμενη στην ισχυρή οικονομική ανάπτυξη που παρατηρήθηκε κατά τη διακυβέρνηση Μπάιντεν, η Ντάιναν σημείωσε: «Αν η ανάπτυξη που ξεπέρασε τον μέσο όρο οφείλεται στη μετανάστευση, θα είναι δύσκολο να επιτευχθούν παρόμοιοι ρυθμοί υπό τις νέες πολιτικές».
Ένα νέο οικονομικό τοπίο
Το 2017, όταν ο Τραμπ ανέλαβε την προεδρία, η οικονομία αναπτυσσόταν μεν σταθερά μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2007-2009, αλλά με χαμηλούς ρυθμούς και υψηλή ανεργία. Οι φορολογικές περικοπές που εφάρμοσε τότε προσέφεραν ώθηση στην οικονομική δραστηριότητα ενώ οι δασμοί που ακολούθησαν επηρέασαν αρνητικά την παγκόσμια οικονομία, χωρίς ωστόσο οι ΗΠΑ να υποστούν σημαντικές συνέπειες.
Η οικονομική επέκταση των ΗΠΑ, η μεγαλύτερη στη σύγχρονη ιστορία, διακόπηκε απότομα τον Μάρτιο του 2020, με την έναρξη της πανδημίας COVID-19.
Τότε ο πληθωρισμός ήταν χαμηλός και οι αποδόσεις των ομολόγων κινούνταν σε επίπεδα που διευκόλυναν τον κρατικό δανεισμό. Σήμερα, όμως, τα στεγαστικά επιτόκια πλησιάζουν το 7% και οι αποδόσεις των 30ετών ομολόγων έχουν ανέβει στο 5%, γεγονός που αντανακλά τις ανησυχίες για τον πληθωρισμό και τη δημοσιονομική πειθαρχία των ΗΠΑ.
«Υπάρχει ακόμη ανησυχία ότι ο πληθωρισμός δεν έχει καταπολεμηθεί πλήρως» δήλωσε ο Κρίστοφερ Γουόλερ, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Fed. Επεσήμανε, επίσης, ότι «οι αγορές μπορεί να απαιτήσουν υψηλότερες αποδόσεις αν τα δημοσιονομικά ελλείμματα δεν αντιμετωπιστούν άμεσα».
Περιορισμοί
Το κόστος δανεισμού και οι ανήσυχες αγορές θα μπορούσαν να θέσουν περιορισμούς στις πολιτικές που σκοπεύει να ακολουθήσει ο Ντόναλντ Τραμπ, ενώ τυχόν επιδείνωση του οικονομικού κλίματος θα μπορούσε να δημιουργήσει επιπλέον προκλήσεις.
Η αγορά εργασίας παρουσιάζει υγιή στοιχεία, με την ανεργία τον Δεκέμβριο να διαμορφώνεται στο 4,1%, κοντά στο χαμηλότερο βιώσιμο επίπεδο. Ωστόσο ο πληθωρισμός παραμένει πάνω από τον στόχο της Fed και οποιαδήποτε κίνηση που θα επιταχύνει την ανάπτυξη θα μπορούσε να τον αναζωπυρώσει.
«Η οικονομία των ΗΠΑ καταγράφει εξαιρετικές επιδώσεις» δήλωσε πρόσφατα ο πρόεδρος της Fed Τζερόμ Πάουελ, προσθέτοντας όμως ότι «πρέπει να παραμείνουμε προσηλωμένοι στην προσπάθεια να μειώσουμε τον πληθωρισμό στο 2% χωρίς να βλάψουμε την αγορά εργασίας».
Η ικανότητα της Fed να μειώσει τα επιτόκια περαιτέρω έχει τεθεί πλέον υπό αμφισβήτηση, δεδομένης της ισχύος της οικονομίας και των πολιτικών που αναμένεται να υιοθετήσει η νέα κυβέρνηση.
Αβεβαιότητα
Η αβεβαιότητα για το τι επιφυλάσσει το μέλλον πηγάζει από το χάσμα μεταξύ της ρητορικής του Τραμπ για το τι φαίνεται να πιστεύει ότι χρειάζεται η οικονομία, και των πραγματικών οικονομικών επιδόσεων, ιδίως κατά τον τελευταίο χρόνο.
Τον προηγούμενο μήνα οι αναλυτές της Fed υποστήριξαν ότι η πιο αργή ανάπτυξη και η υψηλότερη ανεργία ενδέχεται να αποτελέσουν άμεσα αποτελέσματα των αναμενόμενων εμπορικών και άλλων πολιτικών του εκλεγμένου Αμερικανού προέδρου. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής έχουν επανειλημμένα επισημάνει την αβέβαιη κατάσταση εντός της οποίας καλούνται να κινηθούν και να διατηρήσουν τις απαιτούμενες ισορροπίες.
Υπό αυτό το πρίσμα, οι εξελίξεις θα ήταν πολύ πιο προβλέψιμες αν ο Τραμπ δεν είχε διακηρύξει ότι σκοπεύει να πειραματιστεί με ακραίες πολιτικές σε τομείς όπως το διεθνές εμπόριο (δασμοί) και η εργασία (μετανάστευση).
Όμως ο εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ φαίνεται αποφασισμένος να υλοποιήσει τις υποσχέσεις του. Με τι κόστος, μένει να φανεί.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
