Δέκα περίπου ημέρες πριν την έναρξη της 29ης Παγκόσμιας Διάσκεψης για το Κλίμα, της COP29, η κακοκαιρία Dana έπληττε τις δυτικές ακτές της Ισπανίας προκαλώντας πρωτοφανείς πλημμύρες στη Βαλένθια.
Μέσα σε οκτώ ώρες στην ισπανική πόλη έπεσαν 491 χιλιοστά βροχής, που αντιστοιχούν στη μέση ετήσια βροχόπτωση της περιοχής. Δρόμοι μετατράπηκαν σε ορμητικούς χειμάρρους και εκτεταμένες περιοχές βρέθηκαν θαμμένες κάτω από τόνους λάσπης, με τις πλημμύρες να προκαλούν τον θάνατο περισσότερων από 220 ανθρώπων.
Περίπου έναν μήνα μετά, και πριν καλά καλά στεγνώσει το μελάνι στο τελικό κείμενο συμπερασμάτων της COP29 που πραγματοποιήθηκε από τις 11 έως τις 22 Νοεμβρίου στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν, η κακοκαιρία Bora έπληττε περιοχές της βόρειας, κεντρικής και ανατολικής Ελλάδας αφήνοντας πίσω της τρεις νεκρούς και ανυπολόγιστες καταστροφές, κυρίως στη Ρόδο και τη Λήμνο.
Κλιματική κρίση
Με τα ακραία καιρικά φαινόμενα να γίνονται ολοένα και πιο συχνά σε πολλές περιοχές του πλανήτη, συμπεριλαμβανομένης της Μεσογείου που από πολλούς επιστήμονες έχει χαρακτηριστεί «hot spot» της κλιματικής αλλαγής, θα περίμενε κανείς η 29η Διάσκεψη για το Κλίμα να αποτελέσει τομή στις προσπάθειες μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, προς αντιστροφή της πορείας του πλανήτη προς την κλιματική κατάρρευση: Οι επιστήμονες θεωρούν πλέον ότι ο στόχος του περιορισμού της παγκόσμιας υπερθέρμανσης στον 1,5 βαθμό πάνω από την προβιομηχανική εποχή θα έχει χαθεί πριν το τέλος της τρέχουσας δεκαετίας.
Κάτι τέτοιο όμως δεν φαίνεται να συνέβη. Οι γεωπολιτικές εντάσεις, το lobbying από εταιρείες - κολοσσούς του κλάδου των ορυκτών καυσίμων και η οξυμένη αντιπαράθεση του παγκόσμιου βορρά με τον παγκόσμιο νότο για το ποιος θα επωμιστεί το κόστος της ενεργειακής μετάβασης έδωσαν, μεταξύ άλλων παραγόντων, την αίσθηση ότι οι εμπλεκόμενοι φορείς (κυβερνήσεις, διακρατικοί οργανισμοί, επιχειρήσεις) δεν έχουν αντιληφθεί - ή δεν θέλουν να αντιληφθούν και να αναλάβουν τις συνεπαγόμενες ευθύνες - τον επείγοντα χαρακτήρα που έχει αποκτήσει η κλιματική κρίση.
Θέσαμε ερωτήσεις σχετικά με τα αποτελέσματα της COP29 αλλά και τα πιο πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα όσον αφορά την πορεία της κλιματικής αλλαγής σε δύο Έλληνες επιστήμονες: Τον Κωνσταντίνο Καρτάλη, Καθηγητή Φυσικής Περιβάλλοντος και Κλίματος στο ΕΚΠΑ και μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής της Ε.Ε. για την Κλιματική Αλλαγή, και τον Σταύρο Ντάφη, Φυσικό - Μετεωρολόγο Ph.D., διαπιστευμένο Σύμβουλο στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στα θέματα Περιβάλλοντος, Εξωτερικό Συνεργάτη του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και μέλος της ομάδας του climatebook.gr.
Οι απαντήσεις τους σκιαγραφούν μια μάλλον δυσοίωνη εικόνα για την πορεία της μάχης με την παγκόσμια υπερθέρμανση.
Τα σημεία - κλειδιά
Αν επιχειρούσαμε να συμπυκνώσουμε τα όσα μάθαμε από την COP29, ποια θα ήταν τα κυριότερα σημεία - κλειδιά;
Για τον Κωνσταντίνο Καρτάλη θα ήταν «το χάσμα μεταξύ Βορρά και Νότου (δηλαδή των αναπτυγμένων με τις αναπτυσσόμενες χώρες), η περιορισμένη δραστηριοποίηση ορισμένων χωρών παρά τον επείγοντα χαρακτήρα της κλιματικής αλλαγής (με αποτέλεσμα η κλιματική αλλαγή να εξελίσσεται ταχύτερα από τα μέτρα για την αντιμετώπιση της) αλλά και η ανάγκη για αυστηρότερους στόχους ως προς τη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου».
«Η COP29 κατέληξε σε ορισμένες σημαντικές αποφάσεις και εξελίξεις», λέει από την πλευρά του ο Σταύρος Ντάφης. «Αυτές μπορούν να συνοψιστούν ως εξής:
- Οι ανεπτυγμένες χώρες συμφώνησαν να αυξήσουν τη χρηματοδότηση προς τις αναπτυσσόμενες χώρες στα 300 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως έως το 2035, υπερβαίνοντας τον προηγούμενο στόχο των 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
- Επιτεύχθηκε συμφωνία για την καθιέρωση ενός παγκόσμιου συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών άνθρακα. Αυτό το σύστημα στοχεύει στην κινητοποίηση επενδύσεων σε έργα που μειώνουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, παρέχοντας οικονομικά κίνητρα για τη μετάβαση σε καθαρές τεχνολογίες.
- Οι διαπραγματεύσεις για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου αντιμετώπισαν δυσκολίες, με ορισμένες χώρες να αντιτίθενται σε συγκεκριμένες δεσμεύσεις για τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την αναβολή σημαντικών αποφάσεων για μελλοντικές διασκέψεις.»
Χάνεται ο στόχος του 1,5 βαθμού;
Ανησυχία προκαλεί η κοινή διαπίστωση των δύο επιστημόνων, ότι ο στόχος του περιορισμού της παγκόσμιας υπερθέρμανσης στον 1,5 βαθμό (το πολύ) πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα αναμένεται να χαθεί εντός της τρέχουσας δεκαετίας.
«Τα επιστημονικά δεδομένα αναφέρουν ότι ο στόχος θα απωλεσθεί πριν το 2030, δηλαδή πολύ νωρίτερα από την αρχική εκτίμηση. Η απώλεια αυτή οφείλεται στην ασυνέπεια αρκετών χωρών να τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους», τονίζει ο Κωνσταντίνος Καρτάλης.
Από την πλευρά του, ο Σταύρος Ντάφης τονίζει ότι «πρόσφατες εκτιμήσεις υποδεικνύουν ότι η επίτευξη του στόχου της Συμφωνίας των Παρισίων για περιορισμό της παγκόσμιας υπερθέρμανσης στον 1,5°C σε σχέση με τα προ-βιομηχανικά επίπεδα καθίσταται ολοένα και πιο δύσκολη. Ο νέος επικεφαλής της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) του ΟΗΕ, Τζιμ Σκία, δήλωσε ότι είναι πλέον αναπόφευκτη "τουλάχιστον μια μικρή υπέρβαση" του στόχου των 1,5°C, επισημαίνοντας ότι οι κυβερνήσεις δεν έχουν εφαρμόσει επαρκώς φιλόδοξες πολιτικές για την επίτευξή του.»
Στην αντεπίθεση η βιομηχανία ορυκτών καυσίμων
Με κορυφαίες πολυεθνικές ενεργειακές εταιρείες να στρέφονται εκ νέου προς τα ορυκτά καύσιμα μετά από μια σύντομη στροφή προς τις ΑΠΕ, αλλά και υπό το πρίσμα των πιέσεων που ασκήθηκαν από πετρελαϊκές και άλλες ενεργειακές εταιρείες στις δύο τελευταίες Διασκέψεις για το Κλίμα, τίθεται το ερώτημα αν η βιομηχανία των ορυκτών καυσίμων έχει πλέον περάσει στην «αντεπίθεση».
«Στη Διάσκεψη στο Μπακού συμμετείχε πλήθος εκπροσώπων από εταιρείες ορυκτών καυσίμων», λέει ο Κωνσταντίνος Καρτάλης. «Υπάρχει η αίσθηση της "αντεπίθεσης", με αναφορές ότι υπήρχε βιασύνη στην προσπάθεια για την πράσινη μετάβαση και τη στροφή στην καθαρή ενέργεια.
»Όμως τα στοιχεία τις διαψεύδουν καθώς σε πολλές χώρες ο ρυθμός ενσωμάτωσης των ΑΠΕ στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ξεπέρασε το 50% (λ.χ. στην Ελλάδα είναι 56%) και έφθασε και το 100% σε κάποιες χώρες», τονίζει. «Υπάρχει η άποψη από τη βιομηχανία ορυκτών καυσίμων ότι πρέπει πρώτα να ωριμάσουν όλες οι τεχνολογικές εκκρεμότητες (λ.χ. μπαταρίες, δίκτυα) και μετά να δρομολογηθεί η ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Δεν συμφωνώ. Όλα αυτά πρέπει να γίνονται παράλληλα, άλλωστε η τεχνολογία εξελίσσεται με πολύ ταχύ ρυθμό», προσθέτει.
«Παρά τις διεθνείς συμφωνίες, όπως αυτή της COP28, που καλούν σε "μετάβαση προς την απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα", οι διατυπώσεις συχνά παραμένουν γενικές, χωρίς συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα ή δεσμεύσεις για την κατάργηση του άνθρακα, του πετρελαίου και του αερίου» τονίζει από την πλευρά του ο Σταύρος Ντάφης.
«Η βιομηχανία ορυκτών καυσίμων ασκεί πιέσεις κατά της υιοθέτησης δεσμευτικών μέτρων για τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων. Επιπλέον, η παρουσία εκπροσώπων της βιομηχανίας σε διασκέψεις για το κλίμα, όπως η COP29, έχει προκαλέσει ανησυχίες για πιθανή υπονόμευση των προσπαθειών μείωσης των εκπομπών. Η ανάθεση ηγετικών ρόλων σε στελέχη της βιομηχανίας ορυκτών καυσίμων, όπως η προεδρία της COP28 στον διευθύνοντα σύμβουλο της κρατικής πετρελαϊκής εταιρείας των ΗΑΕ, έχει εγείρει ερωτήματα σχετικά με τη δέσμευση για ουσιαστική δράση κατά της κλιματικής αλλαγής», προσθέτει.
Η επανεκλογή Τραμπ
Πώς επηρεάζει η επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ την πορεία της πράσινης μετάβασης, σε παγκόσμιο επίπεδο, δεδομένου του ότι η Αμερική αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους παγκόσμιους ρυπαντές;
Ο Κωνσταντίνος Καρτάλης τονίζει ότι η επανεκλογή Τραμπ «προκαλεί ανησυχία καθώς οι ΗΠΑ είναι η 2η χώρα παγκοσμίως στις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου και η μη τήρηση των δεσμεύσεων που έχουν αναλάβει θα επιβραδύνει σημαντικά την τήρηση των στόχων που έχουν τεθεί από τη Συμφωνία των Παρισίων.
»Ανησυχεί επίσης ο πόλεμος των δασμών που φαίνεται ότι έχει ήδη ξεκινήσει καθώς οδηγεί σε καθυστερήσεις σε ότι αφορά στη χρήση καθαρών τεχνολογιών αλλά και σε δυσπιστία μεταξύ των χωρών που με τη σειρά της περιπλέκει τις διεθνείς διαπραγματεύσεις για το κλίμα», τονίζει. Συμπληρώνει ωστόσο ότι «σε μία άλλη ανάγνωση θα έκανε εντύπωση οι ΗΠΑ να σταματήσουν τις καθαρές επενδύσεις που δρομολογήθηκαν την τελευταία πενταετία με χρηματοδότηση που ξεπερνά τα 500 δις δολάρια και ήδη αποδίδουν αναπτυξιακά αποτελέσματα.
«Η επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των Ηνωμένων Πολιτειών αναμένεται να επηρεάσει σημαντικά την πολιτική των ΗΠΑ όσον αφορά την κλιματική αλλαγή και τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, τόσο σε εθνικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο», συμφωνεί ο Σταύρος Ντάφης.
«Η νέα διοίκηση του Τραμπ ενδέχεται να αναιρέσει πολλές από τις εθνικές πολιτικές για το κλίμα που στοχεύουν στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Αυτό θα μπορούσε να επιβραδύνει τις προσπάθειες προσαρμογής της χώρας στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Ο Τραμπ έχει δεσμευτεί να ενισχύσει την παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση των εκπομπών και να δυσχεράνει τη μετάβαση σε καθαρές μορφές ενέργειας.
»Επίσης ο Τραμπ έχει δηλώσει την πρόθεσή του να αποσύρει τις ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού, και μπορεί να επηρεάσει αρνητικά άλλες χώρες, μειώνοντας τα κίνητρά τους να τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους για τη μείωση των εκπομπών».
Η αντιπαράθεση Βορρά - Νότου
Στην COP29 κατέστη εκ νέου σαφές το χάσμα μεταξύ παγκόσμιου Βορρά και παγκόσμιου Νότου. Πού οφείλεται αυτή διελκυστίνδα και ποια λύση μπορεί να δοθεί;
«Η COP29 στο Μπακού ανέδειξε για άλλη μια φορά τις εντάσεις μεταξύ του παγκόσμιου Βορρά και Νότου σχετικά με τη χρηματοδότηση της κλιματικής μετάβασης. Παρά τη συμφωνία για αύξηση της χρηματοδότησης στα 300 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως έως το 2035, το ποσό αυτό θεωρείται ανεπαρκές από πολλές αναπτυσσόμενες χώρες, δεδομένων των εκτιμώμενων αναγκών που αγγίζουν το 1 τρισεκατομμύριο δολάρια ετησίως μέχρι το 2030», λέει ο Σταύρος Ντάφης.
«Τα υπάρχοντα χρηματοδοτικά εργαλεία δεν επαρκούν για την κάλυψη των αυξανόμενων αναγκών της κλιματικής μετάβασης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, για παράδειγμα, έχει δεσμευτεί να διαθέσει το 30% του μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού της για δράσεις σχετικές με το κλίμα, αλλά απαιτούνται επιπλέον πόροι. Εξετάζονται προτάσεις για την επιβολή νέων φόρων, όπως στις χρηματοπιστωτικές συναλλαγές, στα ορυκτά καύσιμα ή στους υπερ-πλούσιους, καθώς και στους τομείς της ναυτιλίας και της αεροπορίας», προσθέτει.
Από την πλευρά του, ο Κωνσταντίνος Καρτάλης τονίζει ότι «η τελική απόφαση για το ταμείο των 300 δις δολαρίων ΗΠΑ για τις αναπτυσσόμενες χώρες είναι πολύ καλύτερη από μία μη απόφαση». «Αυτό που επείγει είναι να αποσαφηνισθούν οι όροι και οι τρόποι χρηματοδότησης καθώς το κείμενο της συμφωνίας είναι αρκετά γενικό, γεγονός που σηματοδοτεί σημαντικό κίνδυνο καθυστέρησης της λειτουργίας του Ταμείου», συμπληρώνει.
Η περιβαλλοντική δικαιοσύνη
Μπορεί η «πράσινη μετάβαση» να γίνει με κοινωνικά δίκαιο τρόπο, ώστε να μην υπάρξουν αποκλεισμοί είτε σε επίπεδο κρατών είτε στο εσωτερικό των κοινωνιών;
Για τον Κωνσταντίνο Καρτάλη, κάτι τέτοιο θα συμβεί όταν «οι χώρες του Βορρά αναλάβουν ευθύνη για τις ιστορικές εκπομπές αερίων θερμοκηπίου». Όπως εξηγεί, «πρόκειται για τις εκπομπές που έγιναν και κατά τον προηγούμενο αιώνα, καθώς η χημική ένωση (το διοξείδιο του άνθρακα) που προκαλεί τη σημαντικότερη επίπτωση έχει μεγάλο χρόνο ζωής (από 50 έτη έως αιώνες). Αυτό σημαίνει ότι πρακτικά εκπομπές το 1930 είναι ακόμη στην ατμόσφαιρα, κ.ο.κ.». Τονίζει πάντως ότι «η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει συμπεριλάβει τις ιστορικές εκπομπές στους στόχους για τις επόμενες δεκαετίες».
Παράλληλα, όσον αφορά την Ε.Ε., ο καθηγητής του ΕΚΠΑ τονίζει ότι «τo σχέδιο δράσης για την πράσινη μετάβαση δεν αφορά μόνο την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής αλλά στοχεύει επίσης στην ενεργειακή της αυτονομία, καθώς μέσα από τη στροφή στην καθαρή ενέργεια περιορίζονται σημαντικά οι εισαγωγές ορυκτών καυσίμων από χώρες εκτός Ε.Ε. Σε μία εποχή με πολλές και συνεχείς γεωπολιτικές κρίσεις, είναι σημαντικό η Ε.Ε. να είναι ενεργειακά αυτόνομη και παράλληλα να επενδύει τους πόρους που σήμερα δαπανά για εισαγωγές ορυκτών καυσίμων, για την κοινωνική πολιτική, την παιδεία, την υγεία, την ενίσχυση της βιομηχανίας.
Ο Σταύρος Ντάφης από την πλευρά του σημειώνει ότι «ο Βορράς πρέπει να τηρήσει τις δεσμεύσεις του για χρηματοδότηση του Νότου. Η αύξηση των χρηματοδοτήσεων από τα 100 στα 300 δισ. δολάρια (όπως συμφωνήθηκε στην COP29) είναι θετική, αλλά ανεπαρκής για να καλύψει τις ανάγκες του Νότου.
»Για μια δίκαιη μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα, θα πρέπει να δημιουργηθούν νέοι μηχανισμοί, όπως:
- Φόρος άνθρακα στα σύνορα για εισαγόμενα προϊόντα που παράγονται με υψηλές εκπομπές.
- Φόροι στη ναυτιλία και την αεροπορία, δύο τομείς με υψηλές εκπομπές που συχνά διαφεύγουν των ρυθμίσεων.
- Ανάπτυξη μηχανισμών που επιτρέπουν τη δωρεάν ή χαμηλού κόστους μεταφορά πράσινων τεχνολογιών στον Νότο, μειώνοντας την εξάρτηση από ακριβές εισαγωγές.
- Πολυμερείς πρωτοβουλίες για τη διαγραφή χρέους των αναπτυσσόμενων χωρών, με αντάλλαγμα επενδύσεις σε έργα για το κλίμα.
Τι μας δείχνουν οι πρόσφατες καταστροφές
Η ανυπολόγιστη καταστροφή στη Βαλένθια αλλά και οι πρόσφατες πλημμύρες σε Λήμνο και Ρόδο, καθώς και στη Θεσσαλία πέρσι με τον «Ντάνιελ» και τον «Ηλία», δείχνουν ότι οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής γίνονται ολοένα και πιο ορατές. Είναι όντως έτσι;
«Η επιστημονική κοινότητα συμφωνεί ότι οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και ενισχύονται αλλά και επιταχύνονται», λέει ο Κωνσταντίνος Καρτάλης. «Αυτό συμβαίνει γιατί τα κλιματικά φαινόμενα εμφανίζονται συνδυασμένα (δηλαδή καύσωνας μαζί με ξηρασία), γεγονός που ενισχύει τις επιπτώσεις».
Τονίζει δε ότι «αν ξεχώριζα μία κλιματική παράμετρο που προβληματίζει περισσότερο στη Μεσόγειο, θα ήταν η θερμοκρασία της επιφάνειας της θάλασσας καθώς η αύξηση της με τα έτη αλλά και στις περιπτώσεις κατά τις οποίες σημειώνονται θαλάσσιοι καύσωνες, μπορεί, υπό προϋποθέσεις, να οδηγήσουν σε ακραία καταιγιδοφόρα φαινόμενα. Αν ξεχώριζα ένα κλιματικό φαινόμενο για τη Μεσόγειο, θα ήταν οι καύσωνες καθώς εμφανίζουν αυξημένη συχνότητα εμφάνισης, υψηλότερη ένταση και μεγαλύτερη διάρκεια και απειλούν ευθέως το σύνολο του πληθυσμού σε αστικές περιοχές (στην Ελλάδα το 70%)».
«Οι πρόσφατες κλιματικές καταστροφές, όπως οι φονικές πλημμύρες στη Βαλένθια, αναδεικνύουν την αυξανόμενη συχνότητα και ένταση των ακραίων καιρικών φαινομένων, τα οποία συνδέονται άμεσα με την κλιματική αλλαγή», υπογραμμίζει και ο Σταύρος Ντάφης.
«Αντίστοιχα, στην Ελλάδα, περιοχές όπως η Λήμνος και η Ρόδος έχουν βιώσει ακραία καιρικά φαινόμενα, με έντονες βροχοπτώσεις και πλημμύρες, προκαλώντας σημαντικές ζημιές σε υποδομές και περιουσίες. Αυτά τα περιστατικά υπογραμμίζουν την ανάγκη για ενίσχυση των μέτρων προσαρμογής και ανθεκτικότητας απέναντι στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Η λέξη-κλειδί είναι η "προσαρμοστικότητα"».
Οι κίνδυνοι για την Ελλάδα
Ποιοι από τους διαφόρων ειδών κλιματικούς κινδύνους απειλούν περισσότερο την Ελλάδα;
Ο Σταύρος Ντάφης υπογραμμίζει ότι οι κύριοι κίνδυνοι για την Ελλάδα είναι:
- Πυρκαγιές: Η αύξηση της θερμοκρασίας και οι παρατεταμένες ξηρασίες ενισχύουν την πιθανότητα και την ένταση των δασικών πυρκαγιών, καταστρέφοντας δασικά οικοσυστήματα και απειλώντας ανθρώπινες ζωές και περιουσίες.
- Πλημμύρες: Η μεταβολή των βροχοπτώσεων οδηγεί σε ακραία καιρικά φαινόμενα, προκαλώντας πλημμύρες που καταστρέφουν υποδομές, καλλιέργειες και κατοικίες.
- Ερημοποίηση: Η μείωση των βροχοπτώσεων και η αύξηση της θερμοκρασίας συμβάλλουν στην υποβάθμιση των εδαφών, ιδιαίτερα στις νότιες περιοχές, οδηγώντας σε ερημοποίηση και απώλεια γεωργικών εκτάσεων.
- Οικονομικές επιπτώσεις: Τομείς όπως ο τουρισμός και η γεωργία πλήττονται άμεσα, με συνέπειες στην οικονομική ανάπτυξη και την απασχόληση.
«Τα μέτρα που έχει λάβει η χώρα μας μέχρι στιγμής για την άμβλυνση αυτών των επιπτώσεων είναι πολύ περιορισμένα», υπογραμμίζει. «Η αποτελεσματική υλοποίηση των σχεδίων απαιτεί συντονισμό μεταξύ κεντρικής κυβέρνησης και τοπικών αρχών, καθώς και επαρκή χρηματοδότηση, κάτι που προέρχεται κυρίως από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η χώρα μας δυστυχώς όχι μόνο δεν εκμεταλλεύεται όλες τις πηγές χρηματοδότησης της ΕΕ, αλλά δέχεται και υπέρογκα πρόστιμα για μη συμμόρφωση με την ευρωπαϊκή νομοθεσία», συμπληρώνει. «Η ενίσχυση της ενημέρωσης των πολιτών και η ενσωμάτωση της κλιματικής διάστασης σε όλες τις πολιτικές είναι κρίσιμη για την επιτυχία των μέτρων».
«Έχουμε οργανώσει και κτίσει τη χώρα για ένα κλίμα που δεν υπάρχει πια», λέει από την πλευρά του ο Κωνσταντίνος Καρτάλης. «Τα σχέδια προσαρμογής και ανθεκτικότητας στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής επείγουν και πρέπει να αφορούν κατά προτεραιότητα το φυσικό περιβάλλον, τις πόλεις, τη γεωργία και τον τουρισμό».
→ Διαβάστε επίσης: Κλιματική αλλαγή: Το δυσθεώρητο κόστος για την ελληνική οικονομία - Τι δείχνει έκθεση της ΤτΕ
Εχουν νόημα οι Διασκέψεις για το Κλίμα;
Υπό το πρίσμα όλων των παραπάνω προκύπτει το ερώτημα: Έχουν κάποιο νόημα, κάποιο πρακτικό δηλαδή αποτέλεσμα, οι ετήσιες Παγκόσμιες Διασκέψεις για το Κλίμα, ή αποτελούν άλλο ένα εθιμοτυπικό ραντεβού;
Ο Κωνσταντίνος Καρτάλης υπογραμμίζει ότι «ακόμα και αν τα αποτελέσματα των COP δεν είναι πάντα όσο γενναία απαιτείται, δεν παύουν (οι COP) να αποτελούν ένα πλαίσιο πολυμερών διαπραγματεύσεων με ρόλους για όλες τις χώρες, αναπτυγμένες και αναπτυσσόμενες»
Ως εκ τούτου, «αυτό που χρειάζεται είναι οι αποφάσεις να έχουν τύχει καλύτερης προετοιμασίας μέσω ενδιάμεσων (λ.χ. περιφερειακών) διασκέψεων ώστε η συμφωνία να είναι ευχερέστερη. Αξιολόγηση πάντα γίνεται μεταξύ COP, σε κάποιες περιπτώσεις αναδεικνύουν θετικά σημεία (λ.χ. την ανταπόκριση χωρών στις δεσμεύσεις τους). Κυρώσεις με τη στενή έννοια δεν υπάρχουν για χώρες που καθυστερούν την ενεργειακή μετάβαση, όμως πάντα υπάρχει το διεθνές δικαστικό σύστημα που μπορεί να βασισθεί στο γεγονός ότι οι χώρες έχουν μεν υιοθετήσει τη Συμφωνία των Παρισίων αλλά δεν την τηρούν και ως εκ τούτου να καταλογίσει ευθύνες και να επιδικάσει αποζημιώσεις.»
«Οι COP παρέχουν μια πλατφόρμα για τη συγκέντρωση κρατών, οργανισμών και επιστημόνων, προωθώντας συζητήσεις για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής», λέει από την πλευρά του ο Σταύρος Ντάφης. «Συμφωνίες όπως η Συμφωνία των Παρισίων (2015) προέκυψαν από αυτές τις διαδικασίες. Αν και οι δεσμεύσεις συχνά είναι εθελοντικές, αυτές οι συναντήσεις εντείνουν τη δημόσια πίεση στις κυβερνήσεις να λάβουν μέτρα.
»Κατά τις COP, οι χώρες υποβάλλουν εκθέσεις για την πρόοδο στην επίτευξη των κλιματικών στόχων. Υπάρχουν μηχανισμοί όπως ο Global Stocktake (παγκόσμια απογραφή) για την αξιολόγηση της συλλογικής προόδου κάθε πέντε χρόνια», συμπληρώνει.
«Στον αντίποδα, δεν υπάρχουν νομικά δεσμευτικές κυρώσεις για χώρες που αποτυγχάνουν να τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους ή που καθυστερούν την ενεργειακή μετάβαση. Αυτό συχνά αποδυναμώνει την εφαρμογή των αποφάσεων. Επιπρόσθετα, οι ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες διαφωνούν συχνά για τη χρηματοδότηση, την ευθύνη και τον ρόλο τους στην κλιματική μετάβαση. Η παρουσία εκπροσώπων της βιομηχανίας ορυκτών καυσίμων και ισχυρών λόμπι συχνά δημιουργεί αμφιβολίες για την αμεροληψία και την αποτελεσματικότητα των συζητήσεων», καταλήγει.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
