Η Γερμανία σκοπεύει να τροποποιήσει το σύνταγμά της προκειμένου να καταργήσει τους περιορισμούς στην ανάληψη χρέους για την άμυνα και να δημιουργήσει ένα ταμείο υποδομών ύψους 500 δισ. ευρώ (541 δισ. δολαρίων).
Ο λεγόμενος «φρένο χρέους» (debt brake), που θεσπίστηκε το 2009, περιορίζει, κατ’ αρχήν, το ποσό του χρέους που μπορεί να αντλήσει η κυβέρνηση στο 0,35% του ΑΕΠ. Ο κανόνας αυτός έχει θεωρηθεί σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνος για την υποεπένδυση στη χώρα, ενώ η διαμάχη γύρω από αυτόν διαδραμάτισε κεντρικό ρόλο στην κατάρρευση της κυβέρνησης τον περασμένο Σεπτέμβριο.
Αν και ο υποψήφιος καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς δήλωνε κατ’ επανάληψη κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας ότι δεν θα αυξήσει το χρέος, η Γερμανία βρίσκεται πλέον υπό έντονη πίεση να αυξήσει τις αμυντικές της δαπάνες, καθώς ο Ντόναλντ Τραμπ έχει αποδυναμώσει τη δέσμευση των ΗΠΑ για την προστασία των Ευρωπαίων συμμάχων.
Ο Μερτς θα πρέπει πρώτα να εξασφαλίσει ενισχυμένη πλειοψηφία και στα δύο σώματα του κοινοβουλίου, επιδιώκοντας να ολοκληρώσει τη διαδικασία πριν την ανάληψη καθηκόντων της νέας κυβέρνησης στις 25 Μαρτίου.
Παράλληλα, δικαστικές προσφυγές φαίνεται πως είναι αναπόφευκτες: το Αριστερό Κόμμα (Die Linke) και η Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) αντιτίθενται στο σχέδιο και μέλη του ακροδεξιού κόμματος έχουν ήδη υποβάλει αγωγές.
Σήμερα, 10 Μαρτίου, οι Πράσινοι απείλησαν να μπλοκάρουν τη συμφωνία, εάν δεν τους δοθούν πιο ευνοϊκοί όροι, αν και άφησαν ανοικτό το ενδεχόμενο περαιτέρω διαπραγματεύσεων.
Πώς θα επιχειρήσει ο Μερτς να αλλάξει το «φρένο χρέους»;
Δεδομένου ότι η προτεινόμενη νομοθεσία τροποποιεί το σύνταγμα, θα πρέπει να εγκριθεί από τα δύο σώματα του κοινοβουλίου με πλειοψηφία δύο τρίτων (2/3). Για να αυξήσει τις πιθανότητες επιτυχίας, το συντηρητικό μπλοκ CDU/CSU του Μερτς και οι κεντροαριστεροί Σοσιαλδημοκράτες (SPD) αποφάσισαν να καταθέσουν την πρόταση πριν αναλάβει καθήκοντα το νέο κοινοβούλιο στις 25 Μαρτίου (σ.σ. το το παλιό Bundestag παραμένει σε ισχύ μέχρι να συγκληθεί το νέο).
Ο Μερτς ποντάρει στο ότι η νομοθεσία θα συγκεντρώσει περισσότερες ψήφους στο σημερινό («παλιό») κοινοβούλιο, καθώς η AfD και η Αριστερά δεν διαθέτουν αρκετούς βουλευτές για να το εμποδίσουν. Στις εκλογές της 23ης Φεβρουαρίου, και τα δύο κόμματα σημείωσαν σημαντικά κέρδη, γεγονός που θα τους επέτρεπε να μπλοκάρουν την τροποποίηση στο επόμενο κοινοβούλιο, αν συνεργάζονταν.
Στην παρούσα σύνθεση, οι Σοσιαλδημοκράτες και οι συντηρητικοί του Μερτς στηρίζονται στους Πράσινους για να εγκριθεί το σχέδιο. Αντίθετα, οι Φιλελεύθεροι (FDP), που είναι υπέρ των επιχειρήσεων, έχουν ήδη δηλώσει ότι δεν θα στηρίξουν την ανάληψη νέου χρέους.
Η κάτω βουλή του κοινοβουλίου, το Bundestag, θα συνεδριάσει στις 13 Μαρτίου για να συζητήσει την πρόταση. Μόλις οι τροπολογίες εξεταστούν από την αρμόδια επιτροπή, η τελική ψηφοφορία θα διεξαχθεί στις 18 Μαρτίου.
Μπορούν η AfD και το Die Linke να εμποδίσουν τη διαδικασία μέσω δικαστικής προσφυγής;
Οι περισσότεροι νομικοί δεν θεωρούν πιθανό ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Τα δύο κόμματα, που βρίσκονται σε αντίθετα άκρα του πολιτικού φάσματος, υποστηρίζουν ότι η κίνηση του Μερτς αγνοεί τη λαϊκή βούληση. Η AfD χαρακτήρισε την ψηφοφορία παράνομη και ζήτησε από τον πρόεδρο του Bundestag να την ακυρώσει. Πέντε βουλευτές της AfD έχουν ήδη καταθέσει αγωγή, ενώ το Die Linke εξετάζει το ενδεχόμενο να προσφύγει στο Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο.
Ωστόσο, η νομική ειδικός Cornelia Manger-Nestler, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο HTKW της Λειψίας, τόνισε:
«Το Σύνταγμα είναι ξεκάθαρο: το παλιό Bundestag παραμένει σε ισχύ μέχρι να συγκληθεί το νέο».
Επικαλέστηκε επίσης την απόφαση του 1998, όταν το ανώτατο δικαστήριο της Γερμανίας επικύρωσε την απόφαση του κοινοβουλίου να στείλει στρατεύματα στο Κόσοβο, παρά το γεγονός ότι είχε ήδη γίνει εκλογική αναμέτρηση.
Τι θα συμβεί αν το Bundestag εγκρίνει τις αλλαγές;
Οι τροποποιήσεις θα πρέπει στη συνέχεια να εγκριθούν από το Bundesrat, την άνω βουλή της Γερμανίας, η οποία εκπροσωπεί τα 16 ομόσπονδα κρατίδια. Η ψηφοφορία είναι προγραμματισμένη για τις 21 Μαρτίου.
Κάθε κρατίδιο διαθέτει από τρεις έως έξι ψήφους, ανάλογα με το μέγεθός του, και απαιτούνται 46 ψήφοι για την επίτευξη της απαραίτητης πλειοψηφίας δύο τρίτων.
Ωστόσο, τα κρατίδια στα οποία συμμετέχει η Αριστερά ή το BSW δύσκολα θα στηρίξουν το σχέδιο, κάτι που θα μπορούσε να κοστίσει 14 ψήφους.
Οι Φιλελεύθεροι (FDP), που είναι μέρος της κυβέρνησης σε δύο κρατίδια με 8 ψήφους, δεν έχουν ακόμα ξεκαθαρίσει τη στάση τους, αλλά παραδοσιακά αντιτίθενται στην αλλαγή του «φρένου χρέους».
Η Βαυαρία, με 6 ψήφους, κυβερνάται από συνασπισμό συντηρητικών (CSU) και Ελεύθερων Ψηφοφόρων (FW). Οι Ελεύθεροι Ψηφοφόροι έχουν αφήσει να εννοηθεί ότι ίσως δεν υποστηρίξουν τη μεταρρύθμιση, προκαλώντας ενδεχόμενη διάσπαση ψήφων.
Γιατί είναι απαραίτητη η αλλαγή του συντάγματος;
Το γερμανικό σύνταγμα περιέχει αυστηρούς κανόνες για το πόσο χρέος μπορεί να αντλήσει το κράτος και υπό ποιες προϋποθέσεις.
Το Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο, το 2023, εξέδωσε αυστηρή ερμηνεία των κανόνων για το χρέος, προκαλώντας σοκ στο πολιτικό σκηνικό. Αν δεν υπάρξει αλλαγή, μια μελλοντική κυβέρνηση υπό τον Μερτς θα αντιμετωπίσει σημαντικούς νομικούς κινδύνους στην άντληση επιπλέον κεφαλαίων.
Με πληροφορίες από Bloomberg
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
