Τι πιθανότητες υπάρχουν να σκεφτεί κανείς τον πλανήτη και την κλιματική αλλαγή, την ώρα που απολαμβάνει μια κούπα καφέ; Σίγουρα μηδαμινές. Κι όμως, επιστημονικές έρευνες υποστηρίζουν ότι όσο αυξάνει η παραγωγή καφέ, τόσο περισσότερο καταστρέφεται ο πλανήτης.
Ο καφές, ένα από τα προϊόντα με τις μεγαλύτερες πωλήσεις σε όλο τον κόσμο απειλεί το περιβάλλον, με τους περιβαλλοντολόγους και τους επιστήμονες να αναζητούν πλέον εναλλακτικούς βιώσιμους τρόπους παραγωγής του, που θα δώσουν μια ανάσα στον πλανήτη.
Ο καφές, για να φτάσει στις κούπες των εκατομμυρίων θαυμαστών του, περνά από μια διαδικασία υγρής άλεσης που χρησιμοποιεί τεράστιες ποσότητες πόσιμου νερού. Στη συνέχεια στεγνώνει, καβουρδίζεται, αποστέλλεται και παρασκευάζεται, διαδικασίες για τις οποίες απαιτείται πολύ ενέργεια».
Ο Bambi Semroc, αντιπρόεδρος του Κέντρου βιωσιμότητας στο Conservation International υπογραμμίζει τον συσχετισμό ανάμεσα στην μεγάλη ζήτηση του καφέ τα τελευταία 30 χρόνια, που έχει οδηγήσει σε αύξηση κατά 60% της παγκόσμιας παραγωγής του και τις τεράστιες επιπτώσεις του στις χώρες που καλλιεργείται μέσω της αποψίλωσης των δασών, της κατανάλωσης νερού και των ενεργειακών πόρων.
Στη Βραζιλία, το μεγαλύτερη παραγωγό χώρα καφέ στον κόσμο, η αποψίλωση των δασών του Αμαζονίου έφτασε στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 15 ετών, σύμφωνα με έκθεση που δημοσιεύτηκε από το Εθνικό Ινστιτούτο Διαστημικής Έρευνας της Βραζιλίας.
Υπολογίζεται ότι 13.235 τετραγωνικά χιλιόμετρα, που ισοδυναμούν με 2.429 γήπεδα ποδοσφαίρου, χάθηκαν μεταξύ Αυγούστου 2020 και Ιουλίου 2021, αύξηση κατά 22% από το προηγούμενο έτος.
Σε επίπεδο ενέργειας, η παραγωγή καφέ αφήνει τεράστιο αποτύπωμα καθώς 140 λίτρα νερού απαιτούνται για την παραγωγή μιας κούπας καφέ, σύμφωνα με το Water Footprint Network.
Η βιομηχανία του καφέ όμως είναι ευάλωτη και στην κλιματική αλλαγή γεγονός που αυξάνει κατακόρυφα το κόστος του. Τον Ιούνιο του 2021, η Βραζιλία γνώρισε κύματα παγετού και ξηρασίας, που εκτίναξαν τις τιμές του καφέ Arabica στο υψηλό επίπεδο των τελευταίων 7 ετών.
Αυτό προαναγγέλλει ότι οι τιμές του καφέ θα συνεχίσουν να αυξάνονται και το 2022 με δεδομένη την τρέχουσας αστάθεια των παγκόσμιων αγορών αλλά και την αβεβαιότητας σχετικά με την παραγωγή του επόμενου έτους από χώρες οπως η Βραζιλίας, το Βιετνάμ και η Κολομβία.
Καφές που καλλιεργείται στο εργαστήριο;
Στην άλλη πλευρά του πλανήτη ωστόσο, τη Φινλανδία, επιστήμονες έχουν ξεκινήσει ένα πρόγραμμα για εναλλακτικές καλλιέργειες καφέ στο εργαστήριο ώστε το το επόμενο φλιτζάνι καφέ να μην είναι τόσο οικολογικά δαπανηρό.
Με τη βοήθεια της τεχνολογίας το Τεχνικό Ερευνητικό Κέντρο VTT της Φινλανδίας κατάφερε να παράγει με επιτυχία κύτταρα καφέ σε βιοαντιδραστήρα μέσω κυτταρικής γεωργίας.
Μπορεί όλα αυτά να ακούγονται επιστημονική φαντασία, όμως οι επιστήμονες επιμένουν οτι ο δικός τους καφές που καλλιεργείται στο εργαστήριο τους έχει ακριβώς την ίδια γεύση με τον παραδοσιακό καφέ ενώ δεν συμβάλει στην αποψίλωση των δασών και χρειάζεται πολύ μικρότερες ποσότητες νερού και ενέργειας καθώς χρησιμοποιούν ανακυκλωμένο νερό για να δημιουργήσουν τους βιοαντιδραστήρες τους.
Ένα άλλο πλεονέκτημα είναι ότι ο καφές μπορεί να παραχθεί ανά πάσα στιγμή υπό ελεγχόμενες συνθήκες θερμοκρασίας, φωτός και οξυγόνου, εξαλείφοντας την αστάθεια της παραγωγής τους στη βιομηχανία.
«Δεν είμαστε παραγωγοί καφέ, αλλά θα θέλαμε να συνεργαστούμε και να δουλέψουμε με μέρη που έχουν την τεχνογνωσία και το όραμα να φέρουν κάτι τέτοιο στην αγορά», δήλωσε ο Heiko Rischer, επικεφαλής της φυτικής βιοτεχνολογίας στο ερευνητικό ινστιτούτο.
«Απαιτεί επίσης σημαντικές επενδύσεις γιατί η όλη διαδικασία έγκρισης... δεν χρειάζεται μόνο χρόνο, αλλά είναι φυσικά και πολύ δαπανηρή. Στην ουσία δεν παράγουμε κόκκους καφέ ως πρώτη ύλη, αλλά με μια αποξηραμένη σκόνη που παρασκευάζεται στο εργαστήριο», είπε στο CNBC υπογραμμίζοντας, οτι ένα επιπλέον πλεονέκτημα είναι η μείωση του κόστους μεταφοράς του καφέ από τη χώρα προέλευσης του στις χώρες κατανάλωσης.
Αν και ο Heiko προέβλεψε ότι θα μπορούσε να χρειαστούν τουλάχιστον τέσσερα χρόνια προτού λάβει έγκριση ο καφές που καλλιεργείται στο εργαστήριο της VTT, υποστήριξε πως υπάρχει ήδη έντονο ενδιαφέρον γύρω από το προϊόν στη Φινλανδία, τον μεγαλύτερο καταναλωτή καφέ στον κόσμο.
«Στο παρελθόν, βλέπαμε μεγάλη αντίσταση ενάντια στα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα, οπότε είναι θετικό το ότι οι καταναλωτές ενδιαφέρονται να αγοράσουν και να δοκιμάσουν το προϊόν», είπε ο Χάικο.
Πλήγμα για τους μικροκαλλιεργητές
Αν όμως οι Φινλανδοί και στη συνέχεια εκατομμύρια καταναλωτές σε όλο τον κόσμο στραφούν στον γενετικά τροποποιημένο καφέ εργαστηρίου, τι θα γίνει με τους μικροκαλλιεργητές ή τις αναπτυσσόμενες χώρες που ζουν από την παραγωγή του καφέ και αποτελεί τη βασική πηγή εσόδων τους;
Από τα 12,5 εκατομμύρια μικροκαλλιεργητών καφέ στον κόσμο, τουλάχιστον 5,5 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν κάτω από το διεθνές όριο της φτώχειας των 3,20 δολαρίων την ημέρα, σύμφωνα με την Enveritas, μια μη κερδοσκοπική οργάνωση που βοηθά τους μικροκαλλιεργητές καφέ να βρουν βιώσιμες λύσεις.
«Οι επενδύσεις στην αγροτική ανάπτυξη, με εστιασμένη αφοσίωση στη γεωργική έρευνα και την τεχνολογία, είναι οι πιο σημαντικές επενδύσεις που μπορεί κανείς να κάνει», εκτιμά η Οργάνωση επισημαίνοντας ότι οι προκλήσεις που σχετίζονται με τη γεωργία συχνά αφήνουν τους αγρότες μικρής κλίμακας εκτεθειμένους.
Οι αγροτικές επενδύσεις σε αυτές τις γωνιές του πλανήτη είναι ίσως η πραγματική λύση στο περιβαλλοντικό πρόβλημα που δημιουργούν οι καλλιέργειες καφέ. Μόνο έτσι, θα διασφαλιστεί οτι οι άνθρωποι αυτοί θα έχουν τροφή και την επόμενη μέρα και ότι τα δέντρα και τα δάση θα σωθούν, όπως και ο πλανήτης.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
