Η απόφαση του προέδρου της Λευκορωσίας Αλεξάντρ Λουκασένκο, να επέμβει - όπως όλα δείχνουν - προσωπικά ώστε να προσγειωθεί το αεροπλάνο της Ryanair στο αεροδρόμιο του Μινσκ, αντί του Βίλνιους της Λιθουανίας, εξόργισε την Ευρώπη και εξέπληξε, σύμφωνα με τους Moscow Times, τη Ρωσία.
Μια τέτοια κίνηση, που θα μπορούσε ενδεχομένως να στρέψει τις υποψίες της Δύσης και προς την Μόσχα για πιθανή εμπλοκή, δεν είναι ιδανική αυτήν την περίοδο. Η Ρωσία έχει πετύχει μια μεγάλη νίκη έναντι των ΗΠΑ, για την συνέχιση και ολοκλήρωση του γερμανορωσικού αγωγού Nord Stream ενώ επίκειται η συνάντηση Μπάιντεν – Πούτιν σε ευρωπαϊκό έδαφος, μέσα στον Ιούνιο.
Κι όλα αυτά, λίγα 24ωρα πριν από την προγραμματισμένη συνάντηση κορυφής Πούτιν - Λουκασένκο την Παρασκευή 28 Μαϊου στο Σότσι, με τα τελευταία γεγονότα να είναι μοιραία ψηλά στην ατζέντα.
Η αντίδραση της Μόσχας στην σύλληψη του αντιφρονούντα δημοσιογράφου, που ήρθε ένα ολόκληρο 24ωρο μετά, δια στόματος δευτερευόντων αξιωματούχων, την ώρα που ο εκπρόσωπος του προέδρου Πούτιν απέφευγε να σχολιάσει το ζήτημα, αντιμετωπίστηκε ως σημάδι έκπληξης από τη Μόσχα.
Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, προχώρησε ωστόσο στη δήλωση ότι «ο Λουκασένκο χειρίστηκε λογικά το ζήτημα» χαρακτηρίζοντας υπερβολική της αντίδραση της Δύσης.
Η ταραχώδης σχέση Ρωσίας - Λευκορωσίας
Η πρόσφατη στάση της Ρωσίας απέναντι σε έναν «στενό συνεργάτη και σύμμαχο» θύμισε παλαιότερες στιγμές στην πρόσφατη ιστορία των δύο ηγετών που δεν ήταν πάντα ιδανικές.
Όπως αναφέρει δημοσίευμα των Moscow Times, επικαλούμενο ειδικούς στις σχέσεις Ρωσίας-Λευκορωσίας, η αντίδραση της Μόσχας στο τελευταίο περιστατικό με το αεροσκάφος, δείχνει την αμφίσημη θέση του Κρεμλίνου για τον Λουκασένκο, ο οποίος έχει εξελιχθεί σε προβληματικό σύμμαχο.
«Πιστεύω ότι ο Λουκασένκο έδρασε μόνος, χωρίς ρωσική ανάμιξη» εκτιμά η Τατιάνα Στανόβαγια, ιδρύτρια του οργανισμού R.Politik. λέγοντας ότι «σε κάθε περίπτωση, η Ρωσία είναι ο γεωπολιτικός εγγυητής του Λουκασένκο και θα συνεχίσει να τον προστατεύει καθώς δεν έχει εναλλακτική λύση».
Ωστόσο, η Μόσχα δεν κρύβει την ενόχλησή της όταν ο Λουκασένκο ξεχνά ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν είναι ο μόνος που τον στηρίζει, καθώς προσβλέπει στην ένωση των δύο κρατών όπως προβλέπει η μεταξύ τους συμφωνία το 1999.
Κι ενώ η Ρωσία παραμένει σταθερά σύμμαχος της Λευκορωσίας, το ερώτημα είναι πόσο σταθερά παραμένει και σύμμαχος του Λουκασένκο ο οποίος κατά καιρούς έχει στρέψει το βλέμμα προς τη Δύση, σε μια προσπάθεια να ενισχύσει τη θέση του έναντι του ισχυρού γείτονά του.
Τους δίχασε το φυσικό αέριο
Το 2007 η ένταση μεταξύ των δύο χωρών έφτασε σχεδόν στα άκρα όταν η ρωσική Transneft προχώρησε σε κλείσιμο του αγωγού Druschba (Φιλία) κατηγορώντας τη Λευκορωσία ότι κλέβει πετρέλαιο από τον αγωγό, ο οποίος περνάει από το έδαφός της.
Η ενεργειακή διαμάχη μεταξύ Ρωσίας και Λευκορωσίας είχε άμεσες συνέπειες την τροφοδοσία της Πολωνίας, της Γερμανίας και της Ουκρανίας με ρωσικό πετρέλαιο.
Από τότε, η Λευκορωσία έχει διαφωνήσει με τους όρους της αποπληρωμής του πετρελαίου και φυσικού αερίου που εισάγει από τη Ρωσία (υπολογίζεται στα περίπου 21 εκατ. τόνους πετρελαίου και 20 δισ.κυβικά φυσικού αερίου), προκαλώντας την αντίδραση της Ρωσίας.
Το 2010, ήταν μια ακόμη περίοδος έντασης ανάμεσα στις δύο χώρες εξαιτίας των τιμών του φυσικού αερίου . Το κανάλι NTV, που ανήκει στην Gazprom και έχει μεγάλη θεαματικότητα στη Λευκορωσία, πρόβαλλε τότε ένα ντοκιμαντέρ για τον Λουκασένκο με τίτλο «Ο Νονός», που τον ενέπλεκε σε μια σειρά δολοφονιών αντικαθεστωτικών τη δεκαετία του 1990.
Πιο πρόσφατα, τον Ιανουάριο του 2020 η Λευκορωσία ανακοίνωσε ότι θα αγοράζει από τη Ρωσία μόνο το 30-40% των ποσοτήτων που χρειάζεται, ενώ το υπόλοιπο θα το προμηθεύεται από χώρες της Βαλτικής και την Ουκρανία και ενδεχομένως από το Καζακστάν.
Τότε ο Λουκασένκο είχε δηλώσει: «Είναι περίεργο που ο σύμμαχος μας (Ρωσία) δεν θα εγκρίνει την προμήθεια πετρελαίου από έναν άλλο σύμμαχο μας. Τι να κάνουμε, αυτή είναι η κατάσταση με τις προμήθειες πετρελαίου την οποία πρέπει να αντιμετωπίσουμε.
Πρέπει να δούμε στην πράξη πως θα γίνει αυτό. Τα αδέρφια μας λοιπόν από την Ανατολή μας φοβίζουν λέγοντάς μας ότι αυτό θα μας κοστίζει ακριβά. Αλλά, αν δεν υπολογίσουμε, δεν δοκιμάσουμε, νομίζουμε ότι δεν θα αντιμετωπίσουμε την κατάσταση. Γι αυτό αποφασίσαμε να αγοράσουμε πετρέλαιο αζερινό, σαουδαραβικό, νορβηγικό, αμερικανικό (!), δεν έχει σημασία ποιο θα είναι το πετρέλαιο, αλλά σε διεθνείς τιμές».
Οι εκλογές του 2020 ένα ακόμη αγκάθι στις σχέσεις τους
Λϊγους μήνες πριν από τις εκλογές τον Αύγουστο του 2020, ο Λουκασένκο είχε κατηγορήσει «κάποιες δομές στην Ρωσία» όπως είχε χαρακτηριστικά πει, για παρέμβαση στις προγραμματισμένες εκλογές της 9ης Αυγούστου, προκαλώντας την αντίδραση του Κρεμλίνου που απέρριψε κατηγορηματικά τις κατηγορίες του.
Ο εκπρόσωπος Τύπου του Ρώσου προέδρου Ντμίτρι Πεσκόφ, απαντώντας στις κατηγορίες του Λευκορώσου προέδρου , δήλωσε τότε ότι «μπορώ να απαντήσω κατηγορηματικά ότι η Ρωσία δεν έχει παρέμβει, δεν παρεμβαίνει και δεν προτίθεται να παρέμβει σε οποιεσδήποτε εκλογικές διαδικασίες, πολύ περισσότερο στις εκλογικές διαδικασίες που γίνονται στην Λευκορωσία που είναι σύμμαχος μας».
Ωστόσο, στις εκλογές του 2020 αντίπαλος του Λουκασένκο ήταν και ο πρώην επικεφαλής της θυγατρικής της ρωσικής τράπεζας Gazprombank στην Λευκορωσία Βίκτορ Μπαμπαρικό, ο οποίος συνελήφθη από το καθεστώς Λουκασένκο με την κατηγορία της «απάτης» και του «ξεπλύματος χρήματος» με αποτέλεσμα να μην μετέχει στις εκλογές. Ο Λευκορώσος πρόεδρος τον είχε ανοικτά κατηγορήσει για συνεργασία με τη Ρωσία.
Μετά την εύκολη επικράτησή του ωστόσο, εκδηλώνεται το τεράστιο κύμα διαδηλώσεων, που λίγο έλλειψε να στοιχίσει πραγματικά στον Λουκασένκο την εξουσία. Αίσθηση προκάλεσε και τότε, η καθυστερημένη επέμβαση της Μόσχας η οποία ήρθε ουσιαστικά στις 27 Αυγούστου, και σχεδόν 3 ημέρες μετά το επίσημο αίτημα Λουκασένκο για βοήθεια.
Ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν δήλωσε εκείνη την ημέρα, ότι «έπειτα από παράκληση του Λουκασένκο» είναι έτοιμος να στείλει την ρωσική αστυνομία να συνδράμει την Λευκορωσική, αν και συμπλήρωσε ότι δεν υπάρχει ακόμα τέτοια ανάγκη.
Πριν η ρωσική βοήθεια φτάσει στο Μινσκ, έφτασε ένα δάνειο 1,3 δισ. ευρώ στην κυβέρνηση Λουκασένκο από τη Μόσχα.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
