Ο θάνατος του τέως βασιλιά Κωνσταντίνου βάζει και τυπικά τον επίλογο σε μια ταραχώδη όσο και ιστορική εποχή, που είναι όμως οριστικά εδώ και δεκαετίες παρελθόν μετά το δημοψήφισμα του 1974 που έλυσε οριστικά το πολιτειακό ζήτημα της χώρας. Επαναφέρει, ωστόσο, στην επικαιρότητα για άλλη μια φορά το εξίσου ταραχώδες όσο και ακανθώδες ζήτημα της λεγόμενης βασιλικής περιουσίας. Γιατί μπορεί το πολιτειακό να λύθηκε μια για πάντα μετά το δημοψήφισμα του 1974, ωστόσο ο πόλεμος για τα... ασημικά κράτησε για αρκετά χρόνια μετά, με τις τελευταίες πράξεις να γράφονται στα διεθνή δικαστήρια.
Ο τέως βασιλιάς εγκατέλειψε την Ελλάδα το Δεκέμβριο του 1967, όμως μέχρι και τον Ιούνιο του 1973 συνέχισε να λαμβάνει ανελλιπώς τη βασιλική χορηγία. Παρόλ’ αυτά από πρόσωπα του περιβάλλοντος του αναφερόταν τότε ότι... αντιμετώπιζε οικονομικά προβλήματα, ειδικά τον πρώτο καιρό της εξορίας του και πως η οικογένεια βασιζόταν σε μεγάλο βαθμό στην περιουσία της συζύγου του, Άννα Μαρίας, από όσα είχε κληρονομήσει από τους γονείς της, από τον βασιλικό οίκο της Δανίας.
Η πρώτη συμφωνία και τα κοντέινερ
Τα πρώτα χρήματα στην τέως βασιλική οικογένεια διασφαλίστηκαν σίγουρα από την πρώτη σημαντική εκποίηση περιουσίας στην Ελλάδα, γύρω στο 1970. Τότε πουλήθηκε μεγάλη έκταση στο Τατόι στην κατασκευαστική ΕΔΟΚ-ΕΤΕΡ, έναντι ποσού που λεγόταν ότι κυμαινόταν στα πέντε εκατ. δολάρια.
Τα επόμενα χρόνια η διαμάχη με το ελληνικό κράτος για την πρώην βασιλική περιουσία, με επίκεντρο κυρίως τα σημαντικά ακίνητα του κτήματος στο Τατόι, του Μον Ρεπό στην Κέρκυρα και του κτήματος Πολυδενδρίου στην Αγιά Λάρισας συνεχίστηκε. Και τελικά βέβαια, κάποια στιγμή, έφτασε στα δικαστήρια…
Το 1992 η τότε κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη επιχείρησε να κλείσει το ζήτημα της βασιλικής περιουσίας φτάνοντας σε συμφωνία με τον έκπτωτο μονάρχη. Η συμφωνία εκχωρούσε το μεγαλύτερο μέρος της ακίνητης περιουσίας του στην Ελλάδα σε ένα μη κερδοσκοπικό ίδρυμα με αντάλλαγμα την απόδοση των παλαιών θερινών ανακτόρων του Τατοΐου και το δικαίωμα να εξαχθεί ένας μεγάλος αριθμός κινητών περιουσιακών στοιχείων από τη χώρα. Η σύμβαση ψηφίστηκε με τον νόμο 2086/1992 περί κυρώσεως της σύμβασης.
Πρόκειται για την περίφημη υπόθεση των 9 κοντέινερ, που ξεσήκωσε λαϊκή κατακραυγή, καθώς με μια ταχύτατη διαδικασία «άδειασαν» τα παλαιά ανάκτορα στο Τατόι από όλη την κινητή περιουσία, πολύτιμα αντικείμενα, έπιπλα, πίνακες, αρχαία ευρύματα, σπάνια βιβλία και άλλα συλλεκτικά είδη που μεταφέρθηκαν στο εξωτερικό. Κάποια κατέληξαν να… μοσχοπουληθούν σε δημοπρασίες από ξένους οίκους.
Ενδεικτικά τον Ιανουάριο του 2007, ο διεθνής οίκος Christie's έβγαλε στο... σφυρί 850 πολύτιμα αντικείμενα, πολλά από τα οποία περιλαμβάνονταν στα επίμαχα κοντέινερ που έφυγαν... νύχτα από τη χώρα. Επρόκειτο κυρίως για ασημικά, διακοσμητικά του θρυλικού Ρώσου χρυσοχόου Καρλ Φαμπερζέ, έπιπλα, κομμάτια από νεφρίτη και πίνακες ζωγραφικής, αξίας αρκετών εκατομμυρίων ευρώ. Ο τέως βασιλιάς, πάντως, είχε διαψεύσει ότι αυτός ήταν ο ιδιοκτήτης τής προς δημοπράτηση συλλογής που, σύμφωνα με τον οίκο, ανήκε στον Γεώργιο Α΄.
Αξίζει να σημειωθεί ότι λίγους μήνες νωρίτερα, το 1991, έλαβε χώρα μια… περίεργη διάρρηξη στο Τατόι που μάλιστα έγινε γνωστή περίπου δέκα χρόνια αργότερα. Τη διάρρηξη δήλωσε στο αστυνομικό τμήμα Κηφισιάς ο τότε διαχειριστής της βασιλικής περιουσίας, απόστρατος ναύαρχος Μάριος Σταυρίδης. Κατά τη δήλωση του, οι διαρρήκτες είχαν στοχεύσει κειμήλια αμύθητης αξίας, έργα τέχνης και πολύτιμα κοσμήματα.
Η επιστροφή και το μπλόκο Παπανδρέου
Μετά τη συμφωνία με την κυβέρνηση Μητσοτάκη, η τέως βασιλική οικογένεια έκανε, το 1993, την πρώτη επίσκεψη της στην Ελλάδα. Από τη φυγή της οικογένειας είχε προηγηθεί μόνο μία σύντομη επίσκεψη του τέως βασιλιά στην Ελλάδα, το Φεβρουάριο του 1981, για την κηδεία της μητέρας του, Φρειδερίκης. Όμως, η υποδοχή που τους επεφύλαξαν πολλοί φιλοβασιλικοί είχε προκαλέσει εκνευρισμό στις αρχές και είχε προσφέρει άφθονα πυρά στην αντιπολίτευση.
Ένα χρόνο μετά, η κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου προχώρησε στην ακύρωση της συμφωνίας του 1992, με τον νόμο 2215/1994, αφαιρώντας έτσι από τον έκπτωτο βασιλιά τόσο την ιδιοκτησία του στην Ελλάδα όσο και την ελληνική ιθαγένεια. Ο εν λόγω νόμος αναγνώριζε ότι η απαλλοτρίωση της βασιλικής περιουσίας από τη Χούντα ήταν εξ αρχής νόμιμη και διατηρήθηκε σε ισχύ και μετά το 1974, οπότε και αποκαταστάθηκε η δημοκρατία, θεωρώντας με τον τρόπο αυτό πως δεν τίθεται θέμα βασιλικής περιουσίας ή αποζημίωσης. Παράλληλα ο νόμος ανέφερε τον τέως βασιλιά ως Κωνσταντίνο Γλύξμπουργκ απαιτώντας να δηλώσει επίθετο στο ληξιαρχείο, προκειμένου να ανακτήσει την ελληνική ιθαγένεια.
Μετά την εξέλιξη αυτή ο τέως βασιλιάς προσέφυγε στα δικαστήρια και η υπόθεση έφτασε έως τον Άρειο Πάγο και το Συμβούλιο της Επικρατείας. Στον Άρειο πάγο δικαιώθηκε, όμως η απόφαση του απορρίφθηκε από το ΣτΕ. Τελικά μετά από πολύχρονη διαμάχη, το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο, στο οποίο παραπέμφθηκε η υπόθεση το 1997, συμφώνησε με το ΣτΕ με το επιχείρημα ότι ο νόμος 2215/1994 της κυβέρνησης Παπανδρέου ήταν συνταγματικός.
Η προσφυγή στο ΕΔΑΔ και η αποζημίωση 13,7 εκατ. ευρώ
Οι Γλύξμπουργκ δεν κατέθεσαν τα όπλα. Τον Οκτώβριο του 1994 προσέφυγαν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Στρασβούργου με το επιχείρημα πως ο νόμος 2215/1994 της κυβέρνησης Παπανδρέου παραβίαζε την ευρωπαϊκή σύμβαση για τα ανθρώπινα δικαιώματα, καθώς η περιουσία τους δημεύτηκε χωρίς αποζημίωση και πως οι ίδιοι είχαν υποστεί απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση στο ζήτημα της ιθαγένειας.
Το δικαστήριο ολοκληρώθηκε με δικαίωση της τέως βασιλικής οικογένειας ως προς το σκέλος της περιουσίας και όχι ως προς τα υπόλοιπα (την μεταχείριση του, το ζήτημα της ιθαγένειας κλπ). Το δικαστήριο έκρινε ότι ο έκπτωτος μονάρχης και οι υπόλοιποι συγγενείς του που συμμετείχαν στη προσφυγή (μεταξύ τους οι δύο αδελφές του, Ειρήνη και Σοφία) είχαν νόμιμη προσδοκία για αποζημίωση επί της περιουσίας τους. Το δικαστήριο αναγνώρισε το δικαίωμα της ιδιοκτησίας στους Γλύξμπουργκ ως ιδιώτες και όχι ως μέλη της πρώην βασιλικής οικογένειας καταδικάζοντας την Ελλάδα για τη δήμευση της περιουσίας.
Όσον αφορά το ύψος της αποζημίωσης, αν και η τέως βασιλική οικογένεια υπολόγιζε τη βασιλική περιουσία στα 161 εκατ. ευρώ, συμπεριλαμβάνοντας μάλιστα στη λίστα που κατέθεσε τα αντικείμενα που είχαν χαθεί στη διάρρηξη στο Τατόι, το ΕΔΑΔ επιδίκασε αποζημίωση ύψους 13,7 εκατ. ευρώ (συν τα δικαστικά έξοδα).
Από τα κονδύλια των φυσικών καταστροφών η αποζημίωση
Η απόφαση του ΕΔΑΔ δεν «σήκωνε» νομική αμφισβήτηση, έτσι το Μάρτιο του 2003 εκπρόσωπος του τέως βασιλιά εμφανίστηκε και εισέπραξε από τη ΔΟΥ Αχαρνών (όπου υπάγεται το Τατόι) το επίμαχο ποσό των 13,7 εκατ. ευρώ. Μάλιστα, όπως έγινε γνωστό προκαλώντας θυμηδίες, το ελληνικό κράτος κατέβαλε εσκεμμένα το ποσό αυτό από τον προϋπολογισμό των κονδυλίων για… φυσικές καταστροφές.
Με τον έκπτωτο βασιλιά να επιμένει, από πρόσωπα του περιβάλλοντος του, ότι πρόθεση του είναι τα χρήματα αυτά να επιστρέψουν στην Ελλάδα, το 2003 ιδρύεται το Ίδρυμα Αννα-Μαρία, το οποίο λειτουργεί ως μη κυβερνητική οργάνωση, με πρώτη πρόεδρο την ίδια. Πάντως αν και πρόθεση ήταν το ίδρυμα να παρέχει βοήθεια για διάφορους φιλανθρωπικούς σκοπούς, έκτοτε δεν έχουν γίνει γνωστές δραστηριότητες του, είτε διότι λειτουργεί πολύ… σιωπηλά είτε διότι έχει παροπλιστεί.
Το «παλάτι» στο Πόρτο Χέλι
Τα τελευταία χρόνια, το τέως βασιλικό ζεύγος περνούσε αρκετό χρόνο στην Ελλάδα, όπως επίσης και ο δευτερότοκος γιος του Νικόλαος με τη σύζυγο του Τατιάνα. Μάλιστα, για το σκοπό αυτό και προκειμένου η οικογένεια να μαζεύεται στην Ελλάδα τουλάχιστον τα καλοκαίρια είχε αγοραστεί, πριν εννέα χρόνια, υπερπολυτελής έπαυλη, αραβικής αρχιτεκτονικής, στο Πόρτο Χέλι. Η αγορά, σύμφωνα με δημοσιεύματα, ξεπερνούσε τα 5 εκατ. ευρώ.
Η έπαυλη πουλήθηκε πέρυσι, καθώς ο τέως βασιλιάς αναγκάστηκε να εγκατασταθεί μόνιμα στην Αθήνα λόγω της επιδείνωσης της υγείας του. Το «παλάτι» στον Άγιο Αιμιλιανό, με 12 κρεβατοκάμαρες, πισίνα, πρόσβαση σε πριβέ παραλία και εκλεπτυσμένη διακόσμηση αγοράστηκε από Βούλγαρο μεγιστάνα των media. Το ύψος της πώλησης δεν έγινε γνωστό, όμως μεσίτες της αγοράς υποστήριζαν ότι η αξία του άγγιζε τα 10 εκατ. ευρώ.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
