Ζώνη υψηλής επικινδυνότητας αποτελεί το «φρύδι» της Καλντέρας στη Σαντορίνη, δεδομένης της έντονης σεισμικής ακολουθίας που σημειώνεται στην περιοχή, με περισσότερες από 1.200 δονήσεις να έχουν καταγραφεί από τις 24 Ιανουαρίου. Και αυτό γιατί η ούτως η άλλως επικίνδυνη ζώνη των απότομων πρανών έχει επιβαρυνθεί τις τελευταίες δεκαετίες από την πυκνή και συχνά αυθαίρετη δόμηση, που εκτός των διαφόρων κτισμάτων περιλαμβάνει και δεκάδες πισίνες.
Αυθαίρετη δόμηση
Το ζήτημα της αυθαίρετης δόμησης στην Καλντέρα της Σαντορίνης είναι γνωστό εδώ και χρόνια. Είναι ενδεικτικό ότι από τον Μάρτιο του 2021 οι μελετητές που συνέταξαν την Μελέτη Φέρουσας Ικανότητας του νησιού, για λογαριασμό του Δήμου Θήρας, υπογράμμιζαν ότι «είναι κρίσιμο να ελεγχθεί άμεσα η αυθαίρετη δόμηση που πραγματοποιείται εντός της Καλντέρας καθώς και να υλοποιηθεί ειδική εδαφομηχανική μελέτη για την αξιολόγηση της ασφάλειας των υφιστάμενων κατασκευών».
Τον Οκτώβριο του 2020 στο σύνολο του νησιού, σύμφωνα με στοιχεία του ΤΕΕ που επεξεργάστηκαν οι μελετητές, το συνολικό εμβαδόν των αυθαίρετων κατασκευών για τους κύριους χώρους όλων των χρήσεων ανερχόταν σε 425.598 τ.μ., ενώ οι αυθαίρετοι βοηθητικοί χώροι κάλυπταν 336.083 τ.μ.
Το μεγαλύτερο ποσοστό των αυθαιρέτων (61%) αφορούσε δεύτερη κατοικία (όχι κύρια), ενώ το 21% σχετιζόταν με τουριστικές και βιομηχανικές χρήσεις. Αντίστοιχα, στους βοηθητικούς χώρους, το 55% των αυθαιρέτων κατασκευών συνδεόταν με τη δεύτερη κατοικία, ενώ το 27% αφορούσε τουριστική και βιομηχανική χρήση.
Η Μελέτη Φέρουσας Ικανότητας υπογράμμιζε επίσης ότι «καταγράφεται σημαντική αύξηση των μη νόμιμων κατασκευών πισίνας», γεγονός που «οδηγεί σε υψηλή κατανάλωση και αυξημένη ζήτηση νερού κατά τη θερινή περίοδο».
Οι πισίνες
Σε περιόδους έντονης σεισμικής δραστηριότητας βεβαίως, οι κίνδυνοι από τις (αυθαίρετες) πισίνες δεν περιορίζονται στην κατασπατάληση υδάτινων πόρων.
Όπως εξηγεί στην «Η» ο ηφαιστειολόγος Γιώργος Βουγιουκαλάκης, ερευνητής της Ελληνικής Αρχής Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΕΑΓΜΕ), στην περίπτωση μιας σεισμικής δόνησης οι πισίνες επιβαρύνουν την κατάσταση γιατί προκαλείται διαφορετική ιδιοσυχνότητα μεταξύ κτηρίου και νερού. Άλλωστε, όπως τονίζει, με την κίνησή του το νερό εντός της πισίνας μπορεί να προκαλέσει ρωγμές, με αποτέλεσμα - μεταξύ άλλων - την πιθανή είσοδο νερού στα θεμέλια.
Από την πλευρά του ο καθηγητής διαχείρισης φυσικών καταστροφών Ευθύμιος Λέκκας, μιλώντας την Τρίτη στην ΕΡΤ εξήγησε ότι το νερό «δεν είναι ένα σταθερό σώμα που [να] μπορούμε να υπολογίσουμε την παραμόρφωσή του και να βγάλουμε συμπεράσματα ώστε να δώσουμε τις απαραίτητες λύσεις». Όπως επισήμανε, μία μικρή πισίνα έχει βάρος τουλάχιστον 10 τόνων, μέσα σε μία μορφολογική συνέχεια που ενισχύει τις σεισμικές βλάβες κατά 170%.
Για αυτούς τους λόγους, στους κατοίκους και τους επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται στη Σαντορίνη δόθηκε από τις αρχές η οδηγία να αδειάσουν τις πισίνες.
Τα πρανή
Όπως εξηγούν οι επιστήμονες, αυθαίρετη δόμηση και πισίνες πάνω στα πρανή της Καλντέρας αποτελούν έναν πολύ επικίνδυνο συνδυασμό, καθώς οι εν λόγω ζώνες δέχονται αυξημένες φορτίσεις κατά τη διάρκεια σεισμικών δονήσεων.
«Το πρόβλημα στα πολύ απότομα πρανή είναι ότι τα σεισμικά κύματα αντανακλώνται πάνω τους», εξηγεί ο κ. Βουγιουκαλάκης. Ο κίνδυνος αυτός βεβαίως δεν αφορά μόνο την Καλντέρα της Σαντορίνης, αλλά κάθε απότομο δομημένο πρανές – από αυτά που συχνά απαντώνται στις Κυκλάδες.
Υπάρχει ωστόσο μία διαφορά καθώς, όπως εξηγεί ο ηφαιστειολόγος, ο κίνδυνος διαφοροποιείται αναλόγως το πέτρωμα. Όπως τονίζει, στο ηφαιστειογενές νησί της Σαντορίνης σε άλλα σημεία συναντάται ελαφρόπετρα, αλλού σκουριά, αλλού λάβα, αλλού πιο βαριά λάβα κλπ. «Παρατηρείται μια ποικιλομορφία που που δεν καθιστά δεδομένο το ότι όλα τα τμήματα του εδάφους θα συμπεριφερθούν με τον ίδιο τρόπο», εξηγεί, τονίζοντας ότι στον αντίποδα η γειτονική Αμοργός, παρά τα απότομα πρανή, αποτελείται εξ ολοκλήρου από ασβεστολιθικά πετρώματα.
Απαγόρευση δόμησης
Σημειώνεται ότι τον Νοέμβριο του 2024, βάσει του ν. 5151/2024 (ΦΕΚ A 173 – 04.11.2024), ανεστάλη η έκδοση οικοδομικών αδειών στην περιοχή της Καλντέρας, τόσο στη Σαντορίνη όσο και στη Θηρασιά. Παράλληλα οι ιδιοκτήτες ακινήτων καλούνται να εκπονήσουν μελέτη στατικής επάρκειας εντός δύο ετών, ενώ η Υπηρεσία Δόμησης του Δήμου πρέπει να ελέγξει, έως τις 30 Ιουνίου 2025, όλες τις οικοδομικές άδειες που εκδόθηκαν την τελευταία πενταετία.
Συγκεκριμένα, το άρθρο 77 ορίζει ότι:
Στην περιοχή που εμφανίζεται ως Ζώνη Ζ' στο Παράρτημα Δ':
- Αναστέλλεται έως την έγκριση του Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου και όχι πέραν της 31ης Δεκεμβρίου 2025 η έκδοση οικοδομικών αδειών για νέα κτίρια ή επεκτάσεις υφιστάμενων κτιρίων και πισινών ή άλλων υδάτινων επιφανειών.
- Για το σύνολο των υφιστάμενων κτιρίων με χρήση τουρισμού - αναψυχής ή καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος στην περιοχή της παραγράφου 1, οι ιδιοκτήτες εκπονούν μελέτη στατικής επάρκειας εντός δύο (2) ετών από την έναρξη ισχύος του παρόντος. Η τήρηση της ανωτέρω υποχρέωσης είναι αναγκαία για τη λειτουργία αυτών μετά την παρέλευση της ως άνω προθεσμίας.
- Η οικεία Υπηρεσία Δόμησης διενεργεί έως την 30ή Ιουνίου 2025 έλεγχο στο σύνολο των οικοδομικών αδειών που έχουν εκδοθεί την τελευταία πενταετία από την έναρξη ισχύος του παρόντος στην περιοχή της παραγράφου 1.
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
